قىزىلوردا وبلىسى جاڭاقورعان اۋدانىنداعى قىركەڭسە اۋلىندا تۇراتىن ءابساتتار مىرزابەكوۆتىڭ ءۇش ايەلى بار. ءۇش ايەل دە باقىتتى ەكەندەرىن، كۇيەۋلەرىنىڭ وزدەرىن الالامايتىندىعىن ايتادى، دەپ حابارلايدى "قامشى" اقپاراتتىق اگەنتتىگى ازاتتىق راديوسىنا سىلتەمە جاساپ.
58 جاستاعى ءابساتتار مىرزابەكوۆتىڭ ءبىرىنشى ايەلى شىنار وتەيەۆا كۇيەۋىنىڭ ەكىنشى، ءۇشىنشى ايەل الۋىن ءوزى قولقالاپ، رۇقساتىن بەرگەن ەكەن. شىنار وتەيەۆا بۇنداي قادامعا كولىك اپاتىنا ءتۇسىپ، بالاسى شەتىنەپ كەتكەننەن كەيىن بارعانىن ايتتى. ويتكەنى سول اپاتتان كەيىن بالا كوتەرە المايتىن بولىپ قالىپتى. ال اجىراسۋعا اتا-ەنەسى دە، كۇيەۋى دە قارسى بولعان.
«اپا»، «ءداۋ ماما» جانە «ماما»
– ۇشەۋمىزدىڭ ارا-قاتىناسىمىز جاقسى. ەكىنشى ايەلى فاتيمادان ەكى قىز بار. ءۇشىنشى ايەلى كۇلايحاننان – ءتورت قىز. قىزدار ەسەيىپ، وقۋعا تۇسكەن سوڭ ەكىنشى ايەلى فاتيمانى ءبىر ءۇي قىلىپ قويدىم. ولار شىمكەنتتە تۇرادى.
![](/uploads/image_news/20170710021920193.jpg)
ءبىراق جازدا ءبارىمىز بىرگە تۇرامىز، – دەدى.
شىنار وتەيەۆا كۇيەۋىنىڭ ءۇشىنشى ايەلدى الۋعا دا ۇلدى بولۋ ارمانى سەبەپ بولعانىن ايتادى.
– ال ءۇشىنشى ايەلدى كۇيەۋىم ۇلدى بولسىن دەپ الىپ بەرگەنمىن. ارالاسىپ جۇرگەن كىسىلەرگە قولقا سالىپ، «ءبىر قىزىڭىزدى بەرمەيسىز بە؟» دەپ ايتا بەرەتىنمىن. اكە-شەشەسى «الام دەسەڭ، ال ءبىر قىزىمدى» دەپ رۇقسات بەردى. ەگەر ەر ادامداردىڭ جاعدايى كەلىپ جاتسا، كوپ ايەل الۋدىڭ ارتىقتىعى جوق سەكىلدى. ءبىر جاققا جول ءجۇرىپ كەتكەندە، اۋىرىپ قالعاندا ۇيدە ادام بولادى. ۋايىمدامايسىڭ. وتكەندە بەس اي توسەك تارتىپ جاتىپ قالعاندا، ەكەۋى استى-ۇستىمە ءتۇسىپ باقتى. بالالارىمىز مەنى «اپا» دەيدى، ەكىنشىسى فاتيمانى «ءداۋ ماما»، ال كىشىسى كۇلايحاندى «ماما» دەيدى. ءوزىمىزدى باقىتتى سانايمىز. مەن ايەلدەن دە، بالادان دا زيان كورىپ جاتقان جوقپىن، – دەيدى شىنار وتەيەۆا.
سونىمەن قاتار ءبىر شاڭىراق استىندا ءۇش ايەلدىڭ ۇرىس-كەرىسسىز، ءتاتۋ-تاتتى تۇرۋى ءۇشىن، شىنار وتەيەۆانىڭ ايتۋىنشا، ەر ادام ماتەريالدىق جاعدايىنىڭ جاقسى بولۋىمەن قاتار ايەلدەر اراسىنداعى ارتىق اڭگىمەنى تىڭداماۋى شارت.
ەكىنشى ايەلى فاتيما بوربەكوۆا دا ەكى ايەل الۋدى قولدايتىن ايتادى. ونىڭ ايتۋىنشا، كۇيەۋىڭنىڭ ماتەريالدىق جاعدايى دۇرىس بولسا، ايەلدەرىن بىر-بىرىنەن بولە قاراماسا، ەكىنشى ايەلى بولىپ تۇرۋعا بولادى.
