Qurttan shyqqan kóbelekpin,
Qustan týǵan Qumaıdaı.
Qubylaǵa ne demekpin,
Kórinbesem, Qudaıdaı?!
Qanattarym - qysta aq qar,
Jazda tozań - nur syndy.
Shamań jetse ustap, ap qal,
Mendeı jumbaq tylsymdy!
Otqa ǵashyq júregim bar
Qushaqtaýǵa dármen joq.
Saıtan oıly, bir ómir bar,
Júre tursyn, áýrem bop..!
Áýresi joq, dáp osynda
Kóp bolsa da álegi.
Ot pen sýdyń arasynda
Bir qamqorshym bar edi!..
Qamqorshym-aý, nege kettiń,
Sen bolmasań, sol - qaıǵy..
Bizdeı jyndy kóbelektiń
...Perishtesi bolmaıdy!
Baqyt Bedelhan
Bul óleń – názik fılosofıalyq mazmunǵa ıe, tereń sımvolızmmen órilgen shyǵarma. Onyń ár jolynda avtordyń ishki kúızelisi, ózindik bolmysy jáne dúnıetanymy kórinis tabady. Taldaý barysynda óleńdi birneshe qyrynan qarastyraıyq.
Qurylymy men yrǵaqtylyǵy
Óleń tórt shýmaqtan turady, ár shýmaq tórt tarmaqtan quralǵan. Bul – klasıkalyq túrdegi qazaq óleńiniń qurylymyna jaqyn. Óleńniń uıqas júıesi belgili bir tártipke baǵynǵan, biraq keı tustarda erkin uıqas qoldanylǵandaı áser qaldyrady. Bul onyń mazmunyndaǵy qaıshylyq pen dramatızmdi kúsheıtedi.
Taqyryby
Óleń adamnyń rýhanı álemi men bolmysynyń kúrdeliligin zertteıdi. Munda ózin kóbelek retinde beınelegen keıipkerdiń taǵdyry, kúızelisi jáne sheksizdikke umtylysy sıpattalady. Kóbelek – názik, biraq otqa ǵashyq sımvol retinde beriledi. Bul keıipkerdiń sulýlyqqa, tylsymǵa jáne qaýipti qushtarlyǵyn bildiredi. Sonymen qatar, qamqorshysynyń joǵalýy arqyly ómirdiń jalǵyzdyǵy men maǵynasyzdyǵy seziledi.
Obrazdary
Kóbelek: Avtordyń názik, jumbaq bolmysy men onyń qaýipti otqa tartylý sımvoly. Ol rýhanı izdenis pen máńgilik sulýlyqqa degen qushtarlyqty bildiredi.
Qumaı: Qumaı qus – qazaq mıfologıasyndaǵy erekshe tekti, qasıetti qus. Ol bıiktikke umtylýdy, erekshe tabıǵatty, tylsym kúshti bildiredi. Avtor ózin osy qasıetti qusqa teńeıdi.
Ot: Rýhanı qumarlyq, yntyzarlyq pen ózin qurban etý ıdeıasynyń sımvoly
Qamqorshy: Bul – joǵaltylǵan ıdeal, adamǵa demeý bolatyn kúsh nemese tulǵa. Qamqorshynyń ketýi ómirdegi basty tirekterdiń joǵalýyn, rýhanı bos keńistik qalýyn bildiredi.
Saıtan men perishte: Óleńde izgilik pen zulymdyqtyń, rýhanı bıiktik pen tómendiktiń ishki qaqtyǵysy kórinis beredi.
Tildik ereksheligi
Avtordyń tili beıneli, metaforalarǵa toly. Mysaly:
«Qurttan shyqqan kóbelek» – qarapaıymnan bıikke umtylý ıdeıasy.
«Qanattarym – qysta aq qar, jazda tozań – nur syndy» – ómirdiń ózgermeliligi men náziktigin beıneleıdi.
«Otqa ǵashyq júregim bar» – bul otqa tartylǵan kóbelektiń sımvoly arqyly adamnyń qaýipke nemese belgisizdikke qushtarlyǵyn sýretteıdi.
Ideıasy men máni
Óleń adamnyń bolmysy men ómirdiń qaıshylyǵyn zertteıdi. Rýhanı izdenis, óz jolyn tabý, joǵaltý men úmit arasyndaǵy kúres – basty ıdeıalar. Ásirese, adamnyń jaratylysy ot pen sýdaı qarama-qaıshylyqtan turatyny, al onyń rýhanı qamqorshysy bolmasa, tepe-teńdik buzylatyny aıqyn sýrettelgen.
Fılosofıalyq astar
Óleńniń fılosofıalyq astary tereń, ol bir jaǵynan avtordyń ishki jan dúnıesin ashyp kórsetse, ekinshi jaǵynan oqyrmandy óz ómiri týraly oılanýǵa ıtermeleıdi. Kóbelek pen ottyń metaforasy arqyly adamnyń rýhanı izdenisi men bolmysynyń kúrdeliligi ádemi jetkizilgen. Bul – qazaq poezıasyndaǵy dástúrli stıl men zamanaýı kózqarastyń úılesimdi úlgisi.
Bolat Bopaıuly
Pikir qaldyrý