قاي ەل، قاي مەملەكەتتىڭ دە رۋحاني بولمىسىن تانىتاتىن سيمۆولدارى بولادى. قازاق ەلى ءۇشىن وسىنداي سيمۆولداردىڭ ءبىرى –قۇرىلعانىنا 90 جىل تولىپ وتىرعان قازاقتىڭ مەملەكەتتىك م.اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترى. قارا شاڭىراق تەاتر ءوزىنىڭ وسى 90 جىلدىق تاريحىندا ۇلكەن بەلەستەردەن ءوتىپ، ەلىمىزبەن بىرگە دامىدى، ءوزى دە ءوستى، قوعامدى دا ءوسىردى.ۇلتتىق رۋحاني يگىلىكتەرىمىزدىڭ، يماندىلىق-ادامگەرشىلىك ۇستىندارىنىڭ ساقتالۋىنا، ىرگەتاسى شايقالماۋىنا ەرەن ۇلەس قوستى،  قانشاما بۋىندى سۇلۋلىق، ىزگىلىك الەمىنە جول سالىپ، تاربيەلەدى. بۇل - بۇگىندە باقيلىق الىپتاردىڭ، ودان كەيىنگى بىرنەشە بۋىن وكىلدەرىنىڭ، ولاردىڭ ءداستۇرىن جالعاستىرىپ كەلە جاتقان قازىرگى ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ قالتقىسىز دا قاجىرلى ەڭبەكتەرىنىڭ ناتيجەسى. وسى ەلەۋلى مەرەكە كەزىندە قالىڭ وقىرمانعا قارا شاڭىراق تەاتردىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولىنا ءۇش كەزەڭگە بولە وتىرىپ كوز جۇگىرتىپ،  بەرەكەلى  بۇگىنى تۋرالى ازدى-كەمدى ءسوز ايتۋ پارىز.

1926 – 1956 جىلدار

قازاق ونەرىنىڭ قارا شاڭىراعى،قازاقتىڭ تۇڭعىش كاسىبي تەاترى م.اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترى شىمىلدىعى 1926 جىلى 13 قاڭتاردا قىزىلوردا  قالاسىندا اشىلدى.العاشقى قويىلىمدارى ق.كەمەڭگەر ۇلىنىڭ «التىن ساقينا» پەساسى مەن م.اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەك» پەساسىنان ءۇزىندى بولدى.  تەاتر شاڭىراعىن كوتەرۋگە س.قوجامقۇلوۆ، ق.قۋانىشبايەۆ، ە.ءومىرزاقوۆ،  ق.بادىروۆ،  ق.جانداربەكوۆ، تاعى دا باسقا «سامورودوك سارى التىن» اكتەرلەر ات سالىستى، ال، العاشقى رەجيسسەرلەرى س.قوجامقۇلوۆ، ج.شانين، ق.قۋانىشبايەۆ ەدى.

قوعامدىق قۇرىلىم وزگەرىپ، جاڭا ومىرگە بىرتىندەپ بەيىمدەلە باستاعان بۇقارانى تاربيەلەۋدە ونەردىڭ ءرولى ۇلكەن بولدى. وتكەن عاسىردىڭ 20-30-جىلدارىندا ۇلكەن ناۋبەتكە ۇشىراعان قازاق حالقى ءۇشىن ءبىلىم مەن مادەنيەت، ونەردىڭ اسا زور ماڭىزىن قازاق زيالىلارى دا قاتتى ءتۇسىندى، سوندىقتان دا قازاق تەاترىنىڭ اشىلىپ، ەڭسە تىكتەۋىنە  ج.ايماۋىتوۆ، م.اۋەزوۆ، ج.شانين، ق.ساتبايەۆ، و.بەكوۆ، ت.ب.  كوپتەگەن قايراتكەر ات سالىستى. ولاردىڭ قاتارىندا سول كەزدەگى قازاقستان حالىق اعارتۋ كوميسسارياتىنىڭ باستىعى س. سادۋاقاسوۆ، ال، تەاترداعى شىعارماشىلىق-شارۋاشىلىق ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىندا ەرەكشە كوزگە تۇسكەن العاشقى ديرەكتورى د. ءادىلوۆ، تاعى باسقالار بولدى.

