كەشە الماتىدا ساياساتكەر، ۇكىمەت جانىنداعى جەر رەفورماسى جونىندەگى كوميسسيا قۇقىقتىق توبىنىڭ جەتەكشىسى مۇحتار تايجان جۇرتشىلىقپەن كەزدەستى، - دەپ حابارلايدى Qamshy.kz.

كەزدەسۋگە كەلگەندەرگە ساياساتكەر كوميسسيا جۇمىسىنىڭ قالاي وتكەنى، ءموراتورييدى ۇزارتۋدان باسقا قانداي ناقتى ۇسىنىستار ازىرلەنگەنى تۋرالى ايتىپ بەردى.

«بىرىنشىدەن، كوميسسيانىڭ قۇرىلۋى، «جەر كودەكسىنىڭ» كەيبىر نورمالارىنا مامىر ايىندا موراتوريي جاريالانۋى – حالىقتىڭ تاباندى نارازىلىعىنىڭ ناتيجەسى. ەلدىڭ بىرنەشە وڭىرىندە، ءار ۋاقىتتا بولعان نارازىلىق شارالارىنىڭ ماڭىزى، ولاردىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن قىز-جىگىتتەردىڭ ەڭبەگى زور بۇل جەردە. سونىڭ ارقاسىندا بيلىك تە شالاعايلىعىن ءتۇسىنىپ، موراتوريي جاريالاۋعا ءماجبۇر بولدى»، - دەگەن ول جەردى جەكە مەنشىككە ساتۋ مەن شەتەلگە جالعا بەرۋگە قاتىستى موراتورييدان بولەك، كوميسسيا ازىرلەگەن ون ۇسىنىستى سانامالاپ بەردى.

«كوميسسيا جەر زاڭنامالارىنداعى ءبىرقاتار شيكىلىكتەردى انىقتادى. بۇلاردىڭ دەنى وسى كوميسسيا جۇمىسى بارىسىندا قابىلداندى. لاتيفۋنديستەرگە قارسى شەكتەۋلەر، شەكارالىق ايماقتاعى جەرلەردىڭ، جايىلىمدىق جەرلەردىڭ تەك مەملەكەت مەنشىگىندە بولاتىنى، ەشكىمگە ساتىلمايتىنى، جالعا بەرىلمەيتىنى ەندى زاڭمەن قورعالاتىن بولادى. ەندىگى ۋاقىتتا اكىمدەر ءوز بەتىمەن جەردى جالعا بەرۋ تۋرالى كەلىسىم شارت جاساي المايدى. ونىڭ ورتاق ۇلگىسى بولادى. ودان كەيىن، جەر بىردەن 49 جىلعا جالعا بەرىلمەيدى. جەر الۋشىنىڭ بيزنەس-جوسپارى، ينۆەستيسيالىق الەۋەتىنە قاراي، 5، 7 جىلدان كەزەڭ كەزەڭمەن جالعا الۋ مەرزىمى ۇزارتىلادى»، - دەگەن م. تايجان كوميسسيانىڭ وسىنداي كەلىسىمگە كەلۋى، ورتاق شەشىم قابىلداۋى قازاق حالقىنىڭ قانىندا بار بەيبىتشىلىك سۇيگىشتىك، سوزگە توقتاۋ قاسيەتتەرىنىڭ ارقاسى ەكەنىن ايتادى.

ساياساتكەرگە كەزدەسۋگە كەلگەن جۇرتشىلىق تا كوكەيلەرىندەگى ساۋالدارىن قويىپ، كۇدىكتەرىمەن ءبولىستى. الماتىداعى «كوكجايلاۋ» تاۋ ءۇستىرتىن قورعاۋ جونىندەگى بەلسەندىلەر دە ساياساتكەردەن بيلىك باسىنداعىلاردىڭ نازارىن وسى ماسەلەگە اۋدارۋدى سۇرادى.

الەۋمەتتى جەلىدە، كەيبىر اقپارات قۇرالدارىندا كوميسسيا شەشىمىنىڭ زاڭدىلىعىنا، جۇزەگە اسۋ مۇمكىندىگىنە قاتىستى كۇدىكتەر، ساياساتكەردىڭ جەكە باسىنا قاتىستى ايتىلىپ جۇرگەن كەيبىر ايىپتاۋلار دا نازاردان تىس قالمادى.

