Bıyl Qazaqstan halqy As­sam­bleıasynyń (QHA) jyly. Osyǵan oraı elimizdiń barlyq óńirinde kóptegen mádenı-buqaralyq is-sharalar ótti. Assambleıa jylyn atap ótý degenimiz toı toılaý, bı bıleý nemese qydyrý úshin emes ekeni belgili. Osy 20 jyldyqqa oraı josparly is-sharalar jasaldy. Bizdiń jos­par óz ishimizde birneshe ret talqylaýdan ótti, elep-eksheldi, sonymen qatar, Mádenıet jáne sport mınıstrligimen aqyldasa otyryp jasalǵan. Onyń ishinde rýhanı, mádenı, sporttyq, bu­qa­ralyq is-sharalarǵa barlyq turǵyndar qatysty.

Ózim Qostanaı jáne Qara­ǵandy oblystarynda ótken is-sharalarǵa qatystym. Qazaqstan halqy Assambleıasy jyly aıasynda «Meniń Qazaqstanym» atty poıyz respýblıkalyq aksıa­sy elimizdiń óńirlerin aralap, halyqqa tegin qyzmetter kórsetti. Bul poıyz áleýmettik salany qoldaýǵa baǵyttaldy. Poıyzda dárigerler, zańgerler boldy. Osy poıyzdyń quramynda ózim de Temirtaý, Jezqazǵan qala­larynda bolyp, halyqpen kezde­sýler ótkizip, elimizdiń saıa­sı-ekonomıkalyq jaǵdaıy, qabyl­danyp jatqan jańa zańdar týraly áńgimelep berdim. Azamat­tardy jeke máseleleri boı­ynsha qabyldadym. Turǵyn­dardyń suraqtaryna jaýap berip, olardyń kókeıkesti oı-pikir­lerin tyńdadym. Zańgerler shaǵyn jáne orta kásipkerlikpen aına­lys­qysy keletin adamdarǵa aqyl-keńesterin berdi. Mádenıet salasynyń qyzmetkerleri óner kórsetti.

Bizder kezdesýlerde Qazaq handy­ǵynyń 550 jyldyǵyna oraı Qa­zaq­stannyń tarıhy, elimiz­diń damýyna úles qosqan aza­mattar týraly oı-pikirlerimiz­ben bólistik. Bıyl Qazaq han­dy­ǵynyń 550 jyldyǵy elimizdiń barlyq óńirinde atalyp ótýde. As­tana qalasynda ótken mádenı is-sharalardy ózim de baryp kórdim. Teatrlandyrylǵan tamasha kórinisti tamashaladyq. Mem­leket basshysy elimizdiń tarı­hy týraly keleli oılaryn ortaǵa saldy. Árıne, bizdiń tarı­hymyz 550 jyldyqpen shektelmeıtini aqıqat. Qazaq eliniń tarıhy saqtardan bastalady. Túrik qaǵanaty, odan keıin Altyn orda dáýiri bar. El tarıhy úsh myń jyldyq tarıhqa ketetini sózsiz. Bul tarıhty búkil Qazaqstan jurtshylyǵy, ásirese, jastar bilýi tıis.

Elimizde qarjy daǵdarysyna qarsy «Nurly Jol» baǵdar­la­masy iske asyrylýda. Halyq­ty jumyspen qamtý, jumyssyz­dyqtyń bolýyna jol bermeý baǵytynda naqty is-sharalar qolǵa alynýda. Soǵan oraı, «Ha­lyq­ty jumyspen qamtý jol karta­sy» baǵdarlamasy aıasynda ıgi­likti ister atqarylýda. Jalpy, bizdiń azamattar jahan­dyq damý kezinde básekege qabi­let­ti bolýy kerek. Eldiń tarıhyn, memlekettik tildi bilý, qazaq hal­qynyń salt-dástúrin, qundy­lyq­taryn qurmetteý – árbir aza­mattyń paryzy. Óskeleń urpaq memlekettik tildi ıgerýmen birge, básekege qabiletti bolýy úshin shetel tilin de bilýi qajet.

Bizdiń aldymyzda Elbasy usyn­ǵan «Máńgilik El» jalpy­ult­tyq patrıottyq ıdeıasyn is­ke asyrý mindeti tur. Osy jol­da alǵa qoıylǵan maqsatta­ry­myzǵa jetýdiń alǵashqy qada­my – qoldanystaǵy zańdardy jetil­dirý. Jýyrda Májiliste «Qazaq­stan halqy Assambleıasy týra­ly» Zańǵa ózgerister men to­lyq­tyrýlar engizý týraly» zań jobasy qaralyp, maquldandy. Zań jobasy «Nur Otan» partıasynyń XVI sezinde jáne Qazaqstan hal­qy Assambleıasynyń XXII ses­­sıasynda Memleket basshysy ber­gen tapsyrmalardy iske asyrý maqsatynda ázirlengen.

Ózim osy zań jobasy boıyn­sha qurylǵan jumys tobyna jetekshilik ettim. Zań jobasyn jumys tobynda qarap, talqylaý barysynda depýtattardan 70-ke jýyq usynystar kelip tústi. Onyń ishinde qundy-qundy oı­lar boldy. Alaıda, biz zań joba­synyń tujyrymdamasynan alshaq ketpeýdi maqsat etip qoı­dyq. Sondyqtan birqatar utym­dy usynystardy keleshekte engizý týraly toqtamǵa keldik. Árip­testerim zań jobasyn talqylaýǵa belsendi qatysty.

