Búgingi tańda Qazaqstanda densaýlyq saqtaý salasyndaǵy kedergiler men máselelerdi joıý maqsatynda qujat aınalymdaryn elektrondy formatqa kóshirý jumystary júrgizilýde.  Óıtkeni, qaǵazbastylyqtan arylý – dárigerler men pasıentterdiń ýaqytyn únemdep, birqatar ekonomıkalyq tıimdilikter beredi. Osyǵan oraı, 2019 jyldyń 1-shi qańtarynan bastap búkil Qazaqstannyń medısınasy elektrondy formatqa kóshiriledi.

Qazirgi kórsetkishterge súıensek, elimizdiń 8 aımaǵyndaǵy emhanalarda qaǵazsyzdandyrý jumystary atqarylýda. Osy jóninde arnaıy pılottyq joba da bar. Elimizde elektrondy densaýlyq saqtaý pasportyna kóshirý sharalary qarqyndy júrgizilýde.

Belgili bir nátıjege qol jetkizý úshin medısınalyq ortalyqtardyń mamandary ter tógýge májbúr boldy. Bul júıeniń ereksheligi sol dárigerler buryńǵydaı ár emdelýshiden syrqatnamasyn surap áýre bolmaıdy. Nege deseńiz, pasıent týraly barlyq málimet bazada saqtaýly turady. Ol úshin aq halattylar naýqastyń jeke kýáligindegi shtrıh-kodyn skaner arqyly nemese kartrıder arqyly kompúterge oqytý qajet. Osylaısha, emdelýshiniń densaýlyǵy boıynsha aqparatyna qol jetkizedi.

Elektrondy densaýlyq pasportynyń basty paıdasy – bul dárigerlerdiń naýqastyń syrqatnamasymen jyldam tanysýy jáne onyń arqasynda kenetten kelgen naýqasqa durys em júrgize alýynda. Bul medısınalyq qatelikterge jol bermeıdi. Sondaı-aq, aýrýyn jasyratyn adamdar da endi ondaı qadamǵa bara almaıdy. Sebebi, barlyq durys derek qorda turady. Aıta ketetini, buryńǵy tásil eki taraptyń da kóp ýaqytyn alatyn (dertin suraý, ony qaǵazǵa túsirý). Al qazirgi tásil birden em júrgizýge múmkindik berip otyr.

El halqynyń ómir deńgeıin arttyrýǵa baǵyttalǵan sharalar kesheninde densaýlyq saqtaý salasy mańyzdy komponentterdiń biri bolyp tabylady.

Medısınalyq qyzmetterdiń sapasyn arttyrý elektrondyq densaýlyq saqtaý salasyn basymdy damytýdy jáne qaǵazsyz qujat aınalymyna ótýdi talap etedi.

Osylaısha, medısınalyq qujattamany qaǵazsyz júrgizýdi engizý aıasynda qazirgi ýaqytta 121 formanyń 64-i elektrondyq formatqa kóshirildi. 727 óz betimen jumys júrgizetin medısınalyq uıymnyń 674-inde medısınalyq qujat elektrondyq formatta júrgiziledi.

Memleket basshysynyń tapsyrmasyn júzege asyrý aıasynda 2019 jylǵy 1 qańtardan bastap barlyq emhanalar men aýrýhanalar medısınalyq qujattamany qaǵazsyz júrgizýge tolyqtaı ótedi.

Búgingi kúni densaýlyq saqtaý uıymdarynyń 99%-y medısınalyq aqparattyq júıelermen jabdyqtalǵan, medısınalyq jumysshylardyń jumys oryndarynyń 90,8%-y kompúterlermen jabdyqtalǵan. ­­­­­

Medısınalyq aqparattyq júıeler densaýlyq saqtaý uıymdarynyń bıznes-prosesterin sıfrlandyrýdy jáne elektrondyq densaýlyq tólqujatyn qalyptastyrý úshin qajetti aqparatty jınaýdy qamtamasyz etedi.

Qazirgi kezeńde sıfrlyq saýattylyqtyń 546 beketi quryldy, onda halyqty sıfrlyq daǵdylarǵa oqytý júrgizilýde. Búgingi kúni mobıldik medısınalyq qosymshalardyń paıdalanýshylar sany 1 951 338 paıdalanýshyny nemese tirkelgen halyq sanynyń 10,8%-yn quraıdy.

Óńirlik deńgeıde medısınalyq aqparattyq júıelerde 10,2 mln elektrondyq densaýlyq tólqujat quryldy jáne toltyryldy.

Densaýlyq saqtaýdyń yqpaldastyrylǵan Platformasyn óristetý boıynsha jumys jalǵasýda, onyń bazasynda elektrondyq densaýlyq tólqujaty qalyptastyrylatyn bolady.

Joǵaryda kórsetilgen sharalar medısınalyq uıymdarǵa mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrýdy engizýge daıyn bolý múmkindigin beredi.

Sondaı-aq bul jeke bas densaýlyǵyn basqarýda halyq belsendiligin kúsheıtýdi, densaýlyq saqtaý qyzmetterine senimdi arttyrýdy, medısınalyq kómek kórsetý boıynsha memlekettik shyǵyndardy ońtaılandyrýdy qamtamasyz etýge múmkindik beredi.

Budan basqa, 2017 jylǵy 14 qyrkúıekte Qazaqstan Respýblıkasy Densaýlyq saqtaý mınıstrligi men IBM kompanıasynyń arasynda yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıyldy, onyń aıasynda QR DSM «Qazaq onkologıa jáne radıologıa ǵylymı-zertteý ınstıtýty» SHJQ RMK bazasynda Watson for oncology – densaýlyq saqtaýda jasandy ıntellekt jobasy boıynsha pılottyq synaq ótkizildi.

