Keshe Dúnıejúzilik ekono­mıkalyq forým (DEF) 2015-2016 jyldarǵa arnalǵan Jahandyq básekege qabilettilik týraly jyl saıynǵy esepti jarıalady. Bul týraly Qamshy portaly Azattyqqa silteme jasaı otyryp habarlaıdy.

Jeti jyl qatarynan reıtıń boıynsha birinshi oryndy Shveı­sarıa ustap otyr. Álemdegi báse­kege barynsha qabiletti úsh el: Shveı­sarıa, Sıngapýr jáne AQSH.
Álemniń úzdik básekege qa­biletti 30 eliniń qataryna EYDU músheleri bolyp tabylatyn da­myǵan memleketter kirgen. Óńir­lik mánde osy tizimde Batys Eýropa elderi basym.
Aıta ketý kerek, úzdik otyzǵa Azıadan engen elder – Gonkong (7), Katar (14), Taıvan (15), BAÁ (17), Malaızıa (18), Saýd Ara­vıasy (25),Ońtústik Koreıa (26) jáne Qytaı (28). 
Osy esep qorytyndylary boıynsha Qazaqstan ótken jylǵy reıtıń qorytyndylarymen sa­lystyrǵanda, 8-orynǵa kóte­rilip, 140 eldiń arasyndaǵy reıtıńte 42-oryndy aldy. Bul – básekege qabi­lettilik ındeksiniń reı­tın­gisine qatysýdyń búkil tarıhyn­daǵy Qazaqstannyń eń úzdik nátı­jesi. Tómendegi kes­teden baıqap kórýge bolady, elimiz 2005 jyly básekege qabi­letti elder arasynda 51-oryn­da bolyp, 2009 – 2011 jyldary 72-orynǵa deıin tómen­degen. 2011 jyldan beri qaıta jo­ǵarylaı bastaǵan. Tipti burnaǵy jyl men byltyrǵy 50-orynnan bıyl 8-orynǵa alǵa qaraı bir-aq se­kirgen. Bul – qýanarlyq jaǵdaı. 
Qazaqstannyń jalpy orta upaıy– 4,49 (2014 jyly 4,42). Bul elimizge Polsha (4,49) men Italıa (4,46) arasyndaǵy reı­tıngtegi oryndy qamtamasyz etti. TMD elderiniń arasynda Ázir­baı­jannan keıingi (40-oryn) ekinshi nátıjege ıe bolyp otyrmyz. Reseı – 45-oryn, Grýzıa – 66, Ýkraına – 79, Tájikstan – 80, Armenıa – 82, Moldova – 84, Qyrǵyz Respýb­lıkasy – 102-oryn. Aıta ketý ke­rek, Belarýs, Ózbekstan jáne Tú­rikmenstan reıtıńke qatys­paıdy. 
TMD-ǵa múshe elderiniń ara­synda Tájikstan (80; +11), Qa­zaq­stan (42; +8), Qyrǵyz Res­pýb­lıkasy (102; +6), Grýzıa (66; +3) jáne Armenıa (82; +3) pozı­sıalarynyń jaqsarǵany baı­qalady. Ýkraına (79; -3), Moldova (84; -2) jáne Ázirbaıjan (40; -2) óz oryndaryn joǵaltty.
Qazaqstannyń ınovasıalyq damý faktory boıynsha (78; +11) pozısıalarynyń aıtarlyqtaı jaqsarýy baıqalady. Innova­sıalar (72; +13) jáne Bıznestiń básekege qabilettigi (79; +12) fak­torlary boıynsha ilgerileýge qol jetkizildi. Budan basqa, Qazaqstan Instıtýttar (50; +7) faktory bo­ıynsha jáne Qarjy nary­ǵy­nyń damýy (91; +7) faktory bo­ıynsha óz reıtıńin jaqsartty. Ótken jylmen salystyrǵanda, Eńbek nary­ǵynyń tıimdiligi (18; -3) faktory boıynsha respýb­lı­kanyń jaıǵasymy 3 tarmaqqa tómen­degenin atap ótý kerek. 
DEF eldiń básekelik artyq­shylyqtaryn jalpy reıtıńte eldiń ornynan joǵary ornala­satyn faktorlar arqyly aı­qyndaıdy. Qazaqstan reıtıńte 42-orynda ornalasqan jáne onyń básekelik artyqshylyqtary 42-orynnan joǵary ornalasqan faktorlar. Qazaqstan 22 ındı­kator boıynsha básekeli ba­symdyqtarǵa ıe bolady.
114 ındıkatory ishinde 73 ındıkator boıynsha jaqsarý, 30 ındıkator boıynsha tómendeý baıqalady, 11 ındıkator bo­ıynsha ózgerister joq.
25 ındıkator boıynsha reı­tıng 10 jáne odan artyq jaıǵa­symǵa jaqsardy.
Eń eleýli oń ózgerister ónimin jahandyq úlestirýde jergilikti kompanıalardy baqylaý (60; +31) ındıkatory boıynsha baıqalady. Keden bajdary (73; +28), Mo­nopolıaǵa qarsy saıasattyń tıim­diligi (68; +26), Keden rá­sim­deriniń shyǵystary (55; +22) jáne İshki naryqta ónim jetkizýshi sapasy (88; +20) kórsetkishteri boıynsha 20 jaıǵasymnan artyq jaqsarýǵa qol jetkizildi.
Teris dınamıkasy bar 30 ındıkatordyń ishinen 4 ındı­kator boıynsha 10 jáne odan ar­tyq jaı­ǵasymǵa tómendeý baı­qaldy. Bız­neste personaldy oqytý prak­tıkasynyń taralýy (76; -14) ın­dıkatory boıynsha eleýli tó­mendeý baıqalady. So­nymen birge Qazaqstan Aýyl sha­rýa­shy­lyǵy saıa­satynyń shy­ǵystary (70; -13) jáne Venchýrlyq kapıtaldyń qol­jetimdiligi (59; -12), Jyljy­maly keń jolaqty baılanys abo­nentteri (100 adamǵa) (44; -10) kórsetkishteri boıynsha jaıǵa­symdaryn aı­tarlyqtaı joǵaltyp aldy.
Elimizde bıznesti júrgizý úshin kúrdeli tosqaýyl sybaılas jem­qorlyq bolyp tur. Ótken jyly respondentterdiń 16,7%-y sybaı­las jemqorlyqty bıznesti júr­gizýge negizgi kedergi retinde atap ótti. Osy jyly olardyń úlesi – 13,9%.
Sonymen qatar Qazaqstanda bıznesti júrgizý úshin anaǵurlym problemalyq faktory retinde respondentterdiń 13,9%-y qar­jy­landyrýǵa qol jetkizýdi atap ótti. 
Bıznesti júrgizý úshin basqa mańyzdy kedergilerdiń qatarynda ınflásıa (13,3%) jáne salyq mólsherlemeleri (10%) bar. 
Qalaı degende de elimizdiń jahandyq deńgeıde alǵa jyljy­ǵany qýantady. Básekege qabiletti elderdiń qatarynan oıyp turyp oryn alý – kez kelgen memlekettiń úlken armany. Bizdiń de meje belgili. Qazirgi qarqynymyzǵa qaraǵanda kózdegen maqsatqa qol jetýge degen talpynystyń zor ekenin ańǵarasyń.