ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندەگى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا مالىك مىرزالين   ق ر پرەزيدەنتىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىنىڭ اياسىندا اقمولا وبلىسىنىڭ نەگىزگى جەتىستىكتەرى تۋرالى، سونداي-اق 2018 جىلدىڭ 9 ايداعى قورىتىندىلارى بويىنشا ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى تۋرالى باياندادى.

«اعىمداعى جىلى بارلىق نەگىزگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەر بويىنشا وڭ ءوسۋ ءۇردىسى قامتاماسىز ەتىلدى. اقمولا وبلىسىنىڭ نەگىزگى كاپيتالىنا سالىنعان ينۆەستيسيالار كولەمى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 6،7% -عا ارتىپ، 200 ملرد. تەڭگەدەن استى.   ولاردىڭ ىشىندە ناقتى ونەركاسىپ سەكتورىنداعى كاپيتالدىڭ شامامەن 70% يگەرىلدى»، - دەدى مالىك مىرزالين.

ايماقتىق ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋدىڭ نەگىزى يندۋسترياليزاسيا بولىپ قالا بەرەدى. بيىلعى جىلى ونەركاسىپتىك كاسىپورىندار تەحنولوگيالىق جاڭعىرتۋعا بەلسەندى ينۆەستيسيا جاساۋدا، جىل باسىنان بەرى 1،8 ەسەگە وسىممەن ولار 52 ملرد. تەڭگە يگەردى. قازىرگى تاڭدا 20 استام ونەركاسىپ كومپانيالارى وندىرىستە سيفرلىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋدا. جولداۋدا ەكسپورتقا باعىتتالعان يندۋستريالاندىرۋدىڭ ءرولى اتاپ ءوتىلدى. وبلىستا يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسى بويىنشا ەنگىزىلگەن 81 جوبانىڭ 27ء-ى ەكسپورتقا باعدارلانعان، مۇندا ولاردىڭ بارلىعى وڭدەۋشى سەكتورعا تيەسىلى. ولارعا «Capital Projects Ltd» (قۇس ەتى)، «ءۇش بۇلاق»، «قازگەركۋس» (تاۋىق جۇمىرتقاسى)، «Aستاناa اگروپرودۋكت» (شۇجىق ونىمدەرى)، «كوكشەتاۋمينۆودى»، «كوكشە سەمەنت» جانە باسقالارى كىرەدى.

مەملەكەت باسشىسى يننوۆاسيالىق جانە سەرۆيستىك سەكتورلاردى - التەرناتيۆتى ەنەرگەتيكانى، بيومەديسينانى، بلوكچەيندى جانە باسقالارىن دامىتۋ مىندەتىن قويدى. ستەپنوگورسك قالاسىندا ۇلتتىق بيوتەحنولوگيا ورتالىعىنىڭ فيليالى جانە «BIOTRON Group» ج ش س بار. شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بازاسىندا وڭىرلىك عىلىمي-زەرتتەۋ تەحنوپاركى قۇرىلدى. وتكەن جىلى سەلينوگراد اۋدانىندا Big-Data ورتالىعى اشىلدى. ەرەيمەنتاۋ، ارشالى، سەلينوگراد جانە زەرەندى اۋداندارىندا بالامالى ەنەرگەتيكا دامىپ كەلەدى.

اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋ وڭىرلىك ەكونوميكانىڭ جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعىنا قاراماستان، اقمولا وبلىسىنداعى استىقتىڭ جالپى ءتۇسىمى 5،6 ملن. توننانى قۇرادى، ورتاشا ونىمدىلىگى گەكتارىنا 13 سەنتنەر.

بيىلعى جىلى مال شارۋاشىلىعىندا زاكىرلىك قۋاتتىلىقتى دامىتۋ بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى ەنگىزۋدىڭ ارقاسىندا جەمشوپ الاڭدارىنىڭ سىيىمدىلىعى 10 مىڭعا دەيىن ءوستى.  بەس جىلدىڭ ىشىندە زاكىرلىك شارۋاشىلىقتاردا 16 مىڭ ورىنعا ارنالعان 700-دەن استام ەت فەرماسى قۇرىلادى. ءسۇتتى مال شارۋاشىلىعىندا 1000-نان استام ءىرى قارا مالعا                 18 وتباسىلىق ءسۇت-تاۋارلى فەرماسى قۇرىلدى. وسى باعىتتا جۇمىس جالعاسۋدا. 7 000 باس ءسۇت تابىنىنا ارنالعان 5 ءىرى ستف سالۋ جوسپارلانۋدا.