Qazirgi kezeńde pılottyq synaq aıaqtaldy: aǵymdaǵy jyldyń 8 jáne 16 tamyz aralyǵynda QazORǴZI bazasynda IBM komandasy top qalyptastyrdy.

Kórsetilgen kezeńde qoldanystaǵy bıznes-prosesterge jáne klınıkalyq prosesterge taldaý, derekterdi óńdeý, tehnıkalyq sholýdy usyný, emdelgen jaǵdaılardy irikteý jáne synaq jumystary úshin nozologıa júrgizildi. Kórsetilgen jumystar barysynda onkologıanyń 13 túri boıynsha emdelip shyqqan jaǵdaılar kórsetildi (analyq bez, asqazan, ókpe, sút bezi, qýyq, jıek ishek, baýyr, óńesh, qýyqaldy bez, tik ishek, jatyr denesi, jatyr moıny, qalqansha bez obyry).

Densaýlyq saqtaýdy sıfrlandyrý jáne qaǵazsyz qujat aınalymy týraly aıtqanda, sondaı-aq osy prosestegi mobıldik qosymshalardyń rolin atap ótken jón.

Osylaısha, Densaýlyq saqtaý mınıstrligi densaýlyq saqtaý salasyndaǵy mobıldik qosymshalar naryǵynda qoldanylatyn biryńǵaı katalog qalyptastyrdy jáne QR DSM «Respýblıkalyq elektrondyq densaýlyq saqtaý ortalyǵynyń» saıtynda ornalastyryldy:

• DamuMed – Dárigerdiń qabyldaýyna jazylý;
• Dáriger pro (Dariger Pro);
• HealthBook;
• «103 BAQYLAÝ» dıspecherlik ortalyǵyn avtomattandyrýdyń baǵdarlamalyq kesheni;
• MQS: Halyqtyq baqylaý;
• HCity;
• Meniń júktiligim;
• Egov mobıldik qosymshasy;
• «Onkoskrın» qosymshasy;
• Posovetýı vracha.kz By MedElement Co.;
• Aýrýlar: By MedElement Co dáriger anyqtamalyǵy";
• Alǵashqy kómek kórsetý boıynsha SOS mobıldik qosymshasy;
• CDL OLYMP Kazakhstan OLIMP KDZ;
• Kómek 103;
• kz - ınternet-dárihana;
• kz – dáriler izdeý;
• Dostarmed A.;
• Baqylaýshy medbıke;
• Erte jastaǵy balalar kútimi.

Búgin zamanaýı tehnologıalardyń kómegimen AMLK kórsetetin medısınalyq uıymdarǵa tirkelý, sondaı-aq dárigerdiń qabyldaýyna jazylý, dárigerdi úıge shaqyrý jáne t.s.s. elektrondyq qyzmetter kórsetiledi.

Sondaı-aq 2018 jylǵy 25-26 qazan kezeńinde Astana qalasynda Qazaqstan Respýblıkasy Densaýlyq saqtaý mınıstrligi IýNISEF-pen birlesip uıymdastyrǵan Digital Health Astana densaýlyq saqtaý salasyndaǵy halyqaralyq IT-sheshimder kórmesi ótkenin atap ótken jón.

Ótken is-sharanyń negizgi oqıǵalarynyń biri – elektrondyq densaýlyq saqtaýdyń jańashyl arhıtektýrasynyń negizi bolyp tabylatyn, naýqastardyń klınıkalyq derekterin jınaýdy saltanatty túrde iske qosý. Qazaqstannyń sıfrlyq densaýlyq saqtaýda osyndaı ınovasıalyq qadam jasaýy Dúnıejúzilik bank jobasyn júzege asyrýdyń arqasynda múmkin boldy. Naýqastar týraly medısınalyq derekterdi jınaýdyń bastalýyn resmı iske qosýdy Densaýlyq saqtaý mınıstri E. Bırtanov jáne Erıkson kompanıasynyń Prezıdenti Nıkola Tesla G. Kovachevıch júzege asyrdy.

Búgingi tańda medısınalyq qyzmetti elektrondy nusqada alýǵa baılanysty mobıldi qosymsha jumys isteýde. Bul baǵdarlama mynadaı qyzmetterdi usynady: qabyldaýǵa jazylý, dárigerdi úıge shaqyrý, eńbekke jaramsyzdyq paraǵyn toltyrý, jazylǵan dári-dármekterdiń resepterin kórý, zerthanalyq nátejılerin kórýge jáne qıyń jaǵdaıda qaýip-qater batyrmasyn basa alady.

Abzal jandardyń aıtýynsha, mobıldi qosymsha arqyly naýqastyń mekenjaıyn bilýge bolady. Bul ásirese hál ústinde jatqan adamǵa jedel járdem kóliginiń tezirek barýyna yqpal etedi. Nátıjesinde naýqas ýaqtyly medısınalyq kómek ala alady. Buǵan qosa, kez kelgen naýqastyń qaı emhanada emdelip jatqandyǵy anyq jazylyp turady.

Mundaı ıgilikti isterdiń barlyǵy «Sıfrlyq Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasynyń aıasynda oryndalyp otyr. Baǵdarlama 2017 jyldyń 12-shi jeltoqsanynda qabyldanǵan bolatyn. Jalpy aıtqanda, Qazaqstannyń memlekettik saıasatyndaǵy basty baǵyttardyń biri – ult saýlyǵyn jaqsartý, ólim-jitim kórsetkishterin tómendetý. Ári halyqqa kórsetiletin qyzmet sapasyn kún ótken saıyn jaqsartý. Osy turǵydan eleýli ózgerister jasalyp, zamanaýı tehnologıalar joǵary deńgeıde engizilip jatyr.