Memleket basshysy «Qazaqstan joly – 2050: bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda: «Qazaqstan – zaıyrly memleket. Azamattardy ar-ojdan bostandyǵymen qamtamasyz ete otyryp, memleket qoǵamǵa óz betinshe bizdiń dástúrimiz ben zańdarymyzǵa qaıshy keletin áldebir qoǵamdyq normalardy tyqpalaıtyn áreketterge óte qatań qarsy turatyn bolady», dep atap ótken bolatyn. Sol sebepti memlekettik qurylymdar men Qazaqstan qoǵamy aldynda etnosaralyq jáne konfesıaaralyq kelisim negizinde zaıyrly, tolerantty qoǵamdy ári qaraı damytý mindeti tur.
Oblysta azamattardyń dinı senim bostandyǵy quqyqtaryn, ártúrli dinı senimdegi dinı birlestikter arasyndaǵy óz­ara túsinistikti, tózimdilikti nyǵaıtý, olardyń memleketpen ózara is-qımylyn qamtamasyz etý salasyndaǵy memlekettik saıasatty iske asyrý jumystary atqyrylýda. Qoǵamdy dinı saýattandyrýdaǵy, jalǵan di­nı aǵymdarǵa arbalǵandarǵa kómek berýdegi teologtardyń alar orny erekshe. Búginde oblysta teolog mamandar sany segizge jetti, óńirde dinı ahýal birqalypty damýda. Bul, árıne, memlekettiń din salasyndaǵy saıasatynyń, ony júzege asy­rýdaǵy ońtaıly joldardy jú­zege asyra bilýiniń nátıjesi ekendigi anyq. Dinı alaýyzdyq pen radıkalızmniń jolyna tosqaýyl qoıyp, ekstremızm men lańkestik kórinisterine jol bermeýde memlekettik qu­zyrly organdar, dinı bir­lestikter, qoǵamdyq uıymdar jumyla qyzmet etýde.
Qazirgi kezde Batys Qazaqstan oblysy aýmaǵynda 9 konfesıa­ny quraıtyn 74 dinı birlestik qaıta tirkeýden ótti. Osydan eki jyldaı buryn qaıta tirkeýden ótpegen dinı birlestikter tú­gel taratylyp, olardyń qy­zmetine tosqaýyl qoıyldy. Osyǵan baılanysty 2014 jyldan beri 19 adam ákimshilik jaýapkershilikke tartyldy. Al tirkelgen dinı uıymdardyń memlekettik bılik ókilderimen ózara qatynastarynyń dáıekti joldary men tetikteriniń qa­lyptasqandyǵyn, kon­fes­sıaaralyq qatynastardyń qa­lypty jolǵa qoıylǵandyǵyn atap ótken jón. Nátıjesinde adamdar arasynda dinı qaq­tyǵystar men arazdyqtar kórinis bergen joq.
2011 jyly «Dinı qyzmet jáne dinı birlestikter týraly» Zań kúshine endi. Onda alǵash ret hanafı baǵytyndaǵy ıslamnyń jáne pravoslavtyq hrıstıandyqtyń halyqtyń mádenıetiniń damýy men rýhanı ómirindegi ta­rıhı róli jáne Qazaqstan hal­qynyń rýhanı murasymen úılesetin basqa da dinderdiń qurmetteletindigi atalǵan… Batys Qazaqstan oblysynyń Din isteri basqarmasy Orys pravoslavıe eparhıasymen birlese otyryp qoǵam úshin mańyzdy sharalardy júzege asyryp keledi. Ótken jyly aýdan, aýyl ımamdarynyń biliktiligi men bedelin arttyrý maqsatynda 7 kúndik eki oqytý semınary ótkizildi.
Pravoslavıe shirkeýiniń ókilderi de din salasyndaǵy memlekettik saıasatty qol­daýǵa jáne qoǵamdaǵy konfes­sıaaralyq kelisimdi nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan saıasat júrgizip otyr. Olar memlekettik organdar ótkizgen barlyq is-sharaǵa belsendi qatysýda. Arhıepıskop Antonıı óńirdegi tynyshtyq pen turaqtylyqtyń damýyna jergilikti atqarýshy bıliktiń úlken úles qosyp kele jatqanyn aıtyp, Astana jáne Qazaqstan mıtropolıti atynan oblys ákimi N.Noǵaevqa «Alǵys» or­denin tabystady. N.Noǵaev óz kezeginde oblysqa issaparmen kelgen Astana jáne Qazaqstan mıtropolıti Aleksandrdy qabyldap, ultaralyq tatýlyqty saqtaý jolyndaǵy dinderdiń mańyzdylyǵy týraly pikir almasty.