1926 جىلدىڭ 5 قازانىنان تەاتر ديرەكتورى ءارى كوركەمدىك جەتەكشىسى بولعان  ج.شانين تەاتردىڭ شىعارماشىلىق قالىپتاسۋىنا اسا كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى.توكپە اقىن ي.بايزاقوۆ، اتاقتى ءانشى ءا.قاشاۋبايەۆ، پالۋان ق. مۇڭايتپاسوۆ جوعارىدا ەسىمدەرى اتالعان تەاتر ساڭلاقتارىمەن بىرگە بولدى. سونداي-اق تەاتر ومىرىنە ز.اتابايەۆا، م.شاموۆا، ا.ابدۋللينا، ش.بايزاقوۆا، و.قاشاۋبايەۆا، ج.شانينا، د.وڭعاربايەۆالار بەلسەنە ارالاستى.

1928 جىلى تەاتر رەسپۋبليكانىڭ جاڭا استاناسى الماتىعا قونىس اۋدارىپ، 1930-جىلدار بەلەسىندە ۇجىمعا جاڭا شىعارماشىلىق كۇش قوسىلدى. بۇل قاتاردا  ق.بايسەيىتوۆ، ك. بايسەيىتوۆا، ق.بەيىسوۆ، ش.جيەنقۇلوۆا، م.ەرجانوۆ، ج.ەلەبەكوۆ، ق.قارمىسوۆ، س.تەلعارايەۆ، ءا. حاسەنوۆ، ق.ءادىلشىنوۆ، ج.وگىزبايەۆ، ر.قويشىبايەۆا، ش.ايمانوۆ، س.مايقانوۆا، گ.سىزدىقوۆا، ت.ب. اتاۋعا بولادى.

1932-1938جج. تەاتردا ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت ىستەگەن م.اۋەزوۆتىڭ قارا شاڭىراقتىڭ ىرگەسى بەكىپ، كەرەگەسى كەڭەيۋىندەگى ەڭبەگى تەڭدەسسىز. كوركەم پەسالارى ءوز الدىنا ماقالالارىندا دا ۇلتتىق تەاتردىڭ باعىت-باعدارىن ايقىنداۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسقان سۋرەتكەر الەمدىك دراماتۋرگيا جاۋھارلارىنان اۋدارىپ، رەپەرتۋاردى بايىتۋدا دا كوپ جۇمىس جاسادى.

م.اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەگىن» 1933ج. مامىر ايىندا رەجيسسەر م.ناسونوۆ قايتادان قويدى، بۇل  سپەكتاكل قازاقتىڭ  تۇڭعىش كاسىبي سەنوگرافى ق.قوجىقوۆتىڭ العاشقى جۇمىسى بولدى. 1932-1934جج. تەاتردا جەمىستى ەڭبەك ەتكەن سۋرەتشى لەنينگرادتاعى ۇلكەن، قازىرگى ماريين تەاترى جانىنداعى كوركەمسۋرەت ستۋدياسىنا جىبەرىلىپ، بەلگىلى سۋرەتشىلەر .ۆ.م.حوداسيەۆيچ، ا.گ.تىشلەر، م.ز.ليەۆيننەن ەكى جىل وقىدى. ورالعان سوڭ «اباي»،  «وتەللو»، «ەۆگەنيا گراندە»، «ماراباي»، «شانشارلار»، ت.ب. ءبىراز سپەكتاكلدى كوركەمدەگەن، كەيىن كينو سالاسىنا اۋىسقان.

بۇل كەزەڭدە ۇلتتىق دراماتۋرگيا قالىپتاسىپ، دامي باستادى.   ق.كەمەڭگەروۆ، ءى.جانسۇگىروۆ، س.سەيفۋللين، ب.مايلين، ع.مۇسىرەپوۆ، س.مۇقانوۆ، ش.حۇسايىنوۆ، ءا.تاجىبايەۆ، ءا.ابىشيەۆ، ت.ب. پەسالارى ەڭ الدىمەن وسى تەاتردا ساحنالاندى.  الەم دراماتۋرگياسىنان  شەكسپير، مولەر، ك.گولدوني، ا.وستروۆسكيي، گوگول، م.گوركيي پەسالارى قويىلدى. 

