"2015 جىلى جازىلعان جۇرەكجاردى داستانىمدى اراعا ءۇش جىل سالىپ قامشىعا بەرۋىمنىڭ سەبەبى  – بىلتىر قازاق جەرىنە رەسەيدىڭ كەزەكتى «پروتونى» قۇلاپ، سونىڭ سالدارىنان 150 000 باس جەزكيىك گەپتيلدەن ۋلانىپ قىرىلىپ قالدى. بۇل الاپاتتى قانشا بۇركەمەلەگەنمەن، انىعى – جەزكيىكتەر گەپتيلدەن جاپپاي قىرىلدى. جەر جۇزىندە نەبارى 300 000 باس قانا جەزكيىك مەكەندەيدى ەكەن، ال ونىڭ 90 پايىزى وسى ءوزىمىزدىڭ، قازاقتىڭ جەرىندە ءونىپ-وسىپ، جايىلادى. وسى ولەڭدى اعىلشىن جانە باسقا تىلدەرگە اۋدارسا، العىستان باسقا ايتارىم بولماس ەدى. ارمانىم – قازاقتىڭ ابزال ازاماتتارى  ارقىلى وسىناۋ كەڭ بايتاق قازاق دالاسىنىڭ قاسىرەتىن جۇرەگىندە تيتتەي دە بولسا مەيىرىمى بار بار الەم تۇرعىندارىنىڭ ەستىپ-سەزىنۋى. مۇمكىن قازاق جەرىندە ءتىرى قالعان جەزكيىكتەردى امان الىپ قالارمىز، قازاعىمەن بىرگە؟.." دەپ ءالعىسوز جازىپتى اۆتور قۋانىش مۇقتاي.

قامشى رەداكسياسى "جەزكيىك" دەپ اتالاتىن پوەما اتاۋىن سايت وقىرماندارى ەلەڭ ەتەتىندەي ماقساتتا وزگەرتۋدى ءجون سانادى.

 جەزكيىك

دالاسى قورعان بولماي قايران ەلىك،

تىعىلدى جان ساۋعالاپ، تاۋعا كەلىپ.

مەكەنىن تاستاپ تاۋدى تۇراق قىلعان،

مامىقتاي كورپە ورنىنا ءشوپ توسەلىپ.

قۇزار تاۋ، قايىڭ، تەرەك،

نۋ قاراعاي،

شىڭدارى شىتىنايدى جارىلارداي.

سىڭسىيدى قاپاستاعى سورلى بۇلاق،

ەلىككە مۇڭىن شاعىپ اقتارعانداي.

پەرىلەر مەكەندەگەن بوز جوتانى،

ەرتتەپ اپ، دۇلەي داۋىل بوزداتادى.

سايتاندار ويناق سالىپ ساي-سالادا،

ۇرەيىن قورقىنىشتىڭ قوزداتادى.

شىققانداي كوك ەلەستەر كور ىشىنەن،

جارىلار جۇرەك قابى تۇر-تۇسىنەن.

جان-جاقتان الباستىلار انتالاعان،

قويمادى جەزكيىكتى ۇرىكپەسىنەن.

قۇزداردا بيلەپ پەرى، توي تويلادى،

تورىندە كىلەم توسەپ جىن اۋنادى.

مولدىرەپ، جانارىندا جاسىن بۇعىپ،

جەزكيىك جانى قالماي جان سۇرادى...

جاپالاق جاردان قۇلاپ ور قويانعا،

باس سالدى ۇمار-جۇمار،

بوياپ قانعا.

شاڭقىلداپ، ساق-ساق كۇلىپ، شيبورىلەر،

قۇتىردى، ولار-داعى، ءتيىپ جىنعا.

تاۋ-پەرى مىڭگىرلەيدى تارلان ۇكى،

ۇلىيدى قۇز-جارتاستان كوكجال اكى.

تاڭ اتا يۋ-قيۋ ورمان ءىشى،

جەزكيىك دىرىلدەيدى قالماي ءداتى.

تاۋ ءىشى ىڭىرسىعان سيقىرلى ۇنمەن،

قورقىنىش تارقامادى تۇنمەن ەنگەن.

مالىندى كوكجيەك تە التىن تۇسكە،

جۇلدىزدار بوزارعاندا شوعى سونگەن.

تاۋ سۋى گۇرىلدەيدى اسىپ-تاسىپ،

اق مارجان تاڭعى شىقتار ساۋلە شاشىپ.

