Jambyl atyndaǵy Qazaq memlekettik fılarmonıasynda Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna arnalǵan «Ǵasyrlar sazy» fólklorlyq-etnografıalyq ansámblderdiń İİ halyqaralyq dástúrli mýzyka festıvál-baıqaýy úlken tabyspen ótti. Qazaqstannyń barlyq oblystarynan jáne túrki tildes elderdiń 41 etno-folklorlyq ansambli qatysqan dástúrli óner dodasynda fólklorlyq kúıler tartylyp, kóne aspaptarda jeke shyǵarmalar, án men termeler oryndalyp, úsh kún boıy arý Almatyny halyqtyq áýezge bóledi.
Almaty qalasy ákimdigi jáne mádenıet basqarmasynyń qoldaýymen, «Almaty áýenderi» konserttik ujymynyń uıymdastyrýymen ótken ıgi sharanyń maqsaty – halqymyzdyń dástúrli mýzykalyq murasyn nasıhattaý, qazaq etno-mýzykasy klasıkalyq óner ekendigin dáıekteý, jastardy sırek kezdesetin ulttyq mýzykalyq aspaptarmen tanystyrý arqyly ulttyq rýhanı qundylyqtardy qasterleýge, qurmetteýge tárbıeleý. «Ǵasyrlar sazy» festıvál-baıqaýynyń uıymdastyrýshysy, «Almaty áýenderi» konserttik birlestiginiń dırektory Baǵdat Tilegenovtiń aıtýynsha, ulttyq mýzykany jandandyryp, nasıhattaýda mýzyka festıvali alǵash ret 2011 jyly qolǵa alynyp, óner dodasyna respýblıka kóleminde 28 ansambl qatyssa, bıylǵy jyly onyń aýqymyn keńeıtip, túrki tildes elderdiń de etno-folklorlyq ujymdaryn shaqyryp, halyqaralyq deńgeıge kótergen.
Bir aıta keterligi, festıváldyń qazylar alqasy quramynyń álem sahnalarynda óner kórsetip júrgen kórnekti qaıratkerler men tanymal tulǵalardan jáne belgili mýzykanttardan quralǵandyǵy. Olar Ystambul konservatorıasynyń professory Jıhan Iýrchı, RF-nyń eńbek sińirgen ártisi, Bashqurtstannyń halyq ártisi Ramıl Gaızýllın, Ózbekstannyń halyq ártisi, dırıjer Farýh Sadyqov, Qyrǵyzstannyń halyq ártisi, Qyrǵyz ulttyq konservatorıasynyń rektory, profesor Muratbek Begalıev, qobyzshy-professor Bazarhan Qosbasarov, belgili dırıjerler Jamaǵat Temirǵalıev, Jalǵasbek Begendikov sıaqty óner maıtalmandary.
Qazylar alqasymen ótken baspasóz máslıhatynda Qyrǵyzstannan kelgen profesor Muratbek Begalıev: «Qazaqstanda ótetin festıvál-baıqaýdy zor qýanyshpen qabyldap, qazaq aǵaıyndar Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyn toılap jatyr degen soń, shashbaýlaryńyzdy kóterip, sol sharaǵa biz de úles qosaıyq dep asyǵa keldik», dese, túrik kardashtarynyń atynan profesor Jıhan Iýrchı aıtýly sharaǵa túrik halqynyń atynan óner kórsetýdi ózine úlken mártebe sanaıtynyn, óziniń túrki tildes elder arasyndaǵy osyndaı festıválǵa úshinshi ret qatysyp otyrǵanyn, qashanda óz áriptesterime mundaı baıqaýlardyń ózge halyqtardyń mýzykasyn bilip, tyńdap, baǵalaý zor mańyzdy ekenin Qazaqtyń ult aspaptary murajaıynda bolyp, onda ulttyq mýzyka aspaptarynyń sonshalyqty kóp ekenine kóz jetkizip, tańǵalǵanyn, aldaǵy ýaqytta Túrkıada osyndaı festıvaldyń ótýine atsalysatynyn jetkizdi.
Sonymen, alǵashqy kúni festıval shymyldyǵy «Sazgen sazy» fólklorlyq-etnografıalyq ansámbldiń oryndaýynda Jaldybaıdyń «Qara jorǵa» kúıimen ashylyp, teatrlandyrylǵan qoıylym qoıyldy. Qatysýshylardy Almaty qalasy Tilderdi damytý, muraǵattar jáne qujattama basqarmasynyń basshysy Mamaı Ahet quttyqtap, egemendiktiń arqasynda bodandyǵymyz umyt bolyp, búgingi tańda álem jurtshylyǵyna óz tilimizben, óz mádenıetimizben qundy ekenimizdi sezine bastaǵanymyzdy, Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyn atap ótip otyrǵanymyz da Táýelsizdiktiń tartýy ekenin tilge tıek etse, Qazylar alqasynyń tóraǵasy Bazarhan Qosbasarov qatysýshylarǵa sáttilik tiledi.
