Azyq -túlik sapasy jóninde Qazaqstan álemdik reıtıńte tómengi orynda kórsetilgen eken.  Az -muz habar jasaǵan  ózimizdiń TV tilshileri men azyq-túlik mamandary osyǵan baılanysty baspasóz salasynda durys taldaý jasaı almady. Negizi oǵan shynaıy túrde mańyz berý kerek edi, óıtkeni, sapaly azyq-túlik – densaýlyqtyń kepili.

Sońǵy jyldary mektep asqanalarynda, kóshedegi tamaq satatyn oryndarda ártúrli taǵamnan ýlanyp jatqandar, tipti ólip qalǵandar da kezdesti. 

Máselen, tutynýshylardyń eń basty jáne jıi qoldanylatyn taǵamdarynyń biri – sút. Dúkenderde satylatyn súttiń sapasy nashar ekenin mamandar da budan buryn  resmı túrde moıyndaǵan. Óıtkeni súttiń biraz bólshegi Belorýsıadan, Reseıden ákelinedi. Pakettegi sútterdiń kópshiligi - keptirilgen untaqtardan jasalynatyny jáne olarda taǵy da basqa ındegrıdentter bar ekeni kópke málim. 

Ekinshiden, Qazaqstanda qoldanylatyn sapasy óte tómen shujyqtar (kolbasalar) barshylyq. Osylardyń kóbinde taza ettiń joq ekenin  bıyl teksergen mamandar atap aıtty. Osyndaı sapasyz shujyqtardan kóp kóbine býterbrod, gambýrgerler jasalady. Ondaı shujyqtar kez kelgen dúkenniń sóresinde turady. Dúken sórelerinde sapasyz taǵamnyń kóbeıýine  "Shaǵyn bıznes salasyn tekserýdi shekteý" týraly Úkimettiń sońǵy jyldary qabyldaǵan sheshimi de áser etýde. 

Et satý salasynda da kemshilikter kóp. Bizdiń keı oblystarda mal urlaýdyń kóbeıgenin baspasóz betinen habardarmyz. Sol urlanǵan maldardyń kóbi bazarlarǵa túsýi ábden múmkin.
"Ol mal baýyzdalyp, halal zańdylyǵymen bazarǵa túsip jatyr ma?" Osy suraqqa jaýap beretin adam joq. Onyń basty sebebi – tekseris joq. Kóshede etpen jasalyp, satylatyn samsalar men káýaptardyń sapasyn turaqty tekseretin arnaýly mekemeler de az.

Tórtinshiden, osydan bir-eki aı buryn Reseı kedeni  Amerıkadan Qazaqstanǵa ákele jatqan qus etin shekaradan ótkizbegeni týraly BAQ jazdy. Tońazytqyshta kóp turyp qalǵan sondaı qus etteri Almaty bazarlarynda da kóp. Olardyń kalorıalyq sapasy tómendep, dámi nasharlaǵan. Soǵan qaramastan merzimi ótse de, satýdan alynbaıdy. Al osyny baqylaıtyn ókiletti organ bar ma? Azyq-túlik máselesinde sheshilmeı turǵan basty máseler- osy. Sanaı berseń, shegi joq dersiń.

Joǵaryda atap ótken azyq - túlik sapasynyń nasharlyǵyna qaramastan, qus eti, sút, et baǵalary aı saıyn kóterilip, qazir joǵary shegine jetti. Ótken jylmen salystyrǵanda azyq-túlik baǵasy eki esege deıin ósken. Al munyń jaýabyn kim beredi?

Jumat Ánesuly, jýrnalıs, jazýshy