1933-34 جىلدارى تەاتردان مۋزىكالىق ستۋديا ءبولىنىپ، ۇجىمداعى انشىلىك تالانتى باسىم اكتەرلەر سوندا اۋىستى. بۇگىنگى تاڭدا رەسپۋبليكامىزداعى ىرگەلى ونەر وردالارى بولىپ وتىرعان اباي اتىنداعى وپەرا-بالەت تەاترى مەن رەسپۋبليكالىق جامبىل اتىنداعى فيلارمونيا،  «قازاقكونسەرت» سول كەزدە م.اۋەزوۆ تەاترى قۇرامىنان ءبولىنىپ شىققان مۋزىكالىق تەاتر نەگىزىندە قۇرىلعان ونەر ۇجىمدارى.

1937 جىلى تەاترعا اكادەميالىق دەگەن اتاق بەرىلدى.

1930-1950جج. تەاترعا ارنايى شاقىرتۋمەن كەلگەن ورىستىڭ كاسىبي رەجيسسەرلەرى م.ن.سوكولوۆ، م.ب.ناسونوۆ، ي.ب.بوروۆ، م.ا.سوكولوۆسكيي، م.ي.گولدبلات ۇجىمنىڭ  كاسىبي وسۋىنە كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى.

قارا شاڭىراق ساحنادا  قازاق تەاتر رەجيسسۋراسىنىڭ ەكىنشى بۋىنى دەپ اتاۋعا بولاتىن  ا.توقپانوۆ، ءا.ىسمايىلوۆ، ن.بەيسەكوۆتەر قىزمەت ەتتى.   م.اۋەزوۆتىڭ  1940 جىلى رەجيسسەر ا.توقپانوۆ ساحنالاعان «اباي» سپەكتاكلى تەاتردىڭ ۇلكەن كوركەمدىك تابىسى بولدى. 40-جىلدارى كوپتەگەن رومانتيكالىق بەينەلەردى ج.جالمۇحامەدوۆا، ح.بوكەيەۆا، ش.جانداربەكوۆا، ب.ريموۆا سىندى اكتريسالار سومداسا، وسى ساحنادا ش.ايمانوۆتىڭ اكتەرلىك، رەجيسسەرلىك جان-جاقتى  تالانتى جارقىراي كورىندى. 50-جىلدار بەلەسىندە تەاتر تاشكەنتتەگى تەاتر ينستيتۋتىن بىتىرگەن ن.ءجانتورين، ماسكەۋدەن بىتىرگەن ى.نوعايبايەۆ، ت.جايلىبايەۆ، م.بايزاقوۆا، الماتىدا كينواكتەرلەردىڭ جوعارعى مەكتەبىن بىتىرگەن ز.ءشارىپوۆا، ت.ب. تالانتتى بۋىنمەن تولىقتى. ماسكەۋدەن وقۋ ءبىتىرىپ كەلگەندەردىڭ اراسىندا قاراس كارىموۆ سىندى ازامات ترۋپپا مەڭگەرۋشىسى بولىپ، ءومىر بويى تەاتردىڭ «وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىقتى».

1946 جىلى قۇرىلعانىنا 20 جىل تولۋىنا وراي  تەاتر «ەڭبەك قىزىل تۋ» وردەنىمەن ماراپاتتالدى.

1952 جىلى «اباي» سپەكتاكلىنە (رەجيسسەر ش.ايمانوۆ، سۋرەتشى ۆ.ۆ.گولۋبوۆيچ جانە رولدەردى ورىنداۋشىلار ق.قۋانىشبايەۆ، ق.بادىروۆ، ح.بوكەيەۆا، س.قوجامقۇلوۆ، ر.قويشىبايەۆا، ە.ءومىرزاقوۆ) كسرو مەملەكەتتىك سىيلىعى بەرىلدى.

