Ularbek NURǴALYMULY 1983 jyly Qytaıdyń Altaı aımaǵynda dúnıege kelgen. 2004 jyly atajurtqa qonys aýdarǵan. T.Jýrgenov atyndaǵy Óner akademıasynyń «kınodramatýrgıa» mamandyǵyn tamamdaǵan. «Keraǵys» jyr jınaǵynyń avtory.

    Bostandyq kóshi ( Dúnıe júzi qazaqtarynyń 4-quryltaıynda beıresmı otyrystarda oqylǵan jyr)   Isi alashtyń armany bolyp, Ǵasyrlap kútken azat kún. Talaıyn esten shyǵarǵany ras, Qaımana kórgen azaptyń. Alaıda, búgin men saǵan arnap, Aýyr da, jeńil sóz aıtam, Qazaqstanym – jer betindegi, Jalǵyz otany qazaqtyń!   Býynsyz tilim buralańdamaı, Júrekte jatqan sózimi aıt. Shet jaqta júrip, shet qaqpaı kórip, Shermende bolǵan kezimdi aıt. Óz elimde de ózgeden tómen, Ómir keshetin ózimdi aıt. Syrt jaqta áli jaýtańdap júrgen, Qandasym – qara kózimdi aıt. İledeı jóńkip, ertisteı tolqyp Aǵaryn jalǵap qosa almaı, Kókiregindegi saǵynysh toly, Býlyǵyp jatqan sezimdi aıt.   San ǵasyrldardan áli bitpesten, Sarpaldańǵa ony salǵan kósh, Qapyda jaýy, qara narynyń Búıdasyn kesip alǵan kósh. Beldiń astynda botasy bozdap, Jete almaı áli júr nege? Bostandyq izdep, kóńildi zary, Kóziniń jasy tamǵan kósh. Azattyq únin estigende alǵash, Sájdege ketip kóshede, Eńkildep jylap, eńirep jetken, Halıfa atamnan qalǵan kósh!   Keńsirigimdi samalǵa tosyp, Saǵynyshqa ýdaı ashyttym, Dúrá kıgen dúná jalǵan, Kóńilimdi nege jasyttyń?! Alpys da eki tamyrymnyń qanyn, Tyqyrshyttym da tulpardaı, Týym qadalǵan tuǵyrly meken, Ózińe qaraı tasyttym. Allamnyń salǵan mahabbaty bar, Judyryqtaı myna júrekete, Qońyr taýlardaı qoıyny jumbaq, Qońyr qazaqqa ǵashyqpyn!   Súıemin, sóıtip... Qaıǵysyn kórem ne túrli, Hám kórem seniń ózgege ketken óshińdi. Zobalań jyldar Daladaı darhan kóńilimen, Baýyryńa basyp ósirdiń kirme, jetimdi. Qaıran Otanym qazaǵyń nege shette júr? Kenesarynyń kesilgen basy sekildi!   Alaı da dúleı uıtqıdy daýyl ishimde, Báribir aıtam, sen túsin meıli, túsin be. Áı, nege ras batyrlarymnyń basy joq, Ospannyń bassyz denesin kórem túsimde.   Bassyz halyqty basynbaıtuǵyn jan bar ma, Bes kúndik jalǵan óter-keter armanda. Erteńiń úshin eńirep týar uldardyń, Eziledi ishiń eldiń syrtynda qalǵanǵa!   Tas qamaldarda talaýǵa túsken taǵdyry, Kóp eldiń áli kókeıde jatyr  zar-muńy. Bosaǵań tórdeı bostandyq jeli ańqysa, Beıopa kúnniń bostandyq eken bar quny! Amandyǵyńydy Alladan surar aǵaıyn, Qazaqstanym – búkil qazaqtyń jalǵyzy!     Sýret   Jalǵyz úı taýdyń ishinde, Altaıdy aq kebin jabatyn. Tek anam jaqqan tútinege, Jalǵanyp tirlik jatatyn.   Meńireý edi álgi kúı, Bilmeıdi eshkim mendeı kóp. Japanda sol bir jalǵyz úı, Jatatyn jalǵyz meńdeı bop.   