تۇنىمەن اسىر سالعان جىن-پەرىلەر،

تاڭ اتا شىڭىراۋعا كەتتى قاشىپ.

ويناقشىپ كۇن دە شىقتى قۇلاقتانىپ،

تىرمىسىپ تاس توبەگە تۇراقتانىپ.

سايرادى بۇلبۇل قۇستار اسەم انمەن،

تابيعات تا ءماز-مايرام، تۇر شاتتانىپ.

تالما ءتۇس.

تاستوبەدە كۇن اعارىپ،

كەتكەندەي تاۋ دا اعارىپ،

جەر دە اعارىپ.

دۇنيە ەندى تۇسكە،

اپپاق تۇسكە

جەزكيىك كەتتى شاۋىپ، شاڭ شىعارىپ.

تاۋداعى قورقىنىشتى قالاسىن با؟

جەزكيىك ۇشىپ باراد دالاسىنا.

ارمانى جەتۋ بولدى ولسە-داعى،

كەڭ بايتاق قازاعىنىڭ دالاسىنا...

* * *

كەتىپ بارا جاتتى ءسال،

نوقات قارا،

دالاسىنا قازاقتىڭ جەكە دارا.

ءولىپ-وشىپ وكپەسى جەتتى اقىرى،

جەزكيىگى دالانىڭ مىناڭ قارا!

ارتىندا قورقىنىشتى تاۋلار قالىپ،

ءتاجىم ەتپەك جازىققا قۇلاي بارىپ.

قىران قۇس قالىقتايدى توبەسىندە،

كيىگىن كۇزەتكەندەي شىر اينالىپ.

قوس توماردىڭ قياق ءشوپ اراسىندا،

بالاپاندار شيقىلداپ ۇياسىندا.

ارالار ءجۇر گۇل تەرىپ، ءنارىن سورىپ،

ارقانىڭ سارى التىنداي دالاسىندا.

جيدەكتەن كوز تۇنادى ساي-سالادا،

جۇماق دەسەڭ، جۇماق بار ايدالادا.

اسپان استى شات كۇلكى،

شاتتانادى

جالاڭ اياق جۇگىرگەن جاس بالا دا.

شىركىن-اي!

قازاق جەرى عاجاپ قانداي!

تابيعات جان-جاعىڭنان ناز ارتقانداي.

اعادى سىڭعىر-سىڭعىر بۇلاق سۋى،

شالعىنى تۇگىن تارتساڭ ماي اققانداي!

كيىك تۇر، «كوردىم بە؟» – دەپ، «كورمەدىم بە؟!

تۋعان جەرىم – دالاما كەلگەنىم بە؟

مىناۋ دالام تۇرعاندا تاۋعا بارىپ،

قورقىنىشتان سونشاما ولگەنىم نە؟»

ەي، كيىگىم!

دالاسىز تۇرا المايسىڭ!

قازاقپەن بىرگە بىتكەن مۇرادايسىڭ!

ەستيسىڭ بە ەسى جوق، ەي، جەزكيىك؟

قازاقتىڭ دالاسىنسىز جۇرە المايسىڭ!

مەكەنىڭ بار –

ەلىڭ بار،

تۇراق قىلعان،

بۇل دالادا ەرتەدە ساقتار تۇرعان!

انتالاپ، تالماي شاپقان جاۋلارىنان،

ءتاڭىرى قازاعىنا بولعان قورعان!

بۇل دالا نە كورمەدى،

نە كورمەدى؟!

توسىنە نايزا قاداپ جاۋ ورلەدى.

تۇسىرگەن توبەسىنەن جاسىن وعىن،

سىناقتان كەڭ دالاعا ءورت تورلەدى...

دالاعا اقىر زامان ورناعانداي،

قارا كۇيىك، ەشتەڭە قالماعانداي.

جىم-جىلاس، جەردىڭ بەتى اينەكتەنىپ،

ايداھار بار عالامدى جالماعانداي.

توڭكەرىلىپ، ءتۇستى اسپان، جەرگە قۇلاپ،

شۇڭقىردا توزاق وتى تۇر الاۋلاپ.

اينالا سايتان قۇيىن كوكپار تارتىپ،

قازاق جەرى، قىزىل شوق، تۇر جالاۋلاپ...

بالقىدى جەردىڭ بەتى قورعاسىنداي،

اتومنىڭ بومباسىنان ات باسىنداي.

شارپىعان وت جالىنى بەت قاراتپاي،

ساۋلەسى جارقىلدايدى كوك جاسىنداي.