1956-1986 جىلدار

بۇل كەزەڭدە تەاتر ساحناسىندا تاريحي سپەكتاكلدەرمەن قاتار جاسامپاز ەڭبەك، بەيبىت قوعام، زامانداستار ءومىرى، ولاردىڭ ادىلەتتى قوعام قۇرۋ جولىنداعى ىس-ارەكەتتەرىن كوركەم بەينەلەيتىن قويىلىمدار الدىڭعى قاتارعا شىقتى. 1956جىلى س.مۇقانوۆتىڭ “شوقان ءۋاليحانوۆ” پەساسى، 1957جىلى م.اۋەزوۆتىڭ “ەڭلىك-كەبەك”، س.مۇقانوۆتىڭ “مايراسى” قويىلدى. جالپى ۇلتتىق دراماتۋرگيانىڭ قالىپتاسىپ، دامۋىنداعى كەزەڭ-كەزەڭ جەتىستىكتەر از ەمەس. قازاق ساحناسىندا كومەديا جانرىنىڭ باعى جانعانى دا وسى كەزەڭ. ق.شاڭعىتبايەۆ، ق.بايسەيتوۆ “بەۋ، قىزدار-اي!”، “وي، جىگىتتەر-اي!” كورىندى.ق.مۇحامەدجانوۆ «بولتىرىك بورىك استىندا»، «قۇداعي كەلىپتى» كومەديالارىمەنكەڭىنەن تانىلدى. بۇل كەزەڭدە  ت.احتانوۆ، ءا.تارازي، ق.ىسقاق، س.ءجۇنىسوۆ، و.بودىقوۆ، ە.دومبايەۆ، و.بوكەي، د.يسابەكوۆ، ت.ب. پەسالارى ساحنالاندى.

1958 جىلى  تەاتر قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ماسكەۋدە وتكەن ونكۇندىگىندە قاتىسىپ،  «ەڭلىك-كەبەك» (م.اۋەزوۆ)، «شوقان ءۋاليحانوۆ» (س.مۇقانوۆ)، «اقىن تراگەدياسى» («اقان سەرى-اقتوقتى»، ع.مۇسىرەپوۆ)، «جالعىز اعاش ورمان ەمەس» (ءا.تاجىبايەۆ) جانە «اساۋعا - تۇساۋ» (شەكسپير) سپەكتاكلدەرىن كورسەتتى.

1961 جىلى 10 تامىزدا قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ قاۋلىسىمەن قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنا ۇلى سۋرەتكەر م.اۋەزوۆتىڭ ەسىمى بەرىلدى. 

بۇل كەزەڭدە «اساۋعا-تۇساۋمەن» قاتار شەكسپيردەن «وتەللو»،  «ءريچارد-ىىى»،  گوگولدىڭ «ۇيلەنۋ»، لوپە دە ۆەگانىڭ «سەنەك قورىعان يت»، پۋشكيننىڭ «شاعىن تراگەديالارى»، م.كاورۋدىڭ «شىعىستاعى ءبىر بەيباق»، م.ءفريشتىڭ «دون جۋاننىڭ دۋمانى»، گ.لوركانىڭ «بەرناردا البانىڭ ءۇيى»، پيراندەللونىڭ «وگەي قىز»، م.بۋلگاكوۆتىڭ «جەندەتتەر»،  چەحوۆتىڭ «ۆانيا اعاي»، ت.ب. قويىلىمدار رەپەرتۋار ءسانىن كىرگىزدى، كوركەمدىك كوكجيەكتى كەڭەيتتى. م.بۋلگاكوۆتىڭ رەجيسسەر ا.ماجۋرين قويعان  «جەندەتتەر» (اۋد. ا.سۇلەيمەنوۆ) سپەكتاكلىندە اكتەر ن.ءجانتوريننىڭ مولەر، چەحوۆتىڭ رەجيسسەر ءا.مامبەتوۆ قويعان «سۇيىكتى مەنىڭ اعاتايىم» («ۆانيا اعاي»، اۋد.ءا.كەكىلبايەۆ)سپەكتاكلىندە ءا.مولدابەكوۆ كەيىپتەگەن ۆانيا اعاي رولدەرى قازاق ساحناسىنىڭ تابىسى بولدى. 

