Qojahan JABAǴIEV, QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty: Ekonomıkalyq jańa kelbet

/uploads/thumbnail/20170708201118928_small.jpg

Elbasy byltyrǵy Qazaqstan halqyna Joldaýynda osyndaı ekonomıkalyq aýyrt­palyqtardy aldyn ala boljap aıt­qany belgili.
 Memleket basshysy N.Nazar­baev onda: «Halyqaralyq valúta qory men Dúnıejúzilik bank tarapynan 2014 jáne odan keıingi eki jylda álemdik ekonomıkanyń damýynda boljam tómendeý jaǵyna qaraı qaıta qaralǵany belgili. Sondyqtan keıbir pozısıalardy jedel túrde qaıta qarap, sondaı-aq al­daǵy kezeńderdiń jos­parlaryna túze­týler engizý qajet. Bizde yrǵalyp-jyrǵa­lýǵa ýaqyt joq» dep naqty iske kóshetin kezdiń kelgenin, ýaqyt ozdyryp almaý kerektigin nyqtap jetkizdi. Aıtyp qana qoımaı, júıeli, jan-jaqty qarasty­rylǵan damý strategıasyn usyndy.So­nymen qatar «Alda úlken de jaýapty ju­mystar tur. Tolysqandyqtyń jahan­dyq synynan ótý úshin bizdiń toptasa bilýimiz qajet. Biz barlyq qazaqstandyqtar ara­syndaǵy senimdi nyǵaıtýǵa tıispiz! Bir-birimizge taǵatty bolýymyz kerek! Bular – Qazaqstannyń bolashaǵyna kiltter» dep kórsetken ult Kóshbasshysy Qazaq­stan damý jolyndaǵy syn-qaterlerdi eskere otyryp, «Nurly jol» Jańa eko­nomıkalyq saıasatyn, 5 ınstıtýttyq reformany usyndy.Sonymen qatar 
5 ınstıtýttyq reformany júzege asyrýdyń Ult josparyn – «100 naqty qadamdy» da jarıalady. Qoǵam damýy úshin tikeleı áser etetin árbir salany qamtyp, olardyń árqaısysyna tikeleı jáne janama tapsyrmalar berilgen bul «100 naqty qadam» daǵdarystan – damýǵa, ıaǵnı ishki ekonomıkany júıeli retteý maqsatynda eshteńege qaramastan serpilis jasap, jańa belesterdi baǵyndyrýǵa baǵyttalǵan, kem-ketigi joq, naqtylyqtan quralǵan jan-jaqty damý jospary.
5 ınstıtýttyq reformany júzege asyrý baǵytyndaǵy Ult jospary elimizdiń ár salasyna jańasha da qýatty serpin ákeletin, tipti ulttyǵymyzdy asqaqtatatyn, birligimizdi bekemdeı túsetin strategıalyq jospar ekeni aqı­qat. Ekonomıkalyq qulazýlar, álem­dik daǵdarystyń ózi kez kelgen memlekettiń ishki naryǵyn, áleýmettik jaǵdaıyn shıratyp, bekemdeı túsetini belgili. Búkil álemge tónip turǵan qarjy qyspaǵy qaharyna minip tur. Dál qazir jahandyq daǵdarystyń oraq tisti aranyna túspegen, odan zardap shekpegen, úlken shyǵynǵa batpaǵan el kemde-kem. El aýzyndaǵy ulttyq valútamyzdyń jaǵdaıy osy ke­shendi problemalardyń biri. Alaıda teńgemizdiń «taǵdyryn» erkindikke jiberip, ishki ekonomıkalyq hal-ahýaly­myzdy retteý búkil el úshin mol tájirıbe. Shaǵyn jáne orta bıznes, qarapaıym kásipkerler aldynda jańa múmkindikter ashylyp otyr. Bul bir qaraǵanda jaǵymsyz faktor bizdi shyńdaı túspek. Jaǵdaıdyń tym «múshkil» ekeni asa ásirelep, qur qorqýdan týyndaıdy emes pe? Daǵdarysqa qaramastan upaıymyzdy túgendep kórelik. Biz oılaǵan aýyrtpalyq kezeń shynymen qaltamyz úshin salmaqty ma?
Aǵymdaǵy jyly elimiz uzaq ýaqytqa sozylǵan kelissózder nátıjesinde Dú­nıejúzilik saýda uıymyna múshe boldy. Qazaqstannyń bul jeńisi – halqynyń birligi men eńbekqorlyǵynyń arqasy. DSU-ǵa múshelik ekonomıkamyzdyń taǵy bir satyǵa kóterilýine zor múmkindik ber­mek. Endi otandyq kásipkerler ónim­derin shetelge eksporttap, ózge memleketter bolsa qazaqstandyq taýarlardy tuty­nady. Elimizde jasalǵan taýarlar, ásirese, tamaq ónerkásibi: et, sút ónimderi shetelde eń aldymen sapasymen utatyny aıdan anyq. Óıtkeni taza, tabıǵı hám qoljetimdi ónim qaı kezde de úlken suranysta bolady. 