Arnaıy mekemelerde jazaǵa tartylǵan tulǵalarmen teo­log mamandardyń keshendi jeke túsindirý jumystarynyń nátıjesinde terorıstik is-áreketteri úshin jazaǵa tartylǵan adamdardyń basym bóligi dástúrli dinı baǵytqa qaıtaryldy. Mysaly, Oral qalasyndaǵy túzetý mekemelerinde 2013 jy­ly dástúrli emes din jolyn ustanǵan 25 azamat bolsa, 2014 jyly sonyń 8-i hanafı mazhabyna oraldy. Sanasy ýlanǵan jastarymyz qatarymyzǵa qosylý arqyly ózimen birge adasqan jamaǵatqa oń yqpal etip jatyr.
Batys Qazaqstan oblysy ákiminiń sheshimimen naýryzda BQO Din isteri basqarmasy janynan «Din máselelerin zertteý ortalyǵy» komýnaldyq memlekettik mekemesi ashyldy. Mekemeniń basty maqsaty – eldegi din salasyna qatysty memlekettik saıasatty halyq arasynda nasıhattaý, buqaralyq aqparat quraldary arqyly halyqty teris dinı aǵymdardyń yqpalynan saqtandyrý, olardan zardap shekkenderge kó­mek kórsetý, din salasyna qa­tysty áleýmettik-zertteýler, ǵylymı-taldaý jumystaryn uıymdastyrý. Ortalyqqa jer­gilikti búdjetten 2014 jylǵa 78 mln. teńge qarajat bólindi. Sonyń ishinde 52 mln. teńge dinı saýattylyqty arttyrýǵa arnalǵan dinı-tanymdyq kitaptar men aýdıo-beıne dıskiler shy­ǵarýǵa qarastyryldy. Ná­tı­­jesinde 114 túrli 130 849 da­na baspa ónimderi, 8 túrli 6 000 dana aýdıodıskiler oblys turǵyndaryna taratyldy. Ortalyqtyń tapsyrysymen elimizdegi dástúrli dinı senim jáne din salasyndaǵy memleket zańnamasyn túsindirýge baǵyttalǵan «Islam dininiń tarıhy», «Vlıanıe destrýktıvnyh relıgıoznyh napravlenıı», «Istorıa ı ıdeologıa tradısıonnyh relıgıı ı netradısıonnyh napravlenıı», «Qaıyrsyz bilim» atty fılmder túsirildi.
Búginde dinniń máseleleri tek qana dinniń máseleleri bolýdan qalǵany ras. Óıtkeni, oǵan saıasat, saıasat bolǵanda da úlken saıasat aralasyp ketti. Sol sebepti qoǵamda týyndap jatqan dinniń máselelerin sheshý úshin ár musylman dinı saýatyna qosa saıası saýaty bolýy qajet. Bul dindi saıası múddeleri úshin paıdalanýǵa tyrysatyn keıbir saıasatkerlerdiń las oıyndarynyń qurbany bolyp ketýden saqtaný úshin aýadaı qajet. Osy maqsatta ústimizdegi jyly dinı ekstremızm men terorızm máseleleriniń aldyn alýǵa baǵyttalǵan aqparattyq nasıhat top múshelerine arnalǵan oqytý semınar ótti. Semınarda teolog ǵalym, «Nurly bilim» qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Rústem Syzdyqov úsh kún boıy dáris oqydy. Dinı saýatyn ashqan 120 aqparattyq nasıhat tobynyń múshesi testileýden ótip, arnaıy sertıfıkattarǵa ıe boldy. Búginde quramynda memlekettik organdardyń mamandary, dintanýshylar jáne teologtar engen 26 aqparattyq nasıhat toby eldi mekenderdi aralap, halyq arasynda túsinik jumystaryn júrgizýde. Olar ótkizgen sharalarǵa 65 myńnan astam adam qatysty. Batys Qazaqstan oblystyq qazaq drama teatry jalǵan dinı aǵymnyń jeteginde ketken jas jigittiń qıly taǵdyry týraly «Jánnat» atty qoıylymdy dúnıege ákel­di. Oblys aýdandarynyń bar­lyǵynda kórsetilgen qoıy­lym halyqqa oń áser etýde.