1960-جىلدارى باس رەجيسسەر ا.مادييەۆسكيي تابىستى جۇمىس ىستەدى.جالپى 60-جىلداردان باستاپ ۇلتتىق رەجيسسۋرانىڭ وركەندەۋ كەزەڭى باستالدى. بۇل رەتتە دە م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ ورنى  ەرەكشە. ويتكەنى قازاقتىڭ تۇڭعىش كاسىبي رەجيسسەرى ا.توقپانوۆ باستاعان رەجيسسەرلەر شوقجۇلدىزى ب.وماروۆ، ءا.مامبەتوۆ جانە قۇرمانعازى كونسەرۆاتورياسى تەاتر فاكۋلتەتى رەجيسسۋرا ءبولىمىنىڭ العاشقى تۇلەكتەرى ج.وماروۆ، ر.سەيتمەتوۆ، ق.جەتپىسبايەۆ، ا.پاشكوۆ، ۆ.پۇسىرمانوۆ، سونداي-اق ە.وبايەۆ، م.بايسەركەنوۆتەردىڭ بۇل تەاترعا تۇگەلدەي دەرلىك قاتىسى بار.

وسى ورايدا  كورنەكتى تەاتر رەجيسسەرى، ونەر قايراتكەرى، حالىق قاھارمانى ءازىربايجان مامبەتوۆتىڭ ەسىمىن ەرەكشە اتاۋ كەرەك. شىعارماشىلىق جولى سوناۋ اتاقتى 60-جىلدار بەلەسىندە باستالعان، م.اۋەزوۆ تەاترىنا 40 جىلعا جۋىق  كوركەمدىك جەتەكشىلىك جاساعان مامبەتوۆتىڭ  سول كەزەڭدە قويعان اتاقتى «انا-جەر-انا» (ش.ايتماتوۆ، ساحنالىق نۇسقا ب.لۆوۆ-انوحين)، «قان مەن تەر» (ءا.نۇرپەيىسوۆ)، «قاراگوز»، «قارا قىپشاق قوبىلاندى»، «اباي» (م.اۋەزوۆ)،  «قوزى كورپەش-بانيا سۇلۋ» (ع.مۇسىرەپوۆ)، «مەنىڭ سۇيىكتى اعاتايىم» («ۆانيا اعاي»، ا.چەحوۆ، اۋد.ءا.كەكىلبايەۆ)، «كوكتوبەدەگى كەزدەسۋ» (ش.ايتماتوۆ، ق.مۇحامەدجانوۆ)، «ءبىز پەرىشتە ەمەسپىز» (ق.مۇحامەدجانوۆ)، «كوريولان» (شەكسپير، اۋد.ح.ەرعالييەۆ)، «ەديپ پاتشا» (سوفوكل، اۋد.ح.ەرعالييەۆ)، تاعى دا باسقا سپەكتاكلدەرى ۇلتتىق رەجيسسۋراعا جاڭا مازمۇن مەن فورما بەرىپ، ۇلتتىق  ساحنا ونەرىن جاڭا ساپالىق بەلەسكە كوتەردى.

1966 جىلى  «انا-جەر-انا» سپەكتاكلىنە (رەجيسسەر ءا.مامبەتوۆ، سۋرەتشى ا.ي.نەناشيەۆ، رولدەردى ورىنداۋشىلار س.مايقانوۆا، ف.ءشارىپوۆا، ب.ريموۆا)؛

1970 جىلى  «لەنين 18 جىلى» سپەكتاكلىنە (رەجيسسسەر ءا.مامبەتوۆ، رولدەردى ورىنداۋشىلار م.سۇرتىبايەۆ پەن س.قوجامقۇلوۆ)قازاق كسر مەملەكەتتىك سىيلىعى بەرىلدى.

1973 جىلى يراننىڭ شيراز قالاسىندا «انا-جەر-انا» سپەكتاكلىن كورسەتتى.

1974 جىلى «قان مەن تەر» سپەكتاكلىنە(اۆتور ءا.نۇرپەيىسوۆ، رەجيسسەر ءا.مامبەتوۆ، سۋرەتشى ا.س.كريۆوشەين جانە رولدەردى ورىنداۋشىلار ا.ءاشىموۆ، ف.ءشارىپوۆا، ى.نوعايبايەۆ)كسرو مەملەكەتتىك سىيلىعى بەرىلدى.

