ءسويتىپ «كوپتەن كۇتكەن» سايلاۋ دا مارەسىنە جەتتى. وزگەلەردەن «ۇزدىك» شىعىپ، «توپ جارعان» ساياسي پارتيالار ساياسي دوداعا ۇكىلەپ قوسقان ۇمىتكەرلەرىنە دەپۋتات مانداتىن تاراتىپ بەردى. ماجىلىسكە «نۇر وتاننان» - 84، «اق جولدان» - 7، قازاقستاننىڭ حالىقتىق كوممۋنيستىك پارتياسىنان -7 دەپۋتات ءوتىپ وتىر.

بۇرىنعى 3 پارتيا عانا وتكەنىنە قاراپ، بۇل شاقىرىلىمداعى ءماجىلىس قۇرامى مۇلدەم جاڭارماي قالدى دەۋگە بولمايدى. باس پارتيادان الدىڭعى ءۇ شاقىرىلىمداعى دەپۋتاتتاردان باسقا دا ادامدار دەپۋتات اتالىپ وتىر. ءبىر بەكبولاتتىڭ ماجىلىسكە ءوتۋى ءبىرقاتار قوعام مۇشەلەرى اراسىندا اجەپتاۋىر "شۋ" بولدى. بەكبولاتتان باسقا دا باقتيار ماكەن، زاۋرەش امانجولوۆا، ارتۋر پلاتونوۆ تا ءبىزدىڭ ءماجىلىس ءۇشىن جاڭا ەسىمدەر. دەپۋتات بولۋ «باقىتى» بۇيىرعان 84ء-تىڭ ىشىندە بۇرىنعى شاقىرىلىمعا دەپۋتات بولعانداردىڭ ۇزىن سانى وتىزعا جەتپەيدى. بيلىك پارتياسىن قانشا كۇستانالاعانمەن، «نۇر وتاننىڭ» مۇنداي قادامعا بارۋى - اتاپ وتەرلىك جايت.

سايلاۋ وتكەنمەن ءىس بىتە قويعان جوق. ەندى ءماجىلىستىڭ العاشقى جيىنىندا ونىڭ ءتوراعاسى مەن ءتوراعا ورىنباسارى بەكىتىلەدى. كونستيتۋسيا بويىنشا پالاتا دەپۋتاتتارى ءتوراعالارىن ءوز ىشتەرىنەن، مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن دەپۋتاتتار اراسىنان تاڭداپ الادى. حالىق قالاۋلىلارى ءوز ارا داۋىس بەرىپ سايلاپ العانىمەن، سپيكەر سايلاۋى اق وردانىڭ ەركىنەن تىس، ونىڭ ارالاسۋىنسىز بولاتىن ءىس دەگەنگە ەشكىمدى سەندىرە المايسىز.

الدىڭعى شاقىرىلىمداعى ماجىلىسكە قابيبوللا جاقىپوۆ ءتوراعالىق ەتكەنىن بىلەمىز. داريعا نازاربايەۆا ۆيسە-پرەمەرلىككە اۋىسقان سوڭ، ءماجىلىستىڭ ۆيسە-سپيكەرلىگىنە اباي تاسبولاتوۆ جايعاسقان بولاتىن. بۇل ەكەۋى دە وسى جاڭادان سايلانعان دەپۋتاتتار قاتارىندا ءجۇر. قازاقستاندا ءبىراز ساياسي شەشىمدەر اق وردانىڭ ىم-جىمىنا ساي قابىلداناتىنىن، سوڭعى كەزدە اق وردانىڭ كوپ ءاۋىس-تۇيىس جاساۋعا قۇشتارلىق تانىتپاي جۇرگەنىن ەسكەرسەك، ءماجىلىستىڭ بۇل شاقىرىلىمىنا جاڭا سپيكەر، جاڭا ۆيسە-سپيكەر تاعايىندالماي كەتۋى دە مۇمكىن. ولاي دەيتىنىمىز، سايلاۋ كۇنى ءوز تاڭداۋىن جاساۋعا بارعان ەلباسى ۇكىمەت قۇرامىن اۋىستىرۋعا قاتىستى سۇراققا جاۋاپ بەرە كەلە، ءوزىنىڭ مينيسترلەر كابينەتىن جاڭالاۋعا سونداي قۇلىقتى ەمەستىگىن ايتقان ەدى.

