JAŃBYRSHIN Edil Terekbaıulyna!
Saýaldy birinshi kezekte Memleket basshysynyń Ulttyq Quryltaıdaǵy ishki saıasatqa baılanysty málimdemesinen bastaǵym kelip otyr. Óıtkeni Prezıdent elimizdiń ishki saıasatyna tikeleı aralasqan syrtqy kúshterdiń jumysyn synǵa alyp, olarǵa naqty min taqty.
Mysaly, Qasym-Jomart Kemeluly óz sózinde: «Jahandaný úderisiniń mán-mańyzy joǵalyp barady. Memlekettik ultshyldyq, yqpal júrgizetin aýmaqtardy bóliske salý, álemdik saıasatta aımaqtarǵa bóliný úrdisi aldyńǵy qatarǵa shyqty», – dedi.
Óıtkeni geosaıasattaǵy domınant memleketter óziniń jeke múddesi men saıası yqpalyn júrgizip qana qoımaı, ony iske asyrý úshin ár túrli ádis-tásilderdi paıdalanyp keldi. Mysaly, memleketterdiń ulttyq qundylyqtaryn joıýǵa baǵyttalǵan ásirefemınıstik, LGBT, emo jáne basqa da sýbmádenıettik qozǵalystar arnaıy, josparly túrde mıllıondaǵan AQSH dollarymen qarjylandyryldy.
Odan qalsa, olar ultarazdyq pen dinı alaýyzdyqty, separatızm men traıbalızmdi bizdiń saıası kún tártibimizge engizýge kúsh saldy. Muny Prezıdent Quryltaıda «halyqaralyq úkimettik emes qorlar men uıymdar kóptegen eldiń ishki isine negizsiz aralasty» – dep qadap aıtty.
Degenmen, sońǵy kezde AQSH-tyń bıligi óz ishki jáne syrtqy saıasatyn qaıta qaraýda. Tipti AQSH-tyń Kongresinde Halyqaralyq damý agenttiginiń, ıaǵnı USAID-tiń jumysy toqtatylatyny týraly másele qaralyp jatyr.
Sońǵy on jyldyqta Qazaqstannyń ishki saıasatyna yqpal etý úshin USAID-ten 150 mln. dollardan astam qarajat bólinipti. Osyndaı uıymdar demokratıalyq qaǵıdattardy jeleý etip, jalań uranmen «jumsaq kúsh» arqyly óziniń jymysqy saıasatyn iske asyrý úshin ózge memleketterge qansha qarajat bólgenin elestetip kórińiz. Mysaly, Qıyr Shyǵystaǵy, Ortalyq Azıadaǵy, Afrıkadaǵy, Eýropadaǵy birqatar damýshy elderde bılikke qarsy tóńkerister uıymdastyrylǵany belgili.
Bizde sheteldik grant «emizigine» otyryp alǵan keıbir, taǵy da aıtam keıbir úkimettik emes uıymdar kóbinese, túımedeıdi túıedeı qylyp, negatıvti terip-jınap, kýratorlaryna ótirik esep berip, «oıbaı bul elde adam quqyǵy taptalǵan», «sóz bostandyǵy shektelgen», «sizder aralaspasańyzdar qurdymǵa ketýdiń aldynda turmyz» – dep baıbalam salady. Tipti bizdegi jaǵdaıdy damymaı qalǵan úshinshi memlekettermen negizsiz, dálel-dáıeksiz teńestiredi.
Olarǵa Qazaqstannyń jaqsarǵany emes, shaıqalǵany paıdaly. Sebebi ózderiniń jeke basynyń paıdasyna, ıaǵnı «gýmanıtarlyq bıznesterine» qarjy kerek.
Osylardy nazarǵa alyp, Býrabaıda Toqaev myrza óz sózinde: «sheteldegi jaǵdaıdy únemi eskerip otyrý mańyzdy. Biraq biz aldymen óz elimizdiń ishki máselelerine den qoıýymyz kerek. Biz ulttyq múddemizdi qorǵaý úshin aldaǵy ýaqytta da utymdy ári baıypty áreket etemiz» – dep naqty tapsyrma berdi.
Osy rette, birinshiden, Qazaqstanda ishki saıasatty iske asyratyn, onyń baǵyt-baǵdaryn anyqtaıtyn bılik ınstıtýttary, Qudaıǵa shúkir, bar.
Ekinshiden, elimizdiń ishki isine, ulttyq ıdeologıasyna, rýhanı-mádenı dúnıetanymymyzǵa, ıaǵnı ishki saıasatymyzǵa syrtqy kúshterdiń aralasýyna jol bermeımiz jáne zań aıasynda batyl jaýap beremiz.
Máselen, AQSH, Qytaı, Reseı sıaqty alpaýyt memleketter ishki saıasattaryna ózgelerdiń aralasýyna jol bermeıtin zańdar qabyldaǵan.
Osyǵan baılanysty Úkimet tez arada kelesi máselelerdi qolǵa alýy kerek:
Eń aldymen, Qarjy mınıstrligi men tıisti memlekettik organdardy iske qosyp, elimizdiń ishki saıasatyna aralasýǵa baǵyttalǵan syrttan quıylǵan qarjyny anyqtap, tıisti shara qabyldasyn.
Kelesi, shetelden qarjylandyrylatyn uıymdardyń qyzmetin retteıtin qoldanystaǵy zańnamanyń tıimdiligine taldaý júrgizsin.
Sondaı-aq, sheteldik granttar arqyly qarjylandyrylatyn jobalar men uıymdardyń qyzmetin baqylaý jáne retteý mehanızmderin jetildirý qajet.
Osyǵan oraı bir máseleniń basyn ashyp alaıyq.
Syrttan keletin qarjy, eger taza bolyp, ınvestısıa retinde ekonomıkany damytýǵa quıylatyn bolsa, ekologıa men densaýlyq saqtaý salasyn jaqsartatyn bolsa, onda oǵan jol ashyq.
Al, eger ishki saıasatymyzǵa qarsy, ulttyq dúnıetanymymyzǵa jat, turaqtylyǵymyzdy shaıqaıtyn jobalardy qarjylandyrsa, onda ondaı uıymdarǵa jol jabyq.
Odan qalsa Memleket basshysynyń Quryltaıdaǵy tapsyrmasyna sáıkes, Táýelsizdiń alǵaly birinshi ret elimizde ishki saıasat Tujyrymdamasy ázirlenedi. Bul – ulttyq qundylyqtarymyzdyń negizinde ishki saıasattyń baǵyt-baǵdaryn, qurylymyn jáne Erejelerin aıqyndaıtyn, el múddesi úshin saıası toptardy biriktiretin, osy sharalardyń nátıjesinde memleketimizdiń ishki sharýasyna aralasqysy keletin saıası avantúrıser men destrýktıvti toptarǵa tosqaýyl qoıýǵy múmkindik týǵyzatyn strategıalyq qujat bolmaq.
Qurmetpen, Májilis depýtattary, «AMANAT» partıasy Fraksıasynyń músheleri
