Qant dıabeti men saryaýrý aldaǵy ýaqytta da tegin emdeledi, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi. Bul týraly "Áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qory" KEAQ baspasóz qyzmeti málimdedi.
Habarlamaǵa súıensek, qazirgi tańda Medısınalyq saqtandyrý qory men Densaýlyq saqtaý mınıstrligi memleket basshysynyń bıylǵy joldaýdaǵy tapsyrmasy negizinde kepildendirilgen tegin medısınalyq kómek paketin ońtaılandyryp jatyr. Densaýlyq saqtaý salasy mamandary ońtaılandyrý sheńberinde birqatar sozylmaly aýrýlardy dıspanserlik esepten dınamıkalyq baqylaýǵa aýystyrýdy kózdep otyr.
Dınamıkalyq baqylaý jaıly
Baqylaýdyń bul túri pasıentterdiń tikeleı qatysýymen júrgiziledi. Iaǵnı, pasıent emhana dárigerimen birlesip, óz densaýlyǵyn kún saıyn baqylap otyrýy tıis. Mundaı menedjmenttiń jaqsy nátıje bereri anyq. Óıtkeni, ol tıimdiligi tómen dıspanserleý júıesine qaraǵanda aýrýdyń asqyný, múgedektiktiń kóbeıý qaýpin tómendetedi. Mamandar boljamynsha, aýrýdyń aldyn alýǵa, der kezinde dıagnostıka jasaý men emdeýge den qoıǵannan keıin odan bolatyn ólim-jitim kórsetkishi 25 paıyzǵa qysqarýy tıis. Bylaısha aıtqanda, pasıent belgili bir ómir saltyn ustanyp, dáriger jazyp bergen dári-dármekterdi ýaqtyly qabyldap, densaýlyq jaǵdaıyn baqylap júrýi tıis. Mysaly, qan qysymyn, qandaǵy glúkoza mólsherin, salmaǵyn ólshep, dárilerdi turaqty iship turýy kerek.
Aýrýdy basqarýdyń bul úlgisi sońǵy 3 jylda elimizdiń birqatar oblystarynda nobaıly joba retinde engizilip, tıimdiligin dáleldep úlgerdi. Atap aıtqanda, aýrýlardyń asqyný kórsetkishi edáýir tómendedi. Osyny eskere otyryp, áleýmettik mańyzy bar syrqattardyń birqatary dınamıkalyq baqylaýǵa kóshirilip otyr.
Qazirgi tańda Qazaqstanda 13 toptaǵy aýrý áleýmettik naýqastar tizimine engizilgen. Ońtaılandyrǵannan keıin onyń sany tórteýge (4 top) deıin qysqartylmaq. Al, qalǵandary dınamıkalyq baqylaýǵa kóshirilmek. Atap aıtar bolsaq, jańa tizimde týberkýlez, VICH/SPID, qaterli isik, minez-qulyq pen psıhıka júıesindegi aýytqýlardy, ıaǵnı, emhana deńgeıinde baqylaýǵa kelmeıtin aýrýlardy qaldyrý kózdelgen.
Osynyń negizinde sońy múgedektikke ákep soqtyratyn jáne orasan zor demografıalyq shyǵyn keltiretin negizgi sozylmaly aýrýlar tizimi jasaldy. Bul tizimge engen sozylmaly aýrýlar elimizdegi jalpy ólim-jitimniń 70 paıyzynyń sebepkeri. Sonymen qatar, halyqtyń 77 paıyzy osy dertterge shaldyqqan. Olardyń qatarynda sozylmaly vırýsty gepatıt, baýyr sırrozy, qant dıabeti, ótkir mıokard ınfarkti, jaraly kolıt, arterıaldy gıpertenzıa, revmatoıdty artrıt, bronhıaldy astma t.b. aýrýlar bar. Bulardyń bári aldaǵy ýaqytta dınamıkalyq baqylaýǵa alynady. Biraq olardy kepildendirilgen medısınalyq kómek sheńberinde tegin emdeý toqtatylmaıdy.
Taǵy bir aıta keterligi, dınamıkalyq baqylaýǵa alynǵan pasıentter burynǵysha dıagnostıkalyq qyzmetterdiń negizgi túrleri men salalyq dárigerler konsýltasıasyn da tegin ala alady. Sondaı-aq, ambýlatorıa deńgeıinde dári-dármekpen qamtý da toqtatylmaıdy.
Al pasıenttiń sozylmaly derti asqynyp, aýyr jaǵdaıǵa dýshar bolyp jatsa tıisti medısınalyq kómek memleket esebinen kórsetiledi. Bir sózben, dıspanserleý tiziminen alynyp, dınamıkalyq baqylaýǵa ótetin sozylmaly aýrýy bar pasıentter memleket qamqorlyǵynan qaǵylmaıdy degen sóz.
Áleýmettik mańyzy bar aýrýlardyń kóp jaǵdaıda áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıdan týyndap jatatyny shyndyq. Oǵan shaldyqqan naýqastarǵa áleýmettik qoldaý kórsetý qajettigi daýsyz. Tegin medısınalyq kómektiń jańa nusqasy árbir adamǵa shuǵyl jáne alǵashqy medısınalyq kómek kórsetýge, qoǵamdyq máni bar aýrýlardy memlekettik baqylaýǵa alýǵa negizdelgen. Al, TMKKK paketiniń jańa úlgisimen qatar engiziletin mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý paketi onyń kem-ketigin tolyqtyryp, azamattardyń ómir sapasyn jaqsartýǵa, ult saýlyǵynyń irgetasyn qalaýǵa yqpal etpek.
Qoryta aıtqanda, tegin medısınalyq kómek (TMKKK) paketi burynǵysha búdjetten qarjylandyrylady. Oǵan qosa, memleket 2020 jyldan bastap 10 mıllıonnan astam azamatty saqtandyrýdy kózdep otyr. Jeńildik berilgen toptar arasynda 6,5 mln astam bala, 2,2 mln zeınetker, 740 myńnan astam júkti áıel men kóp balaly ana, 400 myńǵa jýyq múgedek bar.
