Tabıǵaty erekshe jaratylǵan kıeli Qarasaz jerinde Muqaǵalıdan keıin Erkin İbitanovtaı tamasha aqyn ómirge kelgen.
 Qarasaz qazaq ádebıetine  tulǵaly  qos aqyndy syılasa,   aǵalarynan  keıin de talaı talantty inileri jyr tizginin ustap, elge tanyldy. Solardyń biri  – Muqaǵalıdyń jaqyn týysy, jyr ólkesinde ózindik qoltańbasy bar aqyn Muhtarhan Qalıuly. 
 
Bul kúnde jyrsúıer qaýymǵa «Ańsap kútken armanym», «Meniń syrshyl júregimnen tamǵan tamshylar» atty jyr jınaǵymen tanylǵan aqyn 1982 jyly jas aqyndardyń «Qarlyǵash» atty toptamasyna kirip, poezıa esigin ashqan. Sol jyldardan beri óziniń aqyndyǵymen merzimdi baspasóz betterinde tanylyp keledi. Biraq ol ádebı ortadan tys, aýylda qalǵany bolmasa, talantymen oqyrmanyn moıyndatqan aqyn.
Ol poezıaǵa bala jastan keldi. Óziniń jyr esigin qalaı ashqany týraly bylaı áńgimeleıdi: «Meniń óleń degen ólkege qushtarlyǵymdy bastaýysh synypta barǵan kezimde áke-sheshem oıatty. Ol kezde qazirgideı radıo, ne teledıdar joq. Ákem kolhozdyń qoıyn baǵyp, ozat shopan bolǵan. Eńbeginiń jemisiniń arqasynda Máskeýde ótken malsharýashylyq kórmesine qatysyp, 1-synypty sheber atandy.  Lenın ordenin ıelendi. Narynqol (qazirgi Raıymbek) aýdanynda tuńǵysh ret «Moskvıch» avtokóligine ıe bolǵan adam. 
Men qoıshynyń balasy bolǵan­dyqtan, áke-shesheme kómektesip óstim. Qoı qoralaǵan soń, áke-sheshem maǵan «Al­pamysty», «Qobylandyny», «Baıan Sulý men Qozy Kórpeshti», «Er Tarǵyndy», «Muńlyq pen Zarlyqty» jáne basqa da dastandardy oqytýshy edi. Olar meniń oqyǵanyma shattana qýanyp, únemi qolpashtap otyratyn. Sol bir kishkentaı kezimde oqyǵan jyr-dastandar maǵan qanat bitirip, ádebıetke, óleńge degen qushtarlyǵymdy, ynta-yqylasymdy árkez arttyratyn. Jyrdaǵy oqıǵalar, erliktiń jyrlaýy meniń qıalymdy sonda-aq alysqa jetelese, júregimniń bir túkpirinde óleń joldarynyń shýmaqtary jyr bolyp tógilgendeı kúı keshýshi edim.
Marjan sózderdi oqyp óskendikten bolar, óleń jazýǵa qushtarlyǵym sol kezderde bastaldy. 9 jasymda ózimshe óleń jazyp, oıymdy qaǵaz betine túsirip te júrdim. Keıin 7-synypta mektepke belgili aqyndar Dıhan Ábilov, Qasym Toǵyzaqov jáne Ádilbek Abaıdildanov kelip, kezdesý ótkizdi. Bul 1969 jyldary bolýy kerek. Buryn mundaı kezdesý bolmaǵandyqtan, aqyndarmen júzdesýimiz qyzyq kórindi. Shyn aqyndardy kózben kórgenimiz máńgi esimizde qaldy. Sol kezdesýde aqyndar óleńderin oqydy, ustazdar oılaryn aıtty. Oqýshylar da minbege kóterilip, ózderiniń áserin jetkizdi. Men Ádilbek Abaıdildanovtyń oqyǵan óleńin birden jattap, aıtyp berdim. Aqyn aǵalar rızashylyqtaryn bildirip, «sen óleń jaz» dep aq batalaryn berdi. Úlken aqyndardyń osy bir jyly sózi bala qıalymdy ushtap, óleńge degen sezimniń pernesin qaqqandaı áser etti. Mektep bitirgenshe aýdandyq «Sovettik shekara» (qazirgi «Han Táńiri») gazetine óleńderimdi dúrkin-dúrkin jiberip turdym. Onyń birazy gazetke shyqqanda qýanǵanym bar». 
Muhtarhannyń armany asqaq, qıaly júrik bala bolǵanyn osydan bilsek, mektep bitirgen soń joǵary oqý ornyna túsip, jýrnalıs bolýdy maqsat etipti. Biraq joly bolmady. Sonda da saǵyn syndyrmaı, synyptastary sıaqty Qarasazǵa qaıta oralyp, aýyldyń qaınaǵan jumysyna aralasyp ketti. Az ýaqyttan keıin qara jumystan góri bir mamandyqtyń ıesi bolýdy oılap, Muhtarhan Aqbeıittegi kásiptik-tehnıkalyq ýchılısheden avtoslesar-elektrık jáne gazben dánekerleýshi mamandyǵyn ıgerip shyqty. Osynda ol bilimdiligi men iskerligin tanytyp, komsomol uıymynyń hatshysy bolyp ta qyzmet jasaıdy. Alaıda aýdandyq áskerı komısarıat Muhtarhandy áskerı boryshyn óteý úshin shaqyrtqan soń, Soltústik muzdy muhıttyń áskerı aýmaǵyndaǵy Mýrmansk oblysy Severomorsk qalasyna attanǵan. Sol jaqtaǵy 2 jyl 2 aıy Muhtarhanǵa bir mektep bolypty. «2 jyl 2 aı meniń ómirime biraz ózgeris ákeldi. Ásirese, eki jylda álem ádebıetiniń ozyq klasıkteriniń kitaptaryn kóptep oqydym. Oǵan sebep, áskerge jańadan túsken bizden polk basshylary kelip, rota boıynsha jazbasha dıktant aldy. Dıktant meniń áskerı ómirimniń bolashaǵyn anyqtady. 90 jaýyngerdiń ishinde dıktant jazýdan menen ótken myqty jaýynger bolmapty. Jazýymnyń sondaı kórkem ári ádemi, saýatty bolýy polk basshylaryna unap, polktyń shtab bastyǵynyń arnaıy pısari bolýyma jol ashty. Oryssha jóndi bilmesem de, kóshirip jazýdan eshbir qatesiz jazatynym da sebepshi bolmady. Al orys tilin úırenip, meńgerýime polktyń shtab bastyǵy kapıtan Oleg Petrovıch Tarasov pen kitaphana meńgerýshisi Glafıra Harıtonovnanyń kóp kómegi kóp tıdi. Bul kisiler meni az kúnde arnaıy daıyndyqtan ótkizip, kóp nárse úıretti. Men kele-kele saýatty ári qatesiz jazý dárejesine jettim. Ekeýara sóılesýdi tolyq meńgerip shyqtym. Osy ýaqytta álem ádebıetiniń nebir myqtylaryn oqýyma olar keńesterin de berip otyrdy. Ózim bilmeıtin Aleksandr Dúma, Gı de Mopassan, Aleksandr Beláev, Júl Vern, Hans  Hrıstıan Andrsen, Sımva Kapýtakán, Anna Ahmatova, Nıkolaı Gogol, t. b. klasıkterdiń shyǵarmalaryn keń molynan tanýyma yqpaly tıdi. Sóıtip, áskerı boryshymdy óteı júrip, rýhanı qazynamdy baıytyp qaıttym. Bul meniń ómirim úshin tosynsyı boldy dep aıta alamyn»  deıdi aqyn.
 Áskerden oralǵan Muhtarhan aýylda traktorshy, dánekerleýshi, usta, shofer bolyp, túrli mamandyqta eńbek etken. Sosyn Talǵar qalasyndaǵy aýylsharýashylyq tehnıkýmyndaǵy tehnık-mehanık mamandyǵyn da ıgerip shyqty. Bilimin tolyqtyryp, mamandyǵyn dárejelegen ol kolhozdyń qaı ju­mysynda bolmasyn jaqsy jaǵymen kórine júrip, aqyndyq qabiletin de boıynan alystatpaǵan. Qoly qalt etkende oıyndaǵy jyr shýmaǵyn qaǵazǵa túsirip, ózin bosańsytpaı boıyndaǵy san sezimdi joǵaltpaı óleń jazyp júrgen. Aýdan men oblysta ótken aqyndar aıtysynda baǵyn synaǵan kezderi az bolmapty. Sol bir aıtystarda Muhtarhan top jarmasa da ózindik talantymen tanylyp, belgili qoǵam qaıratkeri, qazaq mádenıetine janashyr azamat Ózbekáli Jánibekovtiń óz qolynan maqtaý qaǵazyn alǵany aqyndyq bir belgisi deýge bolady. 
1985 – 1994 jyldar aralyǵy Qarasaz aýyldaǵy jastar úshin este qalarlyq kezeń bolǵan. Aýyldan dúrkirep shyqqan bir top jas týǵan jerdiń mádenıeti men ónerin asqaqtatyp, nebir ıgi sharaǵa muryndyq bolǵandyǵy aýyl adamdarynyń áli esinde. Olardyń ónegeli isteri oblysqa jetip, keń túrde nasıhattaldy. Sol bir yntaly jastardyń arasynda Muhtarhan da júrgen. Ol ózimen úzeńiles shyqqan aıtysker aqyn Hasen Samatyrov, aqyndar Sherızat Mekebaev, Daýbaı Ábdisaevtarmen rýhanı syrlas bolyp, aǵaıyndy Aýǵanbaı men Amantaı Shmanovtarmen birge aýyldyń mádenıetin kóterýge de úles qosty. Shmanovtar ózderi qurǵan ansamblinde Muhtarhan Qalıulynyń «Qarasazym», «Jan aǵa», «Balama», «Dombyra úni» atty óleńderine ánderin jazyp, elge keńinen nasıhattady. Mataı Shymyrbaev «Qazdar», Baqytjan Zamanbekov «Mektebim» degen óleńderine án jazdy. 
Sondaı-aq Jumash Óteevtiń bastamasymen «Janartaý» óner otaýy qurylǵanda, Muhtarhan onyń belsendi múshesi bolyp, tyndyrymdy jumystar istedi. Ol otaý aýyldyń talaı talantty jastaryna jarqyn jol ashyp, kóp nárse úıretti. Muhtarhan sol ortada júrip, ózinen keıingi inilerine aǵalyq kómegin berdi. Mine, osyndaı ıgilikti isterdiń basy-qasynda júrgen Muhtarhan Qalıuly aýyldaǵy mádenı-ádebı sharalardan tys qalǵan joq. 
Keıingi jyldary ol týǵan jeri Qarasazdan kóship, İle aýdanyna qonys tebedi. Onyń da ózindik sebebi bar. Áskerge barmaı turyp úılengen Muhtarhan men Maıra balalarynyń bolashaǵyn oılaǵan. 
 «1994 jyly Baıserke eldi mekenine kelgen soń, ózim meńgergen tehnıkalyq kásipti qolǵa aldym. Oıym zamannyń talabyna saı jumys isteý boldy. Esik aldyna mashına jóndeý sheberhanasyn ashtym. Halyqqa qyzmet kórsetip, buzylǵan avtokólikterdi jóndep, qalpyna keltirý jumystarymen aınalystym. Kúni keshe óleń jazǵan qolym endi tehnıkada júrdi. Jumysymdy kópshilik baǵalap, yqylasyna bólendim. İle aýdany meni aqyndyǵymnan góri osy isim arqyly tanydy. Buǵan da táýba dep qoıamyn. Sol 1994 jyldan bastap, 2008 jylǵa deıin óleń jazýǵa mursha bolmady. Biraq oıǵa oralǵan jyr shýmaqtary, júrekke qonǵan óleńder ishte pisip jetilip jatty. Oıymda kóp nárse júrdi, sony qaǵazǵa túsirsem dep kóp oılaıtynmyn. Ony da keıin iske asyrdym. Balalarymdy oqytyp, olardyń jaqsy azamat bolyp shyǵýyna súıikti jarym Maıra ekeýmiz biraz eńbektendik» deıdi Muhtarhan. 
Muhtarhannyń Almaty tóńiregine kelgeni balalary úshin jaqsy qadam bolypty. Ózine arman bolǵan joǵary bilimge ul-qyzdary qol jetkizgen. 
Úlken qyzy Ásem Almaty qala­synyń halyqaralyq sporttyq jobalar dıreksıasynyń kadr bóliminiń bastyǵy bolsa, Áset – Halyq bank «Kazahınstrah» kompanıasynda apat komısarlarynyń bastyǵy, Ánýar – «Qazaqtelekom» aksıonerlik qoǵamy ákimshiliginde qyzmetker, Kelbet – mektep dırektorynyń orynbasary, Saltanat – zańger, eń kishi qyzy – stýdent. Kenje balalarynan basqalary úılenip, turmys qurdy. Muhtarhan men Maıra – nemere súıgen ata-áje. 
 Mine, Muhtarhan Qalıulynyń ómir joly osyndaı. Al onyń aqyndyq bıiktigi kóp aqynnan bólek. Múmkin, ol aqyndardyń úlken ordasynda júrgen bolsa, qazirgi bıiktikten de joǵary keter me edi? Bir ókinishi sol ǵana. Bizdiń qolymyzǵa túsken onyń «Meniń syrshyl júregimnen tamǵan tamshylar» atty jyr jınaǵyn oqyǵanymyzda óleńniń boıama­sy men shýmaqtardyń tereńdigińe kóz jetti. Muhtarhan qaı taqyrypqa da júırik, oıy shymyr, alysqa shabatyndyǵyn baıqatady. Jınaq óleńderden, tolǵaýlar men poemalardan turady. Bir aıta keterlik nárse, kez kelgen aqyn óleń jazýy múmkin, al tolǵaý men poema jazý – úlken sharýa. Ony Muhtarhan erkin meńgergen. Ol óziniń bir áńgimesinde: «Keıbir orys klasıkteriniń aýdarmalaryn túpnusqadan oqyǵanymda kóp kemshilik baıqadym. Solardy qaıta bir aýdarsam dep oılap ta qoıamyn» deıdi. Bul onyń qashanda izdenip júrgendigin baıqatty. Sebebi, ol aqyndyq tek óleń jazý emes ekenin biledi, óleń halyqtyń júregine jetse dep oılaıdy. Muhtarhan jaqynda ǵana Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna oraı «Uly dala daýysy» atty pýblısısıkalyq poema bitiripti. «Ony bir úlken gazetke berdim» dep qýanyp júr.
Alpystyń asqaryna shyǵyp otyrǵan Muhtarhannyń qorjynynda 3-4 kitapqa jeterlik jyrlary bar. Demeýshi tabylsa, aqynnyń biz bilmeıtin taǵy bir qyry ashylar anyq. 
 

Derekkóz: Aıqyn-aqparat