كiتاپحانادا وتىرعانمىن. «كوننيچيۆا» دەگەن داۋىسقا جالت قارادىم. اق جەيدە، كوكشiل كوستيۋمدi ەر بالا تاعى دا «كوننيچيۆا» دەدi دە، اسا بiر iزەتتiلiكپەن يiلدi. مەن دە ورنىمنان تۇرىپ، جاپونشا يiلiپ امانداستىم. جاپونيادان iس-ساپارمەن كەلگەن وتباسىنىڭ بiر بالاسى بولار دەپ ويلادىم دا، «اناتاۆا نيحوندجيندەسكا؟» (سەن جاپونسىڭ با؟) دەپ ەدiم، ول «موجنو دالشە پو رۋسكيي، يا ياپونسكيي نە زنايۋ» دەدi، ورىسشالاپ. سودان سوڭ جاپونيا تاريحىنداعى مەيدزي ءداۋiرi تۋرالى دەرەكتەردi قايدان تابۋعا بولاتىنىن سۇرادى.
— جاپونشا امانداسقانىڭا قاراپ جاپون وقۋشىسى ما دەپ ويلادىم. اتىڭ كiم؟
— ايبەك.
— تەگiڭ؟
— ماسۋحيتو.
— جاپونسىڭ با؟
— دا، نو پولۋكازاح، پولۋاراب.
ول ءوزi تۋرالى شەشiلە سويلەدi.
— مامام الماتىدا تۋعان. بiراق تۋىسقاندارى قىزىلوردادا تۇرادى. پاپام جاپونيادا. اجىراسىپ كەتكەن.
— اناڭ كiم بولىپ iستەيدi؟
— ميسسيونەر.
سەلك ەتە ءتۇستiم. ايبەك مەنiڭ سۇراعىمدى كۇتپەستەن ءسوزiن جالعاي بەردi.
— ماماما ونىڭ اجەسi ايتىپتى، قوجا دەگەن تايپا يوردانياداعى پروتەستانت ارابتاردان شىققان دەپ. سوندىقتان مەن پولۋجاپون، مامام جاعىنان پولۋكاحاز، پولۋاراب.
ول مۇڭدى كوزبەن ماعان بiر قاراپ الدى دا، ءوزi تۋرالى اڭگiمەسiن ءارi قاراي ساباقتادى.
— مامامنىڭ ماماندىعى سۋرەتشi. باقتا سۋرەت سالادى ەكەن. بiردە باقتا سۋرەت سالىپ وتىرعاندا ماسۋحيتو دەگەن جاپونمەن تانىسىپتى.
ول كۇرسiندi.
— ەكەۋi ۇيلەنiپ، باسىندا وتە جاقسى تۇرعان. مەن ۇشكە كەلگەندە اجىراسىپ كەتكەن. نەگە ايىرىلىسقانىن مامام ايتقىسى كەلمەيدi. قازiر ون بەستەمiن. اكەمنiڭ بەينەسi ەمiس-ەمiس ەسiمدە.
ول ماعان ءجاۋدiرەي قارادى.
— Iنi-قارىنداستارىڭ بار ما؟
— بiر اكە، بولەك شەشەدەن، جانە بiر شەشە بولەك اكەلەردەن تۋعان باۋىر-قارىنداستارىم بار.
ول اكەسi اجىراسقان سوڭ جاپونياعا كەتكەنiن، جاپون قىزىنا ۇيلەنگەنiن، ەكi بالاسى بارىن ايتتى.
— قازiر مامامنىڭ بiرنەشە كۇيەۋi بار.
ول تاعى دا كۇرسiندi.
— قازاق كiسiدەن تۋعان ەكi قىزى شامالعانداعى اجەسiنiڭ قولىندا. مامام كەيدە بارىپ تۇرادى. يسسۋس تۋرالى ەرتەگi كiتاپتارىن اپارىپ بەرەدi.
— ءوزiڭ قاي دiندەسiڭ؟
— ءۇش جاسىمدا اكە-شەشەم اجىراستى. ودان سوڭ بەس جىل وتكەندە مامام پروتەستانتتار قاتارىنا قوسىلدى. مەنi دە شوقىندىردى.
— نەگە پروتەستانت بولدى؟
— ويتكەنi، ماماما ونىڭ اجەسiنiڭ ايتۋىنشا، قوجالار يوردانيالىق پروتەستانت ارابتاردان شىققان. سوندىقتان يسسۋسقا ءماناجات ەتۋگە مiندەتتi ەكەنبiز.