Mádenıet jáne sport mı­nıs­tri Arystanbek Muhamedıuly zań jobasy boıynsha baıandama jasady jáne ol Qazaqstandaǵy qoǵamdyq kelisimniń úlgisi bú­kil álemde moıyndalyp otyr­ǵanyn atap ótti. Bul turǵyda etnos­aralyq tatýlyq pen qoǵamdyq kelisimniń ınstıtýty bolyp tabylatyn Qazaqstan halqy Assambleıasynyń róli erekshe ekeni anyq. Osy oraıda, zań jobasy «100 naqty qadam» Ult jos­parynyń «Birtektilik pen birlik» atty tórtinshi baǵytyn iske asyrý aıasynda ázirlengen bolatyn. Memleket basshysy qazaqstandyq birtektilik pen birlik azamattyq qaǵıdatyna negizdelýi tıis ekendigin birneshe ret atap aıtty. Zańǵa engizilip otyrǵan túzetýler Assambleıanyń ınstıtýttyq rólin arttyrýmen qatar, bárimizge ortaq «Máńgilik El» qundylyǵy negizinde qoǵamdyq kelisimdi, birtektilik pen birlikti nyǵaıtý úshin jaǵdaı jasaıdy.

N.Á. Nazarbaev óziniń só­zin­de álemdik geosaıası jáne ekono­mıkalyq daǵdarys jaǵdaıynda memlekettilikti nyǵaıtýǵa ba­ǵyttalǵan bes ınstıtýttyq refor­many alǵa tartty, sonyń biri – «Bolashaǵy birtutas ult» refor­masy. Memleket basshysy atap ótkendeı, «Máńgilik El» jalpy­ulttyq patrıottyq ıdeıasy jalpy­azamattyq qundylyqtar júıesi bolýy tıis.

Memleket basshysy Qazaqstan óziniń turaqtylyq pen kelisim modelin damytýda aıtarlyqtaı tabysqa jetkenin atap ótti. Qazaq­stan Konstıtýsıasy násil­dik, etnostyq, dinı jáne áleý­mettik turǵydan barlyq azamat­tar quqyǵynyń teń bolýyna ke­pildik beredi. Sonymen qatar, búkil qazaqstandyq birtek­tilikti odan ári nyǵaıtý qajet. Ol azamattyq qaǵıdatyna negiz­de­lýge tıis. Barlyq azamattar birdeı quqyqty paıdalanýǵa, jaýapkershiliktiń júgin birdeı arqalaýǵa jáne múmkindikterge birdeı qol jetkizýge tıis. «Máń­gilik El» jalpyulttyq patrıot­tyq ıdeıasy negizindegi shoǵyr­landyrýshy qundylyqtar – bul azamattyq teńdik; eń­bek­súıgishtik; adaldyq; ǵylymdylyq kúlti jáne bilim; zaıyrly el – tolerantty el. Mundaı jaǵdaıda aza­mattyq ornyqty jáne tabysty memlekettiń eń senimdi irgetasy bolady.

Osyǵan baılanysty «Bola­shaǵy birtutas ult» ınstı­týt­tyq reformasynyń túpki maq­saty «Máńgilik El» jalpy­ult­tyq patrıottyq ıdeıasyna birik­tirilgen búkil qazaqstandyq aza­mattyq birdeılikti jáne ult­tyń básekege qabilettiligin qalyptastyrý bolýy tıis. «Bola­shaǵy birtutas ult» refor­masyn iske asyrý qazaqstandyqtardyń birligin nyǵaıtýǵa, beıbitshilik pen kelisimge, qoǵam men ekonomıkany damytýǵa, memleketti kúsheıtýge qyzmet etetin bolady.

Endi 2008 jylǵy 20 qazanda qabyldanǵan zańnyń mazmuny aıqyndala tústi. Qoldanystaǵy zańnyń mátinine túzetýler engizilip, osy zań qoǵamdyq ke­li­sim men ulttyq birlik salasyn­daǵy memlekettik saıasatty, «Máń­gilik El» jalpyulttyq patrıot­tyq ıdeıasyn iske asyrýǵa baǵyttalǵany atap kórsetildi. Sondaı-aq, Assambleıanyń maqsa­ty men negizgi mindetteri de jańar­tyldy. Mysaly, osy uıym­nyń negizgi mindetterin aıqyn­daıtyn 4-baptyń 2) tarmaq­shasy «Máńgilik El» jalpy­ulttyq patrıottyq ıdeıasynyń negi­zinde «Qazaqstan halqy birligin ny­ǵaıtý» degen jańa uǵymda jazyldy.

Zańǵa engizilgen jańa ózge­ris­terge oraı, Assambleıa Apparaty (Hatshylyǵy) Tóraǵa aldynda jyl saıyn osy uıymnyń ju­mysy týraly, onyń ishinde «Máńgilik El» jalpyulttyq patrıottyq ıdeıasyn iske asyrý jóninde esep beretin bolady. Osy joba normalarynyń erejeleri zań tehnıkasynyń qaǵıdalaryna sáıkes keltirildi, sondaı-aq, naqtylaý sıpatyndaǵy túzetýler engizildi. Zańǵa engizilgen jańa tolyqtyrýlar Qazaqstanda kelisim men birliktiń, tatýlyq pen tynyshtyqtyń nyǵaıa berýine qyzmet etedi degen senimdemin.

Egor KAPPEL,

Parlament Májilisiniń depýtaty, zań jobasy boıynsha qurylǵan jumys tobynyń jetekshisi, Qazaqstan halqy Assambleıasynyń múshesi.

Derekkóz: Egemen Qazaqstan