اۋىل شارۋاشىلىعىن قايتا وڭدەۋ سالالارىندا ۇلكەن كولەمدەگى ينۆەستيسيالار يگەرىلۋدە. جىل باسىنان بەرى وسى سالاعا 19 ملرد. تەڭگەدەن استام (ءوسىم 7،3 ەسە) جىبەرىلدى، بۇل رەسپۋبليكالىق كولەمدە 25% (جالپى قازاقستان بويىنشا ينۆەستيسيالاردىڭ كولەمى             76،8 ملرد. تەڭگە) قۇرايدى.

بيىلعى جىلى اشىلعان ماكينسك قۇس فابريكاسى -  قۇس شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن تەك ەلوردالىق ايماق ءۇشىن عانا ەمەس، بۇكىل رەسپۋبليكا ءۇشىن يمپورتتى الماستىرۋ جونىندەگى اۋقىمدى جوبالاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. بۇگىندە قۇرىلىستىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى (25 مىڭ توننا) ەنگىزىلدى، كەلەسى جىلى تولىق ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىر. جوبالىق قۋاتتىلىققا جەتۋ بارىسىندا كاسىپورىن جىل سايىن ەلدەگى قۇس ەتىنىڭ 30% يمپورتىن جابادى. باسقا سەرپىندى جوبانىڭ قۇرىلىسى جالعاسۋدا - ەت وڭدەۋ قۋاتى جىلىنا 5،5 مىڭ توننا بولاتىن «Bavaria Product» ءىرى شوشقا كەشەنى. «ۋروجاي» ج ش س جىلىنا قۋاتى 18 مىڭ توننا استىق ونىمدەرىن شىعاراتىن زاۋىتتى 10-نان استام ءونىمنىڭ اسسورتيمەنتىمەن ىسكە قوستى. وتكەن جىلى ارشالى اۋدانىنىڭ «ايان» جشس-دە قۋاتتىلىعى جىلىنا 6 مىڭ توننا استىقتى تەرەڭ وڭدەيتىن ءوندىرىس ەنگىزىلدى.

 «ازىق-تۇلىك وندىرىسىندە تۇراقتى ءوسۋ ءۇردىسى ساقتالادى. ەسەپتى كەزەڭدە ءوسىم 110،8% قۇرادى. ونىڭ ىشىندە شۇجىق ونىمدەرى مەن ۇن - 113%، ەت - 117%، وسىمدىك مايى - 132%، سارىماي - 135% »، - دەپ اتاپ ءوتتى ءوڭىر باسشىسى.

شاعىن جانە ورتا بيزنەس بەلسەندى دامىپ كەلەدى. 800-دەن استام جوبا قولداۋعا يە بولدى جانە جەتى جىل بويى جۇزەگە اسىرىلعان «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ارقاسىندا 15 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى اشىلدى. ەلباسىنىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە ميكروكرەديتتى قارجىلاندىرۋ 1،7 ەسەگە، شامامەن 4 ملرد. تەڭگەگە دەيىن ۇلعايدى. بۇگىنگى تاڭدا 2 ملرد. تەڭگەدەن استام سوماعا 630 ميكروكرەديت بەرىلدى.

جولداۋدىڭ ماڭىزدى باسىمدىقتارى تۇرعىن ءۇيدىڭ قول جەتىمدىلىگى مەن ساپاسى بولىپ تابىلادى جانە ساقتالادى. «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى بويىنشا اعىمداعى جىلدىڭ                   9 ايىندا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا سالىنعان ينۆەستيسيا كولەمى 35% -عا ءوستى. 394 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي نەمەسە 3800 پاتەر ەنگىزىلدى.  2019 جىلى ەل تاۋەلسىزدىگىن العان بەرى العاش رەت 500 مىڭ شارشى مەتردەن استام تۇرعىن ءۇي ەنگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر، بۇل  4،5 مىڭ پاتەردى قۇرايدى. بولاشاقتا جىل سايىنعى ءوسىم 380-400 پاتەردى قۇرايتىن بولادى.

