قارا ءبيدىڭ باتاسى
قوشقار ۇلى جانىبەك ون ءۇش جاسىندا قارا بيگە بارىپ باتاسىن الماقشى بولىپ جولعا شىعادى. ءبىراق ونىڭ ءساتى تۇسپەي، جاۋگەرشىلىك باستالىپ، ۇلكەن سوعىستىڭ اراسىنان وتە المايتىن بولعان سوڭ كەرى قايتادى. سودان ارادا ءۇش جىل ءوتىپ، ول ون التى جاسقا شىعادى، سوعىس تا اياقتالادى، قارا بيگە كەلىپ سالەم بەرەدى. قارا بي ونىڭ سالەمىن قابىلداپ تۇرش:
— ءاي، مەن سەنى وسىدان ءۇش جىل بۇرىن كۇتىپ ەدىم، سوندا نەگە كەلمەدىڭ؟- دەپ سۇرايدى. جانىبەك بولعان وقيعانى ايتادى.
— ە، وندا ءجون باسقا،- دەيدى قارا بي، — مەندە قانداي بۇيىمتايىڭ بار؟ ونى ءوزىڭىز دە بىلەسىز، ماعان كەرەگى ءسىزدىڭ باتاڭىز، — دەيدى قوشقار ۇلى جانىبەك. سول كەزدە بي قولىن جايىپ:
—بەدەرى جوق قىلقادان،
بەرىك توقىلعان ءبوز ارتىق.
بىرلىگى جوق تۋىستان.
بەرىك سويلەسكەن جان ارتىق.
پايدانى الىستان قىلعايسىڭ،
زالالدى جاقىننان قىلعايسىڭ،
تاپقان دا ءىنىنىڭ اينالاسىنا وتتامايدى،
ونى دا ەسىڭە العايسىڭ،
ءاۋمين، اللاۋھۋاكبار! —
دەپ باتاسىن بەرىپتى.
شاڭكىنىڭ باتاسى
(مەندىكە ۇلى شاڭكىنىڭ بولتىرىك شەشەنگە بەرگەن باتاسى)
داۋدا جالداپ وتكىزدىم،
ات ورنىنا شاپاندى.
ون جەتى جاستا اكەمىز،
جاسانعان جاۋدى ءتۇسىرىپ،
استىنان الدى تۇلپار ات،
ۇيىرلەپ جىلقى ايىرىپ،
جاۋدىڭ بەتىن قايىرىپ،
اتاقتى باتىر اتاندى.
كوڭىلىمدى كوتەرىپ،
ءتاڭىرى ءوزى بەرەر دەپ،
بەرەيىن ساعان باتامدى،
جاي قولىڭدى، بولتىرىك،
اققا قويىپ نيەتىڭدى.
ءقادىرلى بول حالىققا،
قايىرماسىن بەتىڭدى.
ارىستانداي بەتتى بول،
دۇشپانعا ءسوزىڭ ءوتىمدى.
داۋلەتىڭ مەن باقىتىڭ،
جەتسىن جەتى ۇرپاققا،
پەشەنەڭە بەرگەن سەكىلدى.
التىن ەرلى اقبوز ات،
استىڭدا سەنىڭ ارىسىن،
قولاڭ شاشتى، قوي كوزدى،
العانىڭ بىرگە جاساسىن.
كوپتىڭ الىپ العىسىن،
باقىت، داۋلەت دارىسىن!
جاپاق شەشەننىڭ باتاسى
ەرتەدە جاپاق دەيتىن سوزگە تاپقىر كەدەي جوعالش كەتكەن سيىرىن ىزدەپ كەلە جاتىپ، ءبىر بايدىڭ ۇيىنە قونىپتى. شولدەپ كەلگەن جولاۋشى سۋسىن سۇراپتى. بايبىشە كارلەن كەسەگە تولتىرىپ ايران قۇيىپ بەرىپ جاتسا:
— ءاي، قاتىن، ازداۋ بەرمەسەڭ ول مەشكەي ايراننان تۇك تە قالدارماس، — دەپتى باي ازىلدەگەن بوپ.
ساراڭ بايدىڭ ءۇيى قوناققا قابا باقاندا جايۋلى تۇرعان كوپ ەتتەن اسپاي، جاي كوجە جاساپ بەرىپتى. داستارقان جينالاردا ءۇي يەسى جاپەكەڭە:
— ال اس قايىرىپ، داسگارقانعا باتا بەر،- دەگەندە ول ىركىلمەستەن:
مەنەن باتا سۇرايسىڭ اتالاعا،
اتالا ءىشىپ جولاۋشى جاتا الا ما؟
ءبىر قابىرعا سىدىرتساڭ كوزىڭ قيىپ،
مىنا وتىرعان جامان شال قاقالا ما؟ — دەگەن ەكەن.
سوزدەن جەڭىلگەن ءۇي يەسى ەرتەسىندە مال ورىسكە كەتپەي ءبىر لاقتى ەسىك الدىنا كولدەنەڭ تارتىپ:
— ۋاي، جاپەكە، سەنى ءبىر قاتىرايىن دەپ ەدىم، ءوزىمدى ۇيالتتىڭ عوي، ەندى ءبىر مالدىڭ باسىن جەپ كەت. قانە، باتا بەر،- دەگەندە، قوناق لاقتىڭ ءارى جاس، ءارى سويۋعا جارامسىز ەكەندىگىن بايقاپ:
—باتا بەر دەيسىڭ لاققا،
داۋىسى كەتەر جىراققا.
ەت جەمەسەم جەمەيىن،
بەيشارانى جىلاتپا.
مىنا سورلى جاس ەكەن،
قوڭ جيناسىن قويا بەر،
سىيلايمىن دەسەڭ باسقا بەر،
پىشاققا ىلىنەرىن سويا بەر، - دەپتى.
ابدەن سوزدەن جەڭىلگەن ءۇي يەسى جاپەكەڭدى سەمىز مال سويىپ، كوڭىلىن تاۋىپ، ريزا ەتكەن سوڭ: «اقىرى باتا بەردىڭ عوي، ەندى مىنا اسقا بىردەمە دە»،- دەگەن ەكەن، جاپەكەڭ قولىن جايىپ:
—اۋەلى بەردىڭ شاي،
كوڭىلىڭ بولسىن جاي.
سونان سوڭ بەردىڭ توقاش،
بولماسىن مىنەزىڭ وعاش.
الدەن سوڭ بەردىڭ ەت،
قىزارعان سوڭ بەت.
ودان بەردىڭ سورپا،
سوزىمنەن تەك قورقا.
ءسوز رەتى وسىلاي بولدى،
بولماسىن باسقا قولقا.
ءاۋمين اللاھۋاكبار! — دەپتى.
بولات بوپاي ۇلى جوتا قاجى