«ارينە، قازاقستاندى ءقازىر تولىقتاي قۇقىقتىق مەملەكەت دەي المايمىز. ءالى دە كوپ ماسەلە زاڭمەن ەمەس، وكىنىشكە وراي، «جازىلماعان ەرەجەلەر»، «تۇسىنىكتەر» بويىنشا شەشىلەدى. ونى مويىنداۋىمىز كەرەك. ەگەر بىزدە شىنىمەن قۇقىقتىق مەملەكەت بولسا، كەشەگى جەر كوميسسياسىنىڭ جۇمىسىن پارلامەنت اتقارۋى كەرەك بولاتىن. ولاي بولمادى. سوندىقتان، ءتۇرلى كۇدىكتىڭ بولۋى ورىندى. ال، كوميسسيا شەشىمىنە كەلسەك، ول ۇسىنىستار جاقىندا پارلامەنتكە جولدانادى. الداعى اپتالاردىڭ بىرىندە كوميسسيا مۇشەلەرى ۇسىنىستارىمىزدى پارلامەنتكە تانىستىراتىن بولامىز. ياعني، كوميسسيا ازىرلەگەن 10 ۇسىنىستىڭ زاڭعا ەنەتىن كۇنى الىس ەمەس. ال، جەردى شەتەلگە جالعا بەرۋ، ەل ازاماتتارىنا ساتۋعا ءموراتورييدى پرەزيدەنت ۇزارتتى. پارلامەنت پرەزيدەنتكە قارسى شىعادى دەپ ويلامايمىن»، - دەيدى م. تايجان.

ونىڭ ويىنشا، جەر ماسەلەسى ءبىر موناتورييمەن بىتپەيدى. بەس جىل ىشىندە جەر زاڭناماسىن جەتىلدىرۋگە، اشىقتىق پەن جاريالىلىقتى قامتاماسىز ەتۋگە، لاتيفۋنديامەن كۇرەسۋگە باعىتتالعان قىرۋار جۇمىستار اتقارىلۋى كەرەك.

كەزدەسۋدە قويىلعان سۇراقتاردىڭ ءبىرى «مۇحتارعا بيلىك قىزمەت ۇسىنىپتى، كرەسلو بەرمەك ەكەن. سول راس پا؟» دەگەن دە سۇراق بولدى.

«ءتۇرلى ماقساتپەن، ءتۇرلى ادامدار ماعان قاتىستى نەبىر اڭگىمەلەر ايتىپ ءجۇر. باعاسىن ەل بىلەدى. مەن كوميسسيانىڭ ءار وتىرىسى اراسىنداعى جۇمىستاردى اشىق ايتىپ ءجۇردىم. وتىرىستاردا سويلەگەن سوزدەرىمنىڭ ۆيدەولارىن دا كوردىڭىزدەر. ولاي ويلاۋعا نەگىز جوق. بيلىككە، قىزمەتكە نە ءۇشىن بارۋعا بولادى؟ ەگەر ول جەردە ەلدەگى ەكونوميكالىق ساياساتتى وزگەرتۋگە، ەلدىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا ناقتى مۇمكىندىك بەرەتىن بولسا، ءوز ءبىلىم، تاجىريبەڭدى جۇزەگە اسىرا الساڭ، جۇيە اشىق بولسا، قۋانا-قۋانا بارۋعا بولادى. ال، مىنا قازىرگى جاعدايدا ول مۇمكىن ەمەس. مەن كوپتىڭ ءبىرى، قولبالا بولىپ ءجۇرۋدى قالامايمىن. جالپى، ادامدى «اگەنت»، «بيلىكتىڭ ادامى»، تاعى بىردەڭە دەپ ايىپتاۋ ءبىزدىڭ وپپوزيسيانىڭ اۋرۋى دەسە دە بولادى. ەگەر بىرەۋ «اگەنت» بولسا، ونىڭ بىرەۋدەن اقشا الۋى كەرەك، ول سايكەسىنشە ۆيدەوعا ءتۇسىرىلىپ، جازىلۋى كەرەك. ياعني، ونداي ادامدى اشكەرەلەۋ، ايىپتى ناقتى دالەلدەۋ وڭاي. ال، ماعان قاتىستى ايتىلىپ جۇرگەن ايىپتاۋلار قۇر ءسوز كۇيىندە عانا قالىپ وتىر. ەشبىر دالەلى جوق، اقىلعا قونىمسىز ايىپتاۋلار دەپ سانايمىن»، - دەدى مەملەكەتتى قىزمەتكە قاتىستى ويىن ءبىلدىرىپ.

كەزدەسۋدە سونداي-اق، ەلدەگى ەكونوميكالىق احۋال، ەۋرازيالىق وداق كەڭىستىگىندەگى جاعداي، ونىڭ ەلىمىزگە تيگىزىپ جاتقان زارداپتارى، ءبىلىم رەفورماسى، ءۇش تىلدە وقىتۋ يدەياسىنا قاتىستى دا پىكىر الماسۋلار بولدى.

ەستەرىڭىزگە سالساق، وتكەن سەنبىدە ۇكىمەت جانىنداعى جەر رەفورماسى كوميسسياسى جەردى شەتەلگە جالعا بەرۋ مەن ەل ازاماتتارىنا جەكە مەنشىككە ساتۋعا قاتىستى زاڭ نورمالارىنا 2021 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ءموراتورييدى سوزۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان بولاتىن. ودان بولەك كوميسسيا جەرگە قاتىستى زاڭنامالاردى جەتىلدىرۋگە، لاتيفۋندياعا توسقاۋىل قويۋعا، جايىلىم جەرلەر مەن جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ءۇشىن بەرىلەتىن جەرلەرگە قاتىستى ناقتى ون ۇسىنىس ازىرلەگەن بولاتىن.