وزدەرى باسقاراتىن سا­لاداعى وزەكتى، كوكەي­كەستى سۇراقتارعا جاۋ­اپ بەرۋدەن جالتاراتىن شەنەۋنىكتەر كىمدەر؟ ولار جۋرناليستەردىڭ سان ساۋالدارىنا جا­ۋاپ بەرۋدەن قاشقاندا، الدارىنا جان سالما­يدى! ەندەشە ەۋرازيا ءبىرىنشى ارناسىنىڭ «باستى جاڭالىقتارىندا» توپتاستىرىلعان بەستىكپەن تانىسا وتىرىڭىزدار.

بەسىنشى ورىندا –  «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى ءومىرزاق شۇكەيەۆ. وتكەن جىلى ۇلتتىق قورداعى ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى 90 ملن. تگ بونۋس الىپتى دەگەن اقپاراتقا قاتىستى قارشا بوراعان سۇراق وعان ۇنامادى.

ءتورتىنشى ورىن – قارجى ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆقا تيەسىلى. بىلتىر مامىر ايىندا پانامادا جاريا بولعان وفشور تىزىمىندە قازاقستاندىقتاردىڭ دا ەسەپشوتى بار دەگەن اقپارات دۇڭك ەتە قالدى. كىمدەر ولار دەپ قارجى مينيسترىنە باردىق. ەلدىڭ باس قارجىگەرى قيىن سۇراقتىڭ وڭاي جاۋابىن تاپتى.

ءۇشىنشى ورىن – ەرلان ساعادييەۆ. ءبىلىم ءمينيسترى وسى لاۋازىمعا كەلگەلى بۇقارانىڭ سىنىنا ۇشىراۋمەن كەلەدى. وقۋلىقتار ساپاسى مەن تاپشىلىعى، تەست سۇراقتارى، قىل اياعى وقۋشىلاردىڭ ۋلانىپ قالۋ فاكتىلەرى سياقتى سان سۇراققا ءبىر جاۋاپ. قاشىپ قۇتىلۋ.

ەكىنشى ورىندا مادەنيەت سالاسىنىڭ تىزگىن ۇستارى – ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى. جاۋاپتان جالتارۋدىڭ قانشالىقتى مادەنيەتكە قايشى ەكەنىن مينيستر مىرزا بىلە مە، بىلمەي مە ول وزىنە ايان. بىلتىر ونىڭ باسى ءبىراز داۋعا قالدى. ءبىراق مينيستر مويىماق ەمەس.

ءبىرىنشى ورىن. قالمۇحامبەت قاسىموۆ  
ەلدىڭ باس پوليسەيى قىلمىسكەرلەردى قۋىپ قولعا تۇسىرۋدەن بالكىم ءوز ءىسىنىڭ شەبەرى دە شىعار. ءبىراق جۋرناليستەردەن قاشۋعا كەلگەندە، گەنەرالعا تەڭ كەلەر ەشكىم جوق.

اق جاعالىلاردىڭ اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرىنە الابوتەن قاراۋلارىنا نە سەبەپ؟ مەديا سالانى زەردەلەپ وتىراتىن مامانداردى سوزگە تارتتىق.

عاليا اجەنوۆا، «ءادىل ءسوز» حالىقارالىق قورىنىڭ ءتورايىمى:

«ساۋاتسىزدىق.  وزدەرىنىڭ جاساپ جۇرگەن جۇمىستارىن بىلمەي جۇرگەندىكتەن، سۇراق قويسا  جاۋاپ بەرە الماي قالامىن دەپ ءيا. ەكىنشى سەبەبى ولاردىڭ باستىعى ءوزىنىڭ ورنىنان ايرىلىپ قالامىن دەپ، جاۋاپ بەرمەڭدەر، جۋرناليستەردەن قاشىڭدار نەمەسە مەنسىز جاۋاپ بەرمەڭدەر دەگەن سياقتى بۇيرىق بەرەدى».

تاعى ءبىر سەبەپ، جۋرناليستەردىڭ وزدەرى. ولاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى.

عاليا اجەنوۆا، «ءادىل ءسوز» حالىقارالىق قورىنىڭ ءتورايىمى:

كەيدە بۇكىل ءمان ماتىنىنەن ءۇزىپ الىپ، ءبىر جاعىن عانا كورسەتەتىن جاعدايلار بولادى. ءبىراق ەندى ول دا بارلىق جۋرناليستەردىڭ تاراپىنان ەمەس قوي. كەيبىر وسىنداي كەمشىلىكتەرى بار جۋرناليستەر بولادى.  سولاردىڭ كەسىرىنەن بۇكىل جۋرناليستەردىڭ ءبارى سونداي دەپ ويلاۋ دەگەن دۇرىس ەمەس دەپ ويلايمىن.

18 جىلدان ارتىق ۇكىمەت پەن پارلامەنت قابىرعالارىنان اقپارات تاراتىپ كەلە جاتقان ساقا ءتىلشى اسەلىم ابەلدينوۆانى سوزگە تارتتىق. ايتۋىنشا قاشۋ ۇردىسكە، ءتىپتى داستۇرگە اينالعان. جۋرناليستەن ۇزدىك ۇشتىك.

اسەلىم ابەلدينوۆا، جۋرناليست:

«ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇحانبەت قاسىموۆ. قاشاتىن مينيسترلەردىڭ ىشىندە ەڭ ءبىرىنشى ورىن الادى ول كىسى. ودان كەيىن كەيىنگى كەزدە ۇلتتىق بانك ءتوراعاسى دانيار اقىشيەۆ قوسىلدى ونىڭ قاتارىنا. دانيار اقىشيەۆتىڭ سوڭعى كەزدە قاشقىش بولىپ جۇرگەنى بجزق پروبلەمالار تۋىنداعالى ول كىسىنى ۇستاۋ قيىن ءقازىر. ودان كەيىن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆ. ول كىسى دە قاشاتىن مينيسترلەردىڭ ءبىرى. سەبەبى ءوزىڭ بىلەسىڭ، ءبىلىم سالاسىندا پروبلەما شاش ەتەكتەن».

شەنەۋنىكتەردىڭ جۋرناليستەردەن ءجيى قاشۋى ءتىپتى ەلباسىنىڭ دا سىنىنا ارقاۋ بولدى بىلتىر. قالىپتاسقان قاشۋ ۇردىسىنە بەي-جاي قاراي الماعان استانالىق بلوگەرلەر شاشاسىنا شاڭ جۋىتپايتىن شەنەۋنىكتەر جايلى روليك تە ءتۇسىردى.

دەرەككوز: ەۋرازيا ارناسى