وڭىردە سۋمەن جابدىقتاۋ، جولداردى جوندەۋ جانە قايتا جاڭارتۋ سياقتى ماسەلەلەرگە كوپ كوڭىل بولىنەدى. ورتالىقتاندىرىلعان سۋمەن جابدىقتاۋدى قامتۋدى ۇلعايتۋ ءۇشىن وبلىستا 20 جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا، ونىڭ ىشىندە 5 جوبا اعىمداعى جىلى اياقتالادى: جاقسى قالاسىندا - 2، سەلينوگراد اۋدانىندا - 3.

سەلينوگراد اۋدانىنىڭ قاراجار اۋىلىنداعى سۋمەن قامتۋ جۇيەسىن قايتا قۇرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. اۋىل تۇرعىندارى 2019 جىلى وبەكتىنى ەنگىزۋ ارقىلى ورتالىقتاندىرىلعان سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا اعىمداعى جىلى 476 شاقىرىم جەرگىلىكتى ماڭىزى بار جولدار جوندەلدى. 2019 جىلى جەرگىلىكتى جولداردىڭ 470 كم-نان استامىن جوندەۋ جانە قايتا جاڭارتۋ جوسپارلانۋدا.

«سارىارقا» جوباسى اياسىندا 2019 جىلدان باستاپ ارشالى جانە سەلينوگراد اۋداندارىندا 130 مىڭ ادام تۇراتىن 20 ەلدى مەكەندى گازداندىرۋ جۇمىستارى باستالادى.

سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدى قالىپتاستىرۋدىڭ كەپىلى جاپپاي سپورتتى دامىتۋ بولىپ سانالادى.وسى ماقساتتا وبلىستا 2 مىڭنان استام سپورتتىق نىساندار جۇمىس ىستەيدى، ولاردىڭ 54ء-ى اعىمداعى جىلى اشىلدى.

ادامي كاپيتالدىڭ ساپاسى - مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءاربىر جولداۋىنداعى ۇلكەن كوڭىل بولەتىن تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلەسى. جاڭا وقۋ جىلىنا دەيىن سالىنىپ جاتقان 9 مەكتەپتەن 1300 ورىنعا 4 مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلدى. ولاردىڭ ىشىندە 900 ورىنعا ارنالعان يننوۆاسيالىق IT-مەكتەپ-ليسەيى. قازىرگى كەزدە نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ جۇيەسى مەن ادىستەمەسىنە نەگىزدەلگەن جاڭا وقۋ جوسپارى وقۋشىلاردىڭ 73% -ىن قامتيدى. وعان تولىق كوشۋ 2021 جىلى اياقتالادى. بۇگىنگى تاڭدا العان بىلىمدەرىن پراكتيكادا قولدانىلىپ وتىرعان، جاڭا ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ كۋرستارىنان 13600 ءمۇعالىم ءوتتى.

جالپىعا ورتاق مىندەت - ۇلت دەنساۋلىعى. قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن جاقسارتۋ ماقساتىندا سوڭعى ەكى جىلدا 256 بىرلىك مەديسينالىق جابدىقتار، 46 ساناۆتوكولىكتەر، 762 بىرلىك كومپيۋتەرلىك تەحنيكالار ساتىپ الىندى. كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى 24 دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەسىندە جۇرگىزىلدى. بيىل وبلىستىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار نىسان ونكولوگيالىق ديسپانسەردىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. ءمجا شەڭبەرىندە تاعى 30 بىرلىك جەدەل جاردەم كولىكتەرىن ساتىپ الۋ جوسپارلانۋدا، بۇل ءۇشىن جوبا بويىنشا جەكە سەرىكتەس انىقتالعان.