– مەن جەتىسايدا تۇرعانمىن. سوندا تانىسىپ، ۇيلەنگەننەن كەيىن ءبىر جىل سوندا تۇردىق. ول ماعان بالا كەرەگىن ايتتى. مەن كەلىستىم. بالالى بولعاننان كەيىن جاڭاقورعانعا كوشىپ باردىق. مەن جەتىسايدا تۇرا بەرەتىن شىعارمىن دەپ ويلاعانمىن، ءبىراق كۇيەۋىمە ەكى جاقتا ءجۇرۋ قيىن بولدى. بالالارىمنىڭ دا، مەنىڭ دە جاعدايىمدى جاساپ وتىر، – دەيدى.
«ومىردە مۇنداي ادام جوق»
ءابساتتار مىرزابەكوۆ ءقازىر ءبىرىنشى ايەلى شىنار جانە ءۇشىنشى ايەلى كۇلايحانمەن ءبىر شاڭىراق استىندا تۇرادى. ءۇشىنشى ايەلى كۇلايحان قۇنايەۆا كۇيەۋىنەن 26 جاس كىشى. 21 جاسىندا كەلگەن كۇلايحان كۇيەۋىنىڭ جاسىنا قاراماستان جاقسى كورگەننەن كەيىن كەلىسىمىن بەرگەنىن ايتادى. ونىڭ ايتۋىنشا، ءوزىن قالىڭ مالىن تولەپ العان.
– بارلىعى بالا ءۇشىن كەلىسىمىن بەردى عوي. ءبارىمىز ءبىر ۇيدە تۇرامىز. قۇدا ءتۇسىپ كەلگەندە دە ءبارىن ءبىلدىم، سوسىن كەلىسىمىمدى بەردىم. كەلىسىم بەرۋ قيىن بولعان جوق. شىنار ەنەم سياقتى. ماتەريالدىق جاعدايمىز بىردەي، ول جاعىنان ەشكىمدى بولمەيدى. مەن كۇيەۋگە 2000 جىلدىڭ اياعىندا شىققانمىن.
ول كەزدە قالىڭ مالدىڭ كولەمى 60 مىڭ تەڭگە جانە 9 قارا مال اپاردى. الدىمەن كۇيەۋىم ۇسىنىس جاسادى. كۇيەۋىمنىڭ تۋىسقاندارى قارسى بولعان جوق دەپ ويلايمىن. الايدا مەنىڭ تۋىسقاندارىمنىڭ ىشىندە ۇرىسقاندارى بولدى. ءوزىم ۇناتتىم جاس ايىرماشىلىعىنا قاراماستان. ال اعايىندار «قىزدىڭ ءوزى ۇناتىپ تۇرسا، قارسىلىعىمىز جوق» دەدى. بۇل كىسىنىڭ قانداي ەكەنىن ءبارى جاقسى بىلەتىن. ومىردە مۇنداي ادام جوق دەپ ويلايمىن، – دەدى كۇلايحان قۇنايەۆا ازاتتىق تىلشىسىنە.
كۇلايحان كۇيەۋى ءتورتىنشى ايەل الۋعا نيەت تانىتسا، قارسى بولمايتىنىن ايتتى.
شاريعات پەن زاڭ
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى وڭعار قاجى ومىربەك ەر ادامعا شاريعات بويىنشا ءتورت ايەل الۋعا رۇقسات ەكەنىن ايتادى.
– ونىڭ شارتتارى كوپ. ءتورت ايەل الاتىن ادامنىڭ ماتەريالدىڭ جاعدايى دا، جەكە باسىنىڭ كۇش قۋاتى دا كەلۋى كەرەك. بارلىق ايەلىنە بىردەي ادىلەتتى بولۋى شارت. ەكىنشى ايەل الامىن دەپ وتباسىنىڭ بەرەكەسىن كەتىرۋگە بولمايدى. بارلىعى ايەلدەرىنىڭ كەلىسىمىمەن بولۋى شارت. الايدا قازاقستاندا ەكى نەمەسە ودان دا كوپ ايەل الىپ نەكەسىن شاريعات جولىمەن قيدىراتىندار ساۋساقپەن سانارلىق، – دەدى.
الماتى قالاسى جەتىسۋ اۋداندىق ازاماتتىق حال اكتىلەرىن جازۋ (احاج) ءبولىمىنىڭ باستىعى جاننا حالىقوۆا زاڭ بويىنشا كوپ ايەل الۋعا تىيىم سالىنعانىن ايتتى.
– ءبىز قۇقىقتىڭ مەملەكەت بولعاندىقتان زاڭ بويىنشا ەكى، ءۇش ايەل الۋعا تىيىم سالىنعان. ەگەر ەكىنشى رەت ازامات نەكەگە تۇرعىسى كەلىپ ارىز بەرسە، وندا تەك ءبىرىنشى ايەلىمەن اجىراسىپ بارىپ قانا ارىز بەرە الادى. ال باسقا ايەلدەن بالاسى بولسا، تەك بالانىڭ اتىنا اكەلىكتى انىقتاۋ تۋرالى ارىز تولتىرادى. ول تەك بالانى عانا مويىندايدى، – دەيدى احاج باستىعى.
پىكىر قالدىرۋ