Er jetip qara sıraǵy, Besikpen aqpanda óńgergen. Armanǵa berip buıdany, Alystap kettim ol jerden.   Jyl boıy jilik saqtalyp, Anam da múmkin júdegen. Maqtana sóılep, hat jazyp, Sýretter salyp jiberem.   Qudireti-aı ana júrektiń, (Elegen ony anyq kim) Dostarmen túsken sýrettiń, Shetinde turyp qalyppyn.   Qabaǵyn ashpaı túnergen, Kóńiline alań, sekem kep. Muńaıypty anam, Bireýler «Shettetip júr me eken»,-dep.   Kóńilinen ketpeı sol beınem, Túsine daǵy kiripti. Jóńkip jurt, jyrtyq jeıdemmen, Shetinde taǵy júrippin.   Baqyttyń bizde nesi kem, Aınaldym ana senen myń. Ortada júrmin otymen, Sútińmen sińgen óleńniń.   Qudaıǵa ǵana jalbaryn, Qudaısyz qý bar ońbaǵan. Kóremin ózim qalǵanyn, Talassyz tirlik bolmaǵan.   Ol jaǵyndaǵy umytpan, Shetinen túgel aıdahar. Túıreýge ábden qunyqqan, Qyzyl da qyrǵyn naızalar.   Ortaǵa alyp qurmette, Iterseń ıter orǵa áli. Anama salǵan sýrette, Ortada tursam bolǵany.       JAZǴY TÚN. JAILAÝ     Sol jaılaý shirkin... jatqan bir shóbi jaıqalyp, Óristen mama sıyrlar qaıtar naıqalyp. Shar saýlyqtaryń jaılaýdyń salqyn túninde, Mekirenip qoıyp, jatatyn kúıis qaıtaryp.   Qulaǵyn tigip, shóp basy sybdyr etkenge, Jylqylar anaý turady múlgip tepseńde. Tek jetim qulyn baýyryna yǵyp baıtaldyń, Alystan talyp baıǵyzdyń úni jetkenge.   Úkiniń kózin uıaltqan sútteı jaryq tún, Jylqy jýsatqan tynyshtyǵyńa zaryqpyn. Qara qosymnyń jyrtyǵyn jamap juldyzdar... Jasaǵan Ie-aı nyǵymetińe qaryqpyn.   Jalbyzdysaıdyń saýmaly tún-aı... jalǵanda, Ózegim ańqyp, ózgege shólim qanǵan ba?! Sýp-sýyq bulaq jarqyrap aǵyp jatady, Sap-salqyn aıdyń sáýlesi tunǵan ańǵarda.   Aq shaǵı bulttar... Altaıdyń asqar taýynda, Móp-móldir ómir mórlenip qapty-aý jadymda. Keń dúnıanyń kerile jutqan juparyn, Jaılaýdyń sol bir baıansyz rahat shaǵynda.   Sońǵy aýyl   Eshkimniń túsine de enbegen... Sonaý bir qıyrdaǵy aýyldan, Men osy qalaǵa kelgen em, Atama qaramaı jarymjan.   Altaıda, aq boran ótinde, Keýdeńdi qyzýǵa toltyrar. Shynymen, bul jerdiń betinde, Qazaqy sońǵy aýyl sol shyǵar.   Sán qosyp tákappar taýlarǵa, Tabıǵatty arda emgen emes pe ol. Qol bulǵap qalǵan sol jandarǵa, Bul qala men bolyp elester.   Áı, átteń, bilmeıdi-aý bul jerde, Oımaqtaı orny joq ulynyń. Qýyqtaı bólme úshin kimderge, Qul bola jazdaǵan qulynyn.   Bilmeıdi-aý, janymnyń derti bul, Jyrymnyń tilimen ot órgen. Bilmeıdi-aý, jandardy, jer túgil, Kór satyp kóńilin kótergen.   Salt-dástúr burynǵy pishinde, Ótti dep aıtqanmen ol dáýir. Shańyraq kóterip túsimde, Qalada qańǵyp júr sońǵy aýyl.    