جاڭا جۇمىس ادىستەرىنە كوشۋدىڭ جاقسى كومەگى جانە ىنتالاندىرۋى بيۋدجەتتىك سالا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىسىن كوتەرۋ بولىپ تابىلادى. الدىمەن، 2018 جىلدىڭ                    1 قاڭتارىنان باستاپ مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا جالاقىنى 30% - عا ارتتىرۋ جاڭا ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنا اۋىسقان مۇعالىمدەرىنەن باستالدى. ەندى 2019 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقى 1،5 ەسەگە ارتادى. وبلىستا بۇل بيۋدجەتتىك ۇيىمداردىڭ 58 مىڭ قىزمەتكەرىنە (قىزمەتكەرلەردىڭ جالپى سانىنىڭ 15%) اسەر ەتەدى - بۇل دارىگەرلەر، مۇعالىمدەر، مادەنيەت قىزمەتكەرلەرى جانە باسقا ساناتتار. ولاردىڭ جالاقىسى ورتا ەسەپپەن 35% - عا وسەدى.

مەملەكەت باسشىسى تومەنگى اقى تولەنەتىن جۇمىسشىلارعا جالاقىنى كوتەرۋ تۋرالى ۇسىنىستى قولداۋ ءۇشىن بارلىق مەنشىك نىسانىنداعى كاسىپورىندارعا جولداندى. بۇگىنگى تاڭدا ايماقتاعى 20-دان استام ءىرى كومپانيا وسى جىلدىڭ قاراشا ايىنان باستاپ دايىن ەكەندىگى تۋرالى نيەتتەرىن ءبىلدىردى. ولاردىڭ ىشىندە «تىنىس» اق، «تنك اگروفيرما»، «گورمولزاۆود» ج ش س جانە باسقالارى بار.

جوعارى ءبىلىمنىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا بيىلعى جىلى                              1400 رەسپۋبليكالىق گرانتتار 37% ارتۋمەن ءبولىندى. ونىڭ ىشىندە تەحنيكالىق ماماندىقتارعا     489 گرانت بەرىلدى. وبلىستىق بيۋدجەتتەن بولىنگەن گرانتتار سانى 1،5 ەسەگە ارتتى - 150-گە دەيىن (100ء-ى ماماندىقتارعا ارنالعان، 50-مەديسينالىق). ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بازاسىندا مەديسينالىق فاكۋلتەت اشىلىپ، 172 جەرگىلىكتى ستۋدەنتتەر مەن 150 شەتەلدىك ستۋدەنتتەر وقيتىن بولادى.

ايماقتىق ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ ءۇشىن جۇرگىزۋشىلەردىڭ ءبىرى كىرمەلىك جانە ىشكى ءتۋريزمدى دامىتۋ بولىپ تابىلادى. تۋريستىك كلاستەردە 700-دەن استام نىسان بار. وتكەن جىلى كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر شامامەن 6 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى، 1 ملن. استام ادام وبلىستىڭ تۋريستىك ورىندارىنا باردى. 2017 جىلى بيزنەس-قۇرىلىمداردىڭ قاتىسۋىمەن 1،2 ملرد. تەڭگەگە 10 جاڭا تۋريستىك نىسان اشىلدى. بيىلعى جىلى 5 ءىرى جوبا بويىنشا تەك جەكە ينۆەستيسيا كولەمى شامامەن 6 ملرد. تەڭگەنى قۇرايدى. زاكىرلىك جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ششۋچينسك-بوروۆسكوي كۋرورتتىق ايماعىن دامىتۋعا ۇلكەن سەرپىن بەرەدى. ولاردىڭ ىشىندە - «اق بۋرا» جاڭا كۋرورتتىق ايماعىن (233 گا)، ششۋچە كولىنىڭ جاعالاۋىنداعى كوتتەدج قالاشىعىن (50 گەكتار)، بۋراباي اۋىلىندا شيپاجاي (14 گا)، اقىلباي اۋىلدىق وكرۋگىندە ات سپورتى كەشەنىن سالۋ. قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن سەرتيفيكاتتالعان قوناق ۇيلەر سانى 7 ەسەگە (27 بىرلىككە دەيىن) ارتتى، جىل سوڭىندا ولاردىڭ سانى 30 بىرلىكتى قۇرايدى. كوكشەتاۋ قالاسىندا بيزنەس-قۇرىلىمدارمەن بىرگە بىلىكتى مامانداردى دايارلاۋ ءۇشىن قىزمەت جانە تۋريزم اكادەمياسى قۇرىلعان.