ونداعان جىلدار بويى شەت ەلدە ءومىر سۇرگەن جاننىڭ ءوز ۇلتىنان الىستاي باستايتىنى انىق. ءبىراق، ۇلتى ءۇندى دجاگموحان چاندراني وزگە جۇرتقا ءسىڭىپ قانا قويماي، تۋعان ەلىنىڭ مادەنيەتى مەن تۇرمىس سالتىن ساقتاپ وتىر ەكەن.

چاندراني جاپونيادا 1972 جىلدان بەرى تۇرادى. ول كەزدە ءۇندىستانداعى شاي يمپورتى جاقسى جولعا قويىلعان بولاتىن. ءۇندى شايىنىڭ تاسىمالداۋشىسى رەتىندە كۇنشىعىس ەلىنە ءبىر رەت كەلگەن چاندراني، وسىندا ماڭگىلىك تۇراقتاپ قالۋدى ۇيعارىپتى. «ادامدارى كىشىپەيىل، ەڭبەكقور، قىلمىس دەگەن اتىمەن جوق بۇل ەل ماعان وتە ۇناعاندىقتان كەلىنشەگىممەن بىرگە وسىندا تۇرعىم كەلدى» دەگەن چاندراني ءوزىنىڭ اتا ءدىنىن دە، ءتىلىن دە بەرىك ساقتاعان.

نيسي كانساي وڭىرىندە شاي ساۋداسىمەن اينالىساتىن فيرما اشقان ءۇندى ازاماتىنىڭ اتى بۇكىل كۇنشىعىس ەلىنە تارايدى. ويتكەنى، جاپونيادا ءتۇرلى سالادا وقۋ وقىپ، جۇمىس ىستەپ جۇرگەندەر ءچاندرانيدىڭ ماڭىنا توپتاسادى. ول ءوزىنىڭ جۇمىس ورنىنان جيىرما پاتەر جابدىقتاپ، قانداستارىن ورنالاستىرعان. ءبىراق بۇل وتە از بولعاندىقتان، چاندراني جاپونيانىڭ تۇرعىن ءۇي اگەنتتىگىنە ۇندىستەرگە ارنايى ءۇي سالۋعا ءوتىنىش جاسايدى. ونىڭ بۇل ۇسىنىسى ءقازىر قارالىپ جاتقان كورىنەدى. «كۇنشىعىس ەلىندە تۇرعىن ءۇي تابۋ وتە قيىن. جانە ءبىر قينالاتىنىمىز تاعام ماسەلەسى. ۇندىلەردىڭ دەنى ۆەگەتارياندار بولعاندىقتان، بالىق، ەت، سورپا دەگەندەردى تاتىپ المايدى. سوندىقتان جاپون مەيرامحاناسىندا ۇندىسكە ارنالعان تاعام بولماعاندىقتان، اسحانا اشۋعا ءماجبۇر بولدىم» دەيدى ۇلتجاندى چاندراني.

 ءچاندرانيدىڭ اسحاناسى ءقازىر ۇلكەن مەيرامحاناعا اينالعان. اتىن ءوزىنىڭ تۋعان جەرى كالكۋتتانىڭ قۇرمەتىنە «كالكۋتتا مەيرامحاناسى» دەپ اتاعان. جاپونياداعى ءۇندى مەيرامحاناسىنداعى باعانىڭ تومەندىگى جانە تاعامنىڭ ساپاسىنىڭ قۇندىلىعى ۇندىلەردىڭ عانا ەمەس جەرگىلىكتى ۇلتتىڭ دا كوڭىلىنەن شىققان. سودان  بولۋى كەرەك، مەيرامحاناعا كەلۋشىلەردىڭ تەڭ جارتىسى جاپوندار. چاندراني ءۇندىنىڭ ۇلتىق مەيرام-تويلارىن دا ءجيى-جيى وتكىزىپ تۇرادى جانە كەلۋشىلەردەن كوك تيىن دا المايدى ەكەن. ءبىر قىزىعى ءۇندىنىڭ ۇلتتىق تاعامدارىنىڭ ىشىندە ناننىڭ «نان» دەپ اتالاتىن ءتۇرى بار ەكەن.

 «جاپون بۇلدىرشىندەرىنىڭ ماعان «نان، كۋداساي!» ( نان بەرىڭىزشى) دەگەنى قانداي سۇيكىمدى. سول كەزدە مەن ءوزىمدى نەمەرەلەرىنە تاتتىلەر ۇلەستىرگەن اتا سەزىنىپ كەتەمىن»، — دەيدى چاندراني. قوس حالىقتىڭ اراسىن كەڭ جۇرەكتىلىگىمەن جالعاپ وتىرعان ءۇندى ازاماتى جاپون ءتىلىن جەتىك مەڭگەرگەن. «بارشا ادامدى ۇلتىنا، تۇرىنە، تىلىنە قاراماستان بىرىكتىرىپ تۇرعان ءبىر ۇقساستىق بار. اسىرەسە وسىناۋ قيىن زاماندا شىعىس حالىقتارىنىڭ اراسىن بايلانىستىرۋعا ازعانتاي ۇلەس قوسسام، سول مەنىڭ باقىتىم»، — دەيدى، ءۇندى ازاماتى. ءچاندرانيدىڭ ارقاسىندا ونىڭ كومپانياسى ورنالاسقان نيسي كانسايداعى قالاشىقتىڭ «شاعىن ءۇندىستان» دەگەن ەكىنشى اتى بار. ءۇندىس پەن جاپوننىڭ باسىن قوسىپ وتىرعان ءچاندرانيدىڭ ىسىنە قالاي سۇيسىنبەسسىڭ؟!

ءبىزدىڭ قازەكەڭ ءوز جەرىندە وتىرىپ، شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ ىرقىنا كونىپ، وزگە  مەملەكەتكە بارا قالسا، سونىڭ تىلىندە سويلەپ، تاعامىن تۇتىنىپ، تۇرمىسىنا ەلىكتەپ كەتەتىنى نەلىكتەن؟ شەت ەلدە قىرىق جىل تۇرماق ءتورت كۇنگە بارساق، سول ەلدىڭ سالتىنا بوي ۇرىپ كەتەتىنىمىز السىزدىك پە، الدە قازاقي  رۋحتى بيىك ۇستاي الماۋىمىزدان با؟ ءۇندى اسپاز جاپون بالالارىن «نان» دەگەن نانىمەن سۇيسىندىرۋدە. ال قازاق بۇلدىرشىندەرى ءۇشىن حوت-دوگ پەن بۋتەربرود «ۇلتتىق نانعا» اينالىپ بارادى. ۇلتتىق مۇددە ءۇشىن ناقتى ءارى قاراپايىم مىسال وسى عوي دەيمىن.

شارافات جىلقىبايەۆا

جاپونتانۋشى