Astanadaǵy Ortalyq kom­mýnıkasıalar qyzmetinde Almaty qalasynyń ákimi Baýyrjan Baıbektiń qatysýymen Elbasy Joldaýlaryn iskeasyrý aıasynda Almaty qalasynyń áleýmettik-ekonomıkalyq damý kórsetkishterimen, negizgi jetistikterimen, aldaǵy josparlarymen tanystyrýǵa arnalǵan brıfıń ótti.

Spıker Memleket basshysynyń  jeke qoldaýynyń arqasynda Almaty  iri megapolıs retinde áleýmettik-ekonomıkalyq turǵydan qarqyndy damý ústinde ekendigin atap ótti. Elbasy tapsyrmalarynyń shaharda oryndalý barysy,  qalaǵa ınvestısıa tartý jaıly, densaýlyq saqtaý, bilim berý jáne «7-20-25», «Nurly jer», t.b. ıpotekalyq baǵdarlamalar sheńberinde  turǵyn úı salý jóninde, sıfrlyq tehnologıalardy engizý týraly jan-jaqty,  egjeı-tegjeıli áńgimeledi.

«Ózderińiz jaqsy bilesizder, Almaty qalasy asa iri qarjy-ekonomıkalyq, iskerlik ortalyq, sonymen qatar mádenıet pen ónerdiń, sporttyń, rýhanıattyń ortalyǵy retinde únemi Elbasy nazarynda. Bıylǵy jylǵy qyrkúıek aıynda Memleket basshysy arnaıy Almatyǵa at basyn buryp, shaharymyzdaǵy jańa kásip­oryndarmen, júıeli túrde qaıta jańǵyrtylyp jatqan qala ortalyǵymen, «AlmatyBas­Jospar» ınstıtýtynyń jumysymen tanysyp, oń baǵasyn berdi. Almatynyń bolashaqtaǵy damýy boıynsha keńes ótkizip, naqty mindetter qoıdy.

Elbasynyń udaıy qoldaýynyń arqasynda Almatyda turaqty áleýmettik-ekonomıkalyq ósim qamtamasyz etilgen. Aǵymdaǵy jyldyń 9 aıynda ekonomıkanyń ósýi 3,5 paıyzǵa artty.

Ónerkásiptik ónim kólemi 3,8%-ǵa, qurylys 5,8%-ǵa, turǵyn-úıdi paıdalanýǵa berý 15,5%-ǵa, ınvestısıa 18,5%-ǵa, onyń ishinde shetel­dik ınvestısıa 21,6%-ǵa artty.

Qala ekonomıkasyndaǵy shaǵyn jáne orta bıznestiń úlesi 40 paıyzǵa  deıin ósti. Ótken jylmen salystyrǵanda búdjetke 13,7%-ǵa artyq salyq tústi. Sonymen qatar, shaǵyn jáne orta bıznestiń jalpy salyq túsimindegi úlesi 64%. Nátıjesinde sońǵy kóptegen jyldar ishinde jumyssyzdyq deńgeıi alǵash ret 0,1%-ǵa azaıyp, 5,2%-ǵa tómendedi.

Memleket basshysynyń «Nurly jol», «Nurly jer» jáne «Bes áleýmettik bastama» memlekettik baǵdarlamalarynyń aıasynda turǵyn-úı qurylys jumystary úlken qarqyn­men júrgizilýde. Mysaly, «Nurly jer» baǵdarlama­synyń aıasynda bıylǵy jyly 4 800 otbasy jańa páter alady, ótken jylmen salystyrǵanda bul kórsetkish 20%-ǵa artty. «Nurly jol» baǵdarla­masynyń aıasynda 4 200 jumys orny qurylyp, 111 shaqy­rym ınje­nerlik jeli júrgizildi. 28 áleýmet­tik turǵyn úı jáne 2 mektepke qosalqy ǵımarat salyndy.