– Halqymyzdyń óner salasyndaǵy shoqtyǵy bıik bir maqtanyshy – ulttyq mýzykalyq aspaptar. Bizde 5 myńnan asa kúı, 12 myńǵa jýyq án bar eken. Bul – qazaq ánshilik jáne kúıshilik óneriniń san ǵasyrlyq tarıhy bar ekendiginiń birden-bir aıǵaǵy. Ótken ǵasyrdyń 60-shy jyldarynan bastap qazaq mýzyka aspaptaryn zertteý, umyt bola bastaǵan túrlerin qaıta qalpyna keltirý jumystary qolǵa alyndy. Buryn-sońdy jas býyn tolyq bile bermeıtin, al qaı-sybiriniń aty emis-emis este qalǵan aspaptar qaıta tirilip, turaqty ornyn tapty. Túrli ansámblder men orkestr quramy da qaıta jańǵyrdy. Endeshe, festıváldyń maqsaty – ansámblder joǵaryda aıtqan asyl muralarymyzdy búgingi kúni qaı deńgeıde, qalaı iske asyryp júr? Qandaı jetistikterimiz bar, múlt ketip jatqan tusymyz qaısy? Osy kemshilikterdi bir-birimizden kórip túzesek, úırensek degen nıet. Menińshe, bul baıqaý halyq aspaptary ansámblderiniń toıy der edim, – dedi Bazarhan Ábýuly.
Kesh barysynda qazaqstandyq ánshilermen birge Bashqurtstannyń halyq ártisi Ramıl Gaızýllın sybyzǵyda qazaqtyń halyq áni «Búldirgendi», profesor, kavalshy Jıhan Iýrchı Manarbek Erjanovtyń áni «Saıra bulbuldy», Qyrǵyzstannyń eńbek sińirgen ártisi Baqytbek Shótenov qazaqtyń halyq áni «Jarıam-aıdaıdy», «El Kanto» toby «Aýylyń seniń irgelini» quıqyljyta oryndady.
Baıqaýdyń ekinshi kúninde saıys bastalyp, úmitkerler óz ónerlerin pash etýge múmkindik týdy. Olardyń jas ereksheligine shekteý qoıylmaǵandyqtan, mektep oqýshylarynan bastap, esimi elge belgili óner ıeleri, jas ansámblder baq synasty. Baıqaý óte tartysty ótkendikten, qazylar alqasyna júzden júırigin tańdaý ońaıǵa soqpady. Biraq, aldyńǵy festıválǵa qaraǵanda ansámblderdiń qaı jaǵynan da deńgeıi anaǵurlym óskendigi atap ótildi. Ásirese, shetelderden kelgen qazylar alqasynyń músheleri tańdanystaryn jasyrmady.
– Mundaı aýqymdy festıvál Qazaqstannyń mýzyka salasyndaǵy mańyzdy oqıǵa dep bilemin ári mundaı keń kólemdegi sharanyń halyqtyq mýzykasy tereńnen tartatyn elde ótkizilýi qandaı ǵanıbet, – dedi Ózbekstannyń halyq ártisi, dırıjer Farýh Sadyqov.
Sonymen, úsh kúnge sozylǵan óner báıgesi óz máresine jetip, 11 óner ujymy – Túrik halyq aspaptar ansambli, «Dıdar», «Súıinbaı sazy», «Álqıssa», «Aqjarma», «Nava», «Aler», «Saryn», «Adyrna», «Araıly Aqtóbe», «Qambarhan» fólklorlyq-etnografıalyq ansamblderi jeńimpaz dep tanylyp, festıváldyń laýreaty atansa, odan bólek Ahmet Jubanov, Bolat Sarybaev atyndaǵy jáne Almaty qalasy ákimdiginiń syılyqtary tabys etildi. Gala-konsert laýreat atanǵan ujymdardan jınaqtalǵan orkestrdiń oryndaýynda Túrkeshtiń «Kóńilasharymen» ashylyp, Jamaǵat Temirǵalıev, Farýk Sadyqov, Jalǵasbek Begendikovtiń dırıjerligimen «Adaı», «Balbyraýyn», «Saryarqa» kúılerin ekpindete, shalqyta oryndap shyqty.
Derekkóz: Egemen Qazaqstan