QAIRAN…

Bular shýlap jazady,

Izimderdiń ıir-ıir joldaryn,

Elesiniń uzyn-uzyn qoldaryn,

Ózi ishinen ózi myńǵa bólinip,

Óz kórine topyraq sap turǵanyn...

Jazady-aı bir,

Jazady-aı bir eminip,

Sosyn taǵy... bul ortadan  jerinip...

Esenınge esi kete eligip,

Abaı odan alasalaý kórinip...

Silteıdi-aı kep danyshpanym, dańyqtym,

(Men bulardyń dańqynan da jalyqtym.)

Qaı zamannan...

qaıran sózi qor bolǵan,

Qara shaldy oılaı-oılaı qamyqtym.

Izim de emes, bizdiń túske de enbegen,

Qıal da emes, tánin aıǵa jerlegen.

Sol qaıran sóz «syrty kúmis, ishi altyn»,

Qyryq jamaý júregimdi emdegen.

Aqıqattyń arǵy túbin uǵa almaı,

Ótiriktiń órmeginen shyǵa almaı.

Sodan beri qansha jalǵan sóz óldi,

It júnine qonǵan túngi qylaýdaı.

Mine taǵy

kóz – noǵala, sóz – jalǵan,

Jalǵan sózdi jalǵan maqtar kez bolǵan.

Átteń dármen jeter me aýlaq ketýge,

Ataq býy burqyraǵan sol mańnan.

Býǵa aınalyp ketse-daǵy sózderi,

Sol bir mańnyń marapatty erleri,

Býyrqanyp

baıtaq Qazaqıany,

Sózderi emes, kezip júredi ózderi.

Qaıran sóz-aı!..

Jylqylar   Tym ińkárli kózin qadap, óberdeı, Jasynymen jan jyryńdy jeberdeı. Myń janardyń biri syndy, Elenbeı, Nege qalǵyp bara jatsyń degendeı: Uıqastary saı-saladan shurqyraı, Túnnen aǵyp túsedi óleń jylqydaı. Jaý qolynan shyqqandaı-aq shıryǵyp, Arǵymaqtar elegizip, dúrligip Tartyp berer, Tuıaǵynda janady ot: «Erkindiktiń mekeni osy dala»,-dep. Sýsyldaǵan jalyndaı bir qulpyryp, Men tirilem, Qanatym dúr silkinip! Úzip ketip shylbyry men shiderin, Erkin aqqan endigi jyr – Kúreńim. Men qaıteıin, qazaq óleń synasa, Jylqylardyń bile tura minezin... Ondaı uly erkindikke kim shydar, Teńiz degen – Tún shaıqaltqan jylqylar. Emshek sútin dirdektetip Soqada, Bir aqynǵa ıigeni shyn shyǵar. Emgen shyǵar, «San ǵasyrlyq syrdy aıtyp, Myń tylsymyn jetkizer – dep, til qaıtyp?». Tulparlarǵa O, dalalyq ǵashyqtyq. Ǵashyqtyq ol júrekke de syımaıtyn. Qalalardy taptap ótip, Tórinen, Biraq shyqqan sátińdeı bir tebiren! Al, dombyram, aqqan juldyz beıneli. Zar jelisti pyraǵymdaı eńire. Bir qumary qanbaı ketse pánıde er Taqymyna túspeı ketken árıne ol Sańlaq qoı, Saǵym syndy sańlaq! Órt-jalynan jan-dúnıem jamyrap Tıgende átteń, shańǵa oranyp artymda, O, qý jalǵan qalar edi-aý ańyrap...