«7-20-25» baǵdarlamasy boıynsha respýb­lıka kóleminde kelip túsken ótinishterdiń 30%-dan astamy Almatyǵa tıesili. Sonyń jarty­sy, ıaǵnı jalpy somasy 10,9 mlrd. teńge bola­tyn 843 páter nesıesi maquldandy. Budan basqa aǵymdaǵy jyldyń aıaǵyna deıin baǵdar­lama talaptaryna sáıkes keletin 600-den astam páter paıdalanýǵa berilmek.

Bul baǵdarlamalardyń barlyǵy el ekono­mıkasyn nyǵaıtýǵa, azamattardyń ál-aýqa­tyn arttyrýǵa, ınfraqurylymdy jaqsartýǵa baǵyttalǵan. Nátıjesinde osy jyldyń ózinde 29 myńnan astam jańa jumys orny ashylyp, 2 mıllıon sharshy metr turǵyn úı paıda­lanýǵa berilýde.

Sońǵy 3 jylda 800 shaqyrym  ınjenerlik júıe jóndelip, 500 shaqyrymǵa jýyq jol salyndy jáne jóndeýden ótti», — dedi Baýyrjan Baıbek.

Shahar basshysy aıtqandaı, Elbasynyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasyn  iske asyrý aıasynda jalpy somasy 97,7 mlrd. teńgeden astam qarjyǵa 265 joba  men  is-shara qaras­tyrylǵan. Onyń 90%-i kásipkerler men demeý­shilerdiń arqasynda júzege  asyrylýda.«Týǵan jer» joba­sy sheńberinde bıznes ókilderi áleýmettik nysandardyń qurylysy men aýqymdy jobalarǵa belsene qatysýda. Jyl basynan beri 18 mlrd. teńgege  93 joba iske asty.

Bul rette elimizdiń jáne búkil túrki áleminiń tarıhı-mádenı murasyn nasıhattaý maqsatynda «Uly dala – kóshpendiler álemi» halyqaralyq etno-festıvali ótkeni, túrkitildes  (6 memleket) elderdiń qatysýymen «Uly dala eli» halyqaralyq etno-festıvali uıymdastyrylǵany belgili.

Qala ákimi Elbasynyń «Uly dalanyń jeti qyry» baǵdarlamalyq maqalasyn júzege asyrý aıasynda «Ethnoland» etnomádenı keshenin jáne «Boraldaı saq qorǵandary» aýmaǵynda «Saq mádenıeti ortalyǵyn», qala ortalyǵynda ejelgi Saq qorǵanyn mýzeı etip ashý josparlanǵanyna da toqtaldy. Ýaqy­tynda qalpyna keltirý jumystary júrgizilgen Raıymbek batyr kesenesi   aýmaǵyn abat­tan­dyrý, Memorıaldy mýzeı keshenin qurý arqy­ly kıeli oryndy qaıta jańǵyrtý boıyn­sha jobalyq-smetalyq qujattama ázirlenge­nin aıtyp, bul nysandardyń qaı-qaısysy bolma­syn elimizdiń sonaý saq dáýirinen tamyr tart­qan tereń tarıhyn sheteldik týrıserge pash etetin aýqymdy jobalar ekendigin eske saldy.

«Qalanyń áleýmettik-ekonomıkalyq kórset­kishteri men turǵyndardyń ál-aýqaty turaqty artyp keledi. Elbasynyń bıylǵy «Qazaqstan­dyq­tardyń ál-aýqatynyń ósýi: tabys pen turmys sapasyn arttyrý» atty Joldaýynyń, ondaǵy mindetteriniń tıimdi iske asyrylýy qalamyzdyń áleýmettik-ekono­mıka­lyq áleýetin arttyra túspek.  Bul baǵyt­taǵy jumystar óziniń jalǵasyn taba beretin bolady», — dedi B.Baıbek.

Shahar basshysy, sondaı-aq  jýrnalıser tarapynan qoıylǵan birqatar urymtal saýal­darǵa da jaýap berdi.