الايدا، ءدال سول سۇحباتىندا پرەزيدەنت پارلامەنتتىڭ شامامەن 60 پايىزعا جاڭارعالى وتىرعانىن، قازاقستان تاريحىندا جاڭا مىندەت ارقالايتىن جاڭا پارلامەنت بولاتىنىن دا تىلگە تيەك ەتكەن. ەندەشە، «جاڭارعان ءماجىلىستىڭ ءتوراعاسى جاڭارماي قالىپتى» دەگەن قيسىنعا كەلىڭكىرەمەي قالاتىن سياقتى. ونىڭ ۇستىنە، ءبىر جارلىقپەن بەكىتىلە سالاتىن ۇكىمەت نە ونىڭ ءتوراعاسى ەمەس، تۇتاستاي رەسپۋبليكا حالقى داۋىس بەرىپ، سايلاعان ماجىلىسكە بۇلاي قاراۋ نەمقۇرايلىلىق بولار ەدى.

ەگەر العاشقى سەسسيادا ءماجىلىس ءتوراعاسى وزگەرەتىن بولسا، سپيكەرلىككە كىم ۇسىنىلۋى مۇمكىن؟ سپيكەرلىككە ۇسىنىلاتىندار ءۇشىن تەك دەپۋتاتتىق تاجىريبە باستى قاعيدا بولماۋى كەرەك. پالاتاعا جەتەكشىلىك جاساۋ كەي زاڭ جوبالارىن تالداۋ كەزىندە كوسىلىپ سويلەپ، بىردى-ەكىلى ۇندەۋمەن شەكتەلمەيدى. ۇلكەن ۇيىمداستىرۋشىلىق جۇمىس. وسى تۇرعىدان العاندا وبلىس باسقارعان، حالىق اسسامبلەياسى جەتەكشىلىگىندە بولعان سەرگەي دياچەنكونى ايتۋعا بولادى. 2006-2010 جىلدارى ماجىلىستە ۆيسە-سپيكەر بولعانى جانە بار. قازاقشاسىن دا ماسىموۆتىكىنەن جامان دەي المايسىز. ال، ۆيسە-سپيكەرلىككە ارىپتەستەرىنىڭ جانىندا سالىستىرمالى تۇردە «جاس دەپۋتات» سانالاتىن ماۋلەن اشىمبايەۆتى ۇسىنۋعا بولادى. الايدا، ونىڭ ءبىر كەزدەگى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى جەتەكشىسىنىڭ ورىنباسارلىعىنان ءماجىلىس دەپۋتاتتىعىنا دەيىن ءتۇسۋىنىڭ ءوزىن ءبىرشاما تومەندەۋ دەپ باعالار بولساق، ماۋلەنگە ءماجىلىس تىزگىنىن تاپسىرۋدىڭ قيسىنى قيىن بولۋى مۇمكىن. وسى رەتتە اتىراۋ وبلىسىنىڭ باسشىلىعىنان كەلگەن باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ مىرزا دا ءماجىلىس جەتەكشىلىگىنە ۇسىنىلۋى مۇمكىن تۇلعالاردىڭ ءبىرى. تاقا بولماي بارا جاتسا ءتارتىپتىڭ ادامى دەپ اباي تاسبولاتوۆتى ۆيسە-سپيكەرلىككە قايتا بەكىتە سالسا ارىپتەستەرى رەنجي قويماس.

ايتسا دا، گەندەرلىك ساياسات ەسكەرىلىپ 2009 جىلدان بەرى دەپۋتات بولىپ كەلە جاتقان زاعيپا بالييەۆانىڭ ۆيسە-سپيكەرلىككە ۇسىنىپ جىبەرىلۋى دە مۇمكىن.

دارحان مۇقانتەگى