جانى –

ءورت،

باسى –

كۇيىك قازاق جاتتى،

ورىستار تىڭدامادى ەشبىر داتتى...

قىلعاندا استان-كەستەن اباي جەرىن،

تالقانداپ توبەسىنەن تاس ۋاتتى.

شىجعىرىپ قازاق جەرىن تاي قازاندا،

تاعدىرىن توزاق ەتتى –

سول جازاڭ دا!

نە كورمەدى كيەلى تۋعان جەرىم،

قاسىرەتى موينىمدا،

سول – ازام دا!

تارتقىزىپ جان ازابىن تاعى مىنە،

«پروتوندار» قۇلايدى ەن جەرىمە.

سەبەلەپ گەپتيل ۋىن توبەمىزدەن،

ءتوندى قاتەر توتەدەن تاعى ەلىمە!

الەمەت بوپ بار جاتقان زامان مىناۋ!

ولەپات بوپ تاعدىرىم تاعى تۇر-اۋ...

قارا تاعدىر قازاق پەن جەزكيىكتى،

تار قاپاسقا اكەلىپ قامادىڭ-اۋ!

سىڭسىيدى قاپاستاعى قايران بۇلاق،

جىلايدى جەزكيىگىم بولماي تۇراق.

قالامىز با ءبىز وسى جەر بەتىندە؟!

اقىن جانىن جەپ باراد وسى سۇراق...

و، كوكشەم!

سۇلۋ كوكشەم،

باسىڭدا بۇلت،

وتىر عوي ەتەگىڭدە اقىن ۇلىپ!

ايايمىن جەزكيىكتى،

ۇلت تاعدىرىن،

كورسەتپەي جىلاپ الام، جاسىرىنىپ.

عاشىق ەدىم،

دالامنىڭ كەلبەتىنە،

سۇلۋلىق بولسا ەكەن دەپ جەر بەتىندە.

اسپاننىڭ استىنداعى الىپ تاۋلار،

تۇرعانداي جوقتاۋ ايتىپ تەربەتىلە...

دالامدا تۇك قالماپتى قىبىرلاعان،

سامال دا تىيىلىپتى سىبىرلاعان.

جاڭعىرتىپ ەن دالانى اتتان سالىپ،

اقىننىڭ ءۇنى شىقتى شىرىلداعان.

ىقتى اڭ ورىستاردىڭ گەپتيلىنەن،

شوشىنىپ قارا داۋىل تۇنەگىنەن.

نە تاۋدا، نە دالامدا پانا تاپپاي،

بەزدى كيىك، جانىنان، تۇل ومىردەن...

قازاقتى قۇتقاراتىن تۇنەگىنەن،

قازاقتىڭ ءوزى عانا، بىلەمىن مەن.

نەسىبەمىز بۇيىرسا تاعدىر جازىپ،

سىباعامىز بار شىعار بۇل ومىردەن؟

نەسىبەمىز –

جەر بەتى،

استى ونىڭ،

توناۋعا ءتۇستىڭ قازاق بولماي جولىڭ.

زاماننىڭ قاتە كەتكەن قياستىعىن،

تۇزەتۋ كەرەك بوپ تۇر وڭ مەن سولىن.

بولار-بولماس قىبىرلاپ ەن دالادا،

قارعىس ايتىپ جەزكيىك يت نالاعا –

نۇكتەدەي قوزعالادى سىلتىپ باسىپ،

قالايدا امان قالۋ، سول سانادا...

تۇنشىعىپ، دەمىن الۋ بىلاي قالىپ،

تىزە بۇكپەك اجالعا قۇلاي بارىپ.

ولەكشىن بىردەڭەنى كۇتكەندەيىن،

تونەدى توبەسىنەن شىر اينالىپ.

ويلاعاندا وزەگىم ورتەنەدى،

ويلاعانىم –

قازاقتىڭ ەرتەڭى ەدى.

قازاعىمنىڭ وتكەنى بۇگىن بولىپ،

بۇگىنگىسى بولار ما ەرتەڭ ەندى؟..

قىزدارىم بولسا دەپ ەم –

قىزعالداعىم،

ۇلدارىم بولسا ەكەن دەپ –

جانعان جالىن!

ەي، ءتاڭىرىم!

بەر ماعان تىلەۋىمدى،

سودان كەيىن الا بەر، مىنە –

جانىم!

قۋانىش مۇقتاي

اقىن، قوعام قايراتكەرى

08.06.2015 جىل