مادەني كەڭىستىگىمىزدە «مامبەتوۆ تەاترى»، «مامبەتوۆ ءداۋىرى» دەگەن ۇعىم قالىپتاستى. سول كەزەڭدە اۋەزوۆ تەاترى فرانسيا، يران ەلدەرىندە فەستيۆالدىك ساپارلارعا شىعىپ، ماسكەۋدە بىرنەشە رەت گاسترولدە  بولدى. بىشكەك، تاشكەنت، نۇكىس، ۋفا، قازان سياقتى ءىرى قالالار حالقى تەاتر ونەرىنە اسا ۇلكەن ىرزاشىلىقپەن قول سوقتى. ال، رەسپۋبليكامىزدا م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ گاسترولدە بولماعان وبلىسى مەن اۋدانى جوقتىڭ قاسى. تاپ وسى كەزەڭدە ك.قارمىسوۆ، م.سۇرتىبايەۆ، س.مايقانوۆا، ب.ريموۆا، ش.جانداربەكوۆا، ءا.مۇسابەكوۆا،  س.تەلعارايەۆ، ن.ءجانتورين، ى.نوعايبايەۆ، ف.ءشارىپوۆا، ءا.مولدابەكوۆ، ە.جايساڭبايەۆ، ر.اۋەزبايەۆا، ع.سۇلەيمەنوۆ،  ج.مەدەتبايەۆ، ءا.بورانبايەۆ، ءا.كەنجەيەۆ، ۋ.سۇلتانعازيندەر؛ سونداي-اق ا.ءاشىموۆ، س.ورازبايەۆ، ن.مىشبايەۆا، ت.تاسىبەكوۆا، ق.تاستانبەكوۆ، ر.ماشۋروۆا، ت.جامانقۇلوۆ، ب.جانعالييەۆا، ش.احمەتوۆا، م.وتەكەشوۆا، بۇگىندە  استانا تەاترىندا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن گ.اسپەتوۆا، ت.مەيراموۆ، ج.مەيراموۆا، ن.ءتاشىموۆا، ق.تىلەۋوۆا، ل.ابزەلبايەۆا، تاعى دا باسقا ونەر يەلەرى سان قىرىنان جارقىراي كورىندى.

بۇل كەزەڭدە ۇلتتىق ساحناعا كاسىبي سەنوگرافتاردىڭ م.ەرجانوۆ، د.سۇلەيەۆ، س.ۇمەكەنوۆ، م.جولتايەۆ،  سىندى ەكىنشى بۋىنى، 70-80-جىلدار بەلەسىندە ءۇشىنشى بۋىن  ف.مۇقانوۆ، ە.تۇياقوۆتار شىقتى.

سپەكتاكلگە ارنايى مۋزىكانى ۇلتتىق كومپوزيتورلار جازا باستادى. بۇل ورايدا ءا.مامبەتوۆ كوپتەگەن سپەكتاكلىنە مۋزىكا جازعان كورنەكتى كومپوزيتور ع.جۇبانوۆانى جانە ن.تىلەندييەۆ ەسىمدەرىن اتاۋ ورىندى.

1976 جىلى تەاتر «حالىقتاردوستىعى» وردەنىمەنماراپاتتالدى.

1976 جىلى «قۇلىنىم مەنىڭ» سپەكتاكلىنە (اۆتور و.بوكەي مەن باستى رول ورىنداۋشى ق.تاستانبەكوۆ)قازاقستان لەنين كومسومولى سىيلىعى بەرىلدى، قويۋشى-رەجيسسەر ق.جەتپىسبايەۆ.

1981 جىلى تەاتر جاڭا عيماراتقا كوشتى (اباي داڭعىلى، 103).

1984 جىلى فرانسيانىڭ نانسي قالاسىندا «قوزى كورپەش-بايان سۇلۋ» سپەكتاكلىن كورسەتتى.

1986-2016 جىلدار

1986 جىلعى جەلتوقساننان كەيىن ەل تاريحىنداعى اقتاڭداق كەزەڭدەر، جابىق تاقىرىپتار ساحنادان كورىنىس بەردى. مۇنىڭ العاشقى قارلىعاشتارى رەجيسسەر ءا.مامبەتوۆ قويعان «ءبىز پەرىشتە ەمەسپىز» (ق.مۇحامەدجانوۆ)، «عاسىردان ۇزاق كۇن» (ش.ايتماتوۆ)،«كەمەڭگەرلەر مەن كولەڭكەلەر» (س.ءجۇنىسوۆ) درامالارى بولدى.