Saýaldardyń biri Almatynyń kók tútinnen nege aryla almaı kele jatqany jóninde boldy. Ákim  tútin jahandyq másele ekenin aıtyp, ony sheshýde álemdik tájirıbege súıe­netindikterin málimdedi. Bul máselede  negizgi úsh sebepti atady.  Onyń biri JEO tútini, ol tútinniń 11 paıyzyn quraıdy. Bul máseleni sheshý qıyn, ári qymbatqa túsedi, alaıda joba boıynsha tehnıkalyq-ekonomıkalyq dálel­de­me­ler ázirlenip jatyr eken.«Prezıdent stansıany gazǵa kóshirýdi tapsyrdy. Bul mańyzdy joba, biraq kúrdeli, ári qymbat. JEO-2 Samuryq-Energoǵa tıesili eken, mekeme alǵashqy tehnıkalyq-ekonomıkalyq dálelde­me ázirlep úlgerdi», — dedi Baýyrjan Baıbek. Iaǵnı, ol óte kúrdeli  ári qymbat joba — JEO-2-niń gaz­ǵa ótýi arqyly sheshilmek. Ákimniń tujyrym­daýynsha, úkimet bul qymbat jobany ońtaı­landyryp, tazalaý qurylǵylaryn aýystyryp, bý-gaz týrbınaly qurylǵylar turǵyzady. Las­tanýdyń taǵy bir  kózi – kólikter. Olar tútinniń 70 paıyzyn shyǵarady eken. Búginde qalada kólik reformasy bel­sendi júrgizilýde. Tútinniń taǵy bir sebepkeri — jekemenshik sektor. Jyldyń so­ńyna deıin shahar basshysy  qalanyń barlyq aımaqta­ryna gaz qubyrlary ótkiziletinin málim­dedi.

Baýyrjan Baıbek Almatyda ózi týraly  jıektasty zaýyty bar, januıasy avtoturaq­tarǵa ıelik etedi degen syndy qańqý sózderdi de estigenin aıta kele, áńgimesin bylaısha tujyrymdady: «Sen durys tártip ornata bastasań, qyzyǵýshylyq tanytqan tulǵalar sen týraly ótirik áńgimeler taratatyny jasy­ryn emes. Mysaly, biz qor­shaýlardy buzyp jatsaq: «ákim metaldar men relster satady eken»  deıdi. Al zańsyz dúńgir­shekterdi buzyp jatsaq: «ákim ózinikin qoıǵysy keledi» deıdi. Kó­shelerdi jóndeýden ótkize bas­tasaq: «ákimniń bordúr jáne plıta zaýyty bar eken deıdi. Sol úshin biz jaldaýshylardan qurylys materıal­daryn qandaı zaýyttardan alǵany týraly aqparat jarıalaýyn talap etemiz.

Avtoturaq máselesine de qatysty —  meniń januıam avtoturaqtarǵa ıelik etedi degen sóz shyqqan. Meniń oıymsha, bul áńgimelerdi zańǵa baǵynyp jumys istegisi kelmeıtin azamattar taratyp otyr. Osylaısha belgisiz bireýler ákimdikke qysym kórsetip, qıyn ári qajetti reformany júzege asyrýǵa múmkindik bermeýdi oılap otyr. Meniń nemese ákimdiktiń eshqandaı jeke múddesi joq. Qansha qıyn bolsa da, biz jumys isteýdi jalǵastyramyz.

Endi «Mızam» bazary jaıynda. Onda sanı­tar­lyq normany buzǵan, ruqsat qaǵazdary joq konteınerler bolǵan. Al konteıner degen júk tasıtyn metal jáshik. Bazar ıeleri ystyqta da, sýyqta da densaýlyqtaryna zıan keltirip, táýligine 12 saǵat jumys isteýi úshin adamdardy sol konteınerde ornalastyrǵysy kelgen», — dep  málimdedi  Baýyrjan Baıbek.

Sonymen qatar, shahar basshysy  qala­daǵy bordúrlerdiń barlyǵy jóndeýden ótip jatqanyn, olardyń kóp bóligi qaıta paıda­lanylǵanyn, ýaqytsha joldarǵa eski asfált tóselgenin atap ótti. Jalpy, buzylǵan qor­shaýlar menshik ıelerine qalsa, tramvaılar men relster qalada elektrondy saýda arqyly satylǵan.