Quramyna Din isteri komı­tetiniń Din máseleleri jó­nindegi ǵylymı-zertteý jáne taldaý ortalyǵynyń basshysy A.Ábdirásilqyzy bar respýblıkalyq aqparattyq-nasıhat toby oblysqa kelip, búgingi kúnniń basty máselelerin qamtyǵan birneshe sharaǵa qatysty jáne jartylaı bostandyqqa shyqqan tulǵalarmen, jumys isteý mekemesiniń qyzmetkerlerimen kezdesip, radıkaldy dinı top­tardyń sıpattaryn keń kólemde ashyq túsindirdi.
Turǵyndardyń dinı saýatyn arttyrý jáne radıkaldy ıdeıalarǵa qarsy túsindirý jumystaryn júrgizý maqsatynda QMDB-nyń oblys boıynsha ókildiginiń aqparattyq-aǵartýshylyq www.oral-islam ǵalamtor resýrsy qurylyp, búgingi tańda oblys aýmaǵynda óziniń turaqty tutynýshylaryn tapty. Osy resmı saıtta kóp­tegen paıdaly materıaldar ornalastyrylǵan jáne onyń tutynýshylarynyń sany búginde 188 945 adamdy quraıdy. Sondaı-aq, Batys Qazaqstan oblysynyń Din isteri basqarmasynyń saıty www.din-zko.gov.kz ashyldy. Qala, aýdan ortalyqtaryndaǵy meshitterge beınebaqylaý, monıtorlar qoıylyp, arnaıy baǵdarlamalar arqyly bir-birimen baılanys ornatyldy. Teologtar «Skaıp» baǵdarlamasy arqyly aýdandardaǵy jama­ǵattarǵa onlaın dárister júr­gizýde. Meshit ımamdaryna ja­salǵan mundaı jaǵdaılardyń nátıjesinde olardyń qyzmetiniń sapasy da jaqsaryp, tártip ornatyldy dep aıtýǵa bolady.
Nasıhat jumystarynyń ekinshi baǵyty – teris din jolynda júrgen azamattarmen túsindirý jumystaryn júrgizý. Batys Qazaqstan oblysy din isteri basqarmasynyń din má­selelerin zertteý ortalyǵy 2015 jyldyń qańtar-maýsym aılary aralyǵynda oblystaǵy dinı aǵymdardan japa shekken azamattarǵa kómek berý jáne teris dinı aǵym jolyndaǵy azamattarmen ońaltý baǵytynda birqatar jumystar atqardy. 270 adamdy quraǵan din ustanýshy jekelegen tulǵalarmen beıresmı kezdesýler uıymdastyryldy. Kezdesýlerde Sırıa, Irak elderindegi dinı fanatızmniń jeteginde júrgen sodyrlardyń is-áreketteri eshqandaı da djıhad emes ekendigi týraly, sondyqtan mazhab ustaný kerektigi jóninde, adamdardy dinı negizde bólip qoǵamnyń birligine jik salýǵa bolmaıtyndyǵy jaıynda máseleler qozǵalyp jatyr.
Islam dininiń tek qana meıirimdilikke shaqyratyny, takfır ıdeologıasynyń durys emestigi, namaz oqymaıtyn mu­sylmandy kápir deýge bolmaıtyny týraly hadısterden qýatty dálelder keltirilip, dárister oqylýda. Nátıjesinde sanasy myqtap ýlanǵan birqatar azamat dástúrli hanafı mazhabyna qaıtaryldy. Oblysta teris aǵym múshelerine yqpal etý maqsatynda birneshe jamaǵattyń basyn biriktiretin «Amanat klýby» quryldy. Osy azamattar jáne hanafı jolyndaǵy jamaǵat ókil ımam aldynda biriktirilip, olardyń aýyzbirshiligi ny­ǵaıtylýda.
Bizdiń basty maqsatymyz – azamattardyń boıynda radıkaldy ıdeologıalarǵa qarsy tura alatyn ımýnıtetti qalyp­tastyryp, oblystaǵy dinı ahýaldy baqylaýda ustaý jáne oblys ákimdigi janyndaǵy dinı birlestiktermen baılanys­tar jónindegi keńes jumysy já­ne terorızmge qarsy kúres komısıasynyń jumysy arqyly baqylaý talaptaryn kúsheıtip, oblystaǵy dinı máselelerdiń oń sheshimin tabýyna yqpal etý.

Derkkóz: Egemen Qazaqstan