— بولەك اكەدەن تۋعان iنi-قارىنداستارىڭدى اناڭ نەگە ءوزi باقپايدى؟
— ايتتىم عوي، ميسسيونەر دەپ. بۇرىن رەسپۋبليكانىڭ وبلىستارىن جيi ارالايتىن. بالالار ۇيلەرiنە، مۇقتاج ادامدارعا ءازىق-تۇلiك اپارىپ بەرەتiن. قازiر شەت مەملەكەتتەرگە كوبiرەك شىعاتىن بولدى. مامامنىڭ تابىسى وتە جاقسى.
— قازاقشا بiلەسiڭ بە؟
— بەسiنشi سىنىپقا دەيiن قازاق مەكتەبiندە وقىدىم. ودان سوڭ ورىس مەكتەبiنە اۋىستىم.
— بiرەۋ قاي ۇلتسىڭ دەپ سۇراسا نە دەپ جاۋاپ بەرەسiڭ؟
— پولۋجاپون، پولۋكازاح، پولۋاراب.
— ۇيدە قاي تiلدە سويلەسەسiڭدەر؟
— ورىسشا. مەن قازاقشا سويلەي الامىن، بiراق مامام ءتۇسiنبەيدi.
— ۇيدە قانداي تاعامدى تۇتىناسىڭدار؟
— شىعىس تاعامدارىن، بەشبارماق، سۋشي، ءبارiن جەيمiز. باتىس ەلدەرiنەن مامامنىڭ ميسسيونەر جولداستارى بiزدiڭ ۇيگە جيi كەلەدi. ولار قازى-قارتانى جاقسى كورەدi.
— ساباقتان سوڭ نەمەن اينالىساسىڭ؟
— فرانسۋز تiلiن ۇيرەنiپ ءجۇرمiن. جاپونيانىڭ تاريحى، ءسالت-داستۇرi جايىندا جازىلعان اعىلشىن، يسپان تiلiندەگi كiتاپتاردى وقيمىن.
— نەگە جاپونيانىڭ؟
ويتكەنi، مەنiڭ اكەم جاپون عوي. ماعىناسىن ءتۇسiنبەسەم دە يەروگليفتەردi جازۋمەن اينالىسامىن. ماعان قازاق پەن جاپون حالقىندا ۇقساستىقتار كوپ سياقتى كورiنەدi. تiپتi قوعامدىق كولiكتiڭ iشiندە قازاقتار دابىرلاسىپ سويلەسكەن كەزدە ماعان جاپون سوزدەرi بولىپ ەستiلەدi.
جاپون تiلiن وقىماساڭ دا، جاپوندارمەن قارىم-قاتىناستا بولماساڭ دا، بۇل تiلدiڭ ساعان ىستىق بولۋىنىڭ سەبەبi نەدە؟
— سانامنىڭ بiر تۇكپiرiندە اكەمنەن قالعان بەلگi شىعار.
— ماسۋحيتو دەگەن تەكتi رۋ عوي.
— بiلەمiن، ءدالiرەك ايتسام سەزەمiن. مامام ەكەۋمiزدiڭ ارالاساتىن كiسiلەرiمiز كوپ. بiراق مەندە تۋىس جوق. قىزىلورداعا بارعاندا ناعاشىلارىم «نەمەنە، جۇڭگو ما، الدە كارiس پە ءوزi؟» دەپ، مەنi شەتقاقپاي قىلادى. بۇل ورتادا مەن ءتۇسiنبەيتiن نارسەلەر كوپ. مەكتەپتi بiتiرiپ، تەزiرەك جاپونياعا كەتسەم دەيمiن. اكەمدi iزدەپ، تاۋىپ، تۋىستارىممەن قاۋىشقىم كەلەدi. تۋىسقان دەگەن جاقسى عوي.
— سەن ەرەسەك ادام سياقتى سويلەيدi ەكەنسiڭ.
— قازiر مەنiڭ قاتارىم تۇرماق، جەتi-سەگiز جاسار بالالاردىڭ ءوزi ۇلكەن كiسiلەرشە سويلەيدi. سولارعا قاراپ وتىرىپ، ءوزiم دە تاڭ قالامىن.
— اراب پروتەستانتتار دەگەن كiمدەر؟
— قوجانىڭ جانە ماسۋحيتو رۋىنىڭ ارعى تەگi. ياعني بiزدiڭ اتالارىمىز.
— بۇنى ساعان كiم ايتتى؟
— مامام. وعان يسسۋس ايان بەرگەن.
— اناڭنىڭ تۋىستارى سەنi نەگە شەتقاقپاي قىلادى؟
— ويتكەنi، مەن اكەمە تارتقانمىن.
ول مىرس ەتتi، دە «بۇل ورتادا ءتارتiپ جوق» دەدi.
— ءتۇسiنبەيمiن، مامامدى ءوسiرگەن ورتانى...
شارافات جىلقىبايەۆا
