7 ارنادا «كىم بىلگەن؟» باعدارلاماسىنىڭ ەكىنشى ماۋسىمى تۋرالى بىزگە تەلەجوبا اۆتورى بايمۇحامەدوۆا اليا بايانداپ بەردى.

«ءار جەكسەنبىدە 20:30-دا شىعاتىن بۇل اۆتورلىق باعدارلامانىڭ ەكىنشى ماۋسىمىندا، تەلەكورەرمەندەردىڭ سۇراۋى بويىنشا ازداعان وزگەرىستەر ەڭگىزدىك. سان قيلى تاعدىر يەلەرىنىڭ وقيعالارىن، اكتەرلاردىڭ كومەگىمەن، دەرەكتى فيلم قىلىپ ءتۇسىرۋدى ءجون كوردىك. ءتۇسىرىلىم توبى ءار تاقىرىپقا زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ، جوبانى جاڭا ەكسپەرەمەنتتەر مەن قىزىقتى ءجايتتارعا تولى ەتۋگە تىرىستى. “كەيبىرەۋلەرىڭىز بۇل باعدارلامانى كورگەن دە بولارسىزدار. ءتۇسىرىلىم توبى باعدارلامانى دايىنداۋ بارىسىندا تالاي قىزىقتى ءارى قيلى جاعدايلاردى باسىنان وتكەردى. ۇجىمعا تالاي قىزمەتكەرلەر كەلدى، ەكى كۇن وتپەي جاتىپ، جۇمىستان باس تارتىپ كەتىپ جاتتى. كەيدە ءتىپتى قوقىس جاشىگىن اقتارعان كەزدەرىمىز دە بولدى. بىردە رەجيسسەرىمىز رەكۆيزيتتى بايقاماي قوقىس ەكەن دەپ تاستاي سالىپتى. ەكى ساعاتتان كەيىن ەسىمىزگە ءتۇسىپ، بارىپ قوقىس جاشىگىن اقتارىپ جاتقانىمىزدا، جۇرت تاڭقالا قارادى. ونداي قىزىقتار ءجيى بولىپ تۇرادى. سەبەبى تەلەارنادا ۋاقىت، شىعارماشىلىق، تاپقىرلىق پەن تاباندىلىق سياقتى قاسيەتتەر سىنالادى. تاڭمەن تالاسا تۇرىپ جۇمىسقا جانتالاسامىز، سۇحبات الاتىن كەيىپكەرلەرمەن حابارلاسىپ، ءار مەكەمەگە حات جولداپ، ءتۇسىرىلىم الاڭىن بەلگىلەۋ، قاجەتتى كورنەكىلدەر دايىنداۋدىڭ ءوزى ءبىزدىڭ جۇمىستىڭ نەگىزگى بولىگى. جۋرناليستتىك زەرتتەۋ جاساپ، ونى كورىتىندىلاۋ دا ۇزاق ۋاقىت تالاپ ەتەدى. باعدارلامانى ويناقى ءارى تۇسىنىكتى ەتىپ جاساۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ پروديۋسسەرلەر مەن تىلشىلەر ءبىراز سىناقتان ءوتتى. سان قيلى تاعدىر يەلەرىمەن جولىقتىق.

باعدارلامامىزدىڭ ءبىر سانىندا، «ەنە مەن كەلىن» تاقىرىبىنا توقتالدىق. ولاردىڭ اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىك، نەندەي قيىندىقتارعا اكەپ سوقتىراتىنىن، وسىنداي تۇسىنىسپەۋشىلىكتىڭ قۇربانى بولعان كەيىپكەرلەرىمىز ارقىلى  كورسەتتىك. ەجەلدەن قازاق حالقى كەلىندەرىنە قىزىنداي قاراعان. سەبەبى، ءوز قىزى كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە تەڭىن تاۋىپ كەتەدى، ال ونىڭ ورنىنا باسقا بىرەۋدىڭ ماپەلەپ وسىرگەن بالاسى كەلىن بولىپ تۇسەدى. ول ۇرپاق ساباقتاستىعىن جالعاستىرىپ، اۋلەتىنىڭ ۇل-قىزىن تاربيەلەپ وسىرەدى. سوندىقتان دا بابالارىمىز ولارعا ەرەكشە قۇرمەتپەن قاراپ كەلدى. كەلىن – ءبۇر جارعان گۇل ءارى وتباسىنىڭ ۇيىتقىسى. الايدا، بۇگىنگىلەردىڭ ءبارى وسىنى