1988 جىلى تەاتر قازاقستان مەن ورتا ازيا تەاترلارىنىڭ الماتىدا وتكەن حالىقارالىق  ءى «ناۋرىز» فەستيۆالىندە «ءبىز پەرىشتە ەمەسپىز» سپەكتاكلىمەن جۇلدەگەر اتاندى.

1991 جىلى  قازاقستان مەن ورتا ازيا تەاترلارىنىڭ تاشكەنتتە وتكەن ءىYحالىقارالىق «ناۋرىز» فەستيۆالىندە جۇلدە الدى («عاسىردان ۇزاق كۇن»،   ەدىگە ءرولىن ورىنداۋشى  ت.ارالباي).

رەجيسسەر جانە اكتەر ا.ءاشىموۆ سول جىلدارى اقتالعان ج.ايماۋىتوۆتىڭ«اقبىلەك»، رومانى بويىنشا سپەكتاكل قويدى. رەجيسسەر ق.جەتپىسبايەۆ «دوس-بەدەل دوس» (م.اۋەزوۆ) دراماسىن دا تاريحىمىزعا شىنايى كوزقاراس تۇرعىسىنان ساحنالادى. كوركەمدىك دەڭگەيلەرى ءارقيلى شىققان بۇل قويىلىمدار قوعامدا رەزونانس تۋدىردى. جالپى رەجيسسەر ق.جەتپىسبايەۆتىڭ وسى ساحنادا كوپتەگەن ساليقالى تۋىندىلار قويعانىن، كوپتەگەن ىزدەنىستەرى جەمىستى بولعانىن ايتۋ كەرەك.  زامانداسى، ارىپتەسى ر.سەيمەتوۆ سياقتى الەمدىك كلاسسيكادان دا كۇردەلى پەسالاردى قويىپ، تەاترعا جاڭا كوكجيەكتەر اشىپ وتىرعان جەتپىسبايەۆتىڭ وسى ساحناداعى وسىنداي سوڭعى جۇمىسى  - شەكسپيردىڭ كەڭەس وداعىنداعى سول كەزەڭدەگى بيلىكتىڭ ابسۋردتىق سيپاتىمەن سارىنداس«يۋليي سەزار» تراگەدياسى.

1988-1992 جىلدارى قارا شاڭىراق ساحناسىندا العاش رەت «كوريولان» (اۋد.ح.ەرعالييەۆ، رەج.ءا.مامبەتوۆ)، سوفوكلدىڭ«ەديپ پاتشا» (اۋد.ح.ەرعالييەۆ،رەج.ءا.مامبەتوۆ)،ەۆريپيدتىڭ «مەدەيا» (اۋد.ق.جۇماعالييەۆ، رەج.ا.پاشكوۆ)، تراگەديالارى، شيللەردىڭ «گەنۋياداعى قاستاندىعى» (رەج.ف.زولتەر)، مولەردىڭ «اقىماق بولعان باسىم-اي»(اۋد.ا.سۇلەيمەنوۆ، رەج.ءا.راحيموۆ)كومەدياسى قويىلدى.

ۋاقىت جانە قوعام تىنىسىن جاقسى سەزىنەتىن رەجيسسەر ءا.راحيموۆ جاس دراماتۋرگ ە. امانشانىڭ «ۇزىلگەن بەسىك جىرى» دراماسىن ءساتتى ساحنالادى. الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك، قوعامداعى تىمىرسىق رۋحاني احۋالدى جاستار ءومىرى ارقىلى كورسەتە وتىرىپ، ءار جۇرەكتەگى  جەلتوقسان مۇڭ-قايعىسىن جەتكىزگەندەي قويىلىمدى كورەرمەن وتە جاقسى قابىلدادى.

(جالعاسى مىنا سىلتەمەدە)

ءاليا بوپەجانوۆا،

تەاتردىڭ ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى،

ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى،

حالىقارالىق «الاش» سىيلىعى يەگەرى