Elbasy uzaq merzimdi strategıalyq mańyzdy ıdeıalarǵa asa úlken mán beredi. Bolashaqqa jasalǵan kóp orasan zor jobalardyń, elimizge, ultqa tabys ákele­tin nysandardyń búginde irgesi qalanyp jatyr. Tuńǵysh Prezıdentimen tarıh qoınaýyna ketken Uly dalanyń ańyzǵa aınalǵan tórtkúl dúnıege máshhúr kúre­tamyr saýda jelisin jandandyrý maq­satynda taǵy bir baǵa jetpes ıdeıa dúnıege keldi. Elbasy Uly Jibek jolynyń HHİ ǵasyrǵa laıyq jańa nusqasyn ómirge ákelý týraly usynys jasady. Sol úshin «Batys Qytaı – Batys Eýropa» tran­zıttik dálizin qurýǵa usynys jasaldy. Bul joba arqyly Qazaqstan álemmen shynaıy baılanys ornatpaq. Reseı arqyly Batys Eýropa, Kaspıı teńizi arqyly Túrikmenstan, ary Iran, Taıaý Shyǵys elderimen tyǵyz saýda-sattyq qatynas ornaıdy. Qysqasy, ıne sabaqtalyp, oıý-órnekti tigisin jatqyza túspek.
Jańa baǵyt boıynsha damý te­tiktermen alǵysharttar júıeli túrde qolǵa alynyp otyr. «Saıasatta mańyzdy emes nárse joq» degendeı, saıasattyń kez kelgen memlekettiń damýynda orasan zor ról atqaratynyn eskersek, biz Elba­synyń saıasat turǵysynan oılastyryp qoıǵan osyndaı reformalyq damýdyń aýqymdyǵyn áli tolyqtaı sezinbeı kelemiz. Óıtkeni alda jańa ekomıkalyq-áleýmettik múmkindikter, jańa asýlar men jetistikter kútip tur. Onyń oryn­dalýymen negizgi prınsıpteri «100 naqty qadamda» aıqyn kórsetilgenin uǵynýymyz kerek. Bizge ár salanyń mamandaryna, jalpy halyq bolyp tek osynyń bárin tıanaqty júzege asyrý ǵana qalyp otyr. Sondyqtan úlken jetistikterge keńelý úshin bárimiz birigip, qajyr-qaıraty­myzdy ortaǵa salyp, tynbaı eńbek­tenýimiz qajet.
«100 naqty qadamdaǵy» alǵashqy 15 taraý «Kásibı aparattyq memleket qurýǵa» baǵyttalǵan. Memlekettik qyzmettegiler bolashaǵyna alańdamaı, el úshin eńbek ete alady. Sebebi aqsha shyǵyndamas úshin tegin baspanamen qamtylady. Bir sózben aıtqanda, memlekettik qyzmetkerdiń jaǵdaıyn jaqsartý, jaqsarta otyryp úlken talap qoıý, qyzmettik etıkany arttyrý, jemqorlyqqa qarsy sharalar sekildi jaǵymsyz faktorlarmen kúres kiredi. 
«100 naqty qadamnyń» kópshiligi adamı kapı­taldyń jańǵyrýyna, jańa tehnologıa­lyq ósýdiń, qazaqstan­dyq­tardyń ómir súrý sapasyn jańartýǵa baǵyttalǵan. Demek, jańa tehnolo­gıalar, ǵylym, bilim áleýeti kez kel­gen memleket damýyndaǵy sheshýshi ról atqa­rady. 6 qadam Qazaqstan halqynyń birtektiligin saqtaý, nyǵaıtý, «Máńgilik el» ıdeıasyn jańdandyrýǵa negizdelgen. 
Sońǵy on qadam Ashyq Úkimet, qoǵamdy baqylaý, halyqqa meılinshe ja­­qyn bolýdy qadaǵalaýǵa arnalyp otyr. «Esep beretin memleket qalyp-tas­tyrýda» Elbasynyń kózdep otyrǵan nysanasy – halyq múddesi. Elmen sanasý, kez kelgen memlekettik sharýany, máse­leni sheshýde halyqpen aqyldasý, oǵan esep berý, boıamasyz naqty atqarylǵan jumystar, bolashaqqa baǵdar keleshekte búge-shúgesine deıin eldiń nazarynda bolmaq. Bul tańdalyp otyrǵan baǵyt ishki saıasat qurýdaǵy tyń tásil, naǵyz demokratıaǵa qaraı qarymdy qadam bolmaq. «Esepsiz dúnıe joq» demekshi, memleket halyq aldynda ár tıyn úshin esep bermek. Bul atalǵan mańyzdy sharalar álemdegi damyǵan 30 memlekettiń qataryna kirýdi tezdetetin, daǵdarysqa tótep beretin tetikter, asa mańyzdy reformalyq tapsyrmalar.
Qazaqstannyń ekonomıkalyq da­mýynda saýda-sattyq joldarynyń orny erekshe. Al bolashaqta ótkiziledi dep josparlanyp otyrǵan, qazirgi tańda daıyndyq jumystary júrgizilip jatqan «EKSPO–2017» kórmesi elimizdi álemge birden tanytyp, naryqtyń tórinen biraq shyǵaratyn utymdy múmkindik bolmaq. Ári bul joba bizdiń saıası-ekonomıkalyq arenadaǵy ornyǵýymyzdy turaqtan­dyryp, ómirsheń qylady. Osyndaı tabysty úderiske DSU-nyń yqpaly da oń áserin beredi. Jańa jobalar, jańa tehnologıalar, nano-tehnologıalar, ǵylymı jańalyqtar Saryarqa tórinde álemge pash etilip, adamzat ıgiligine baǵyttalatyn bolady.

Derekkóz: Aıqyn-aqparat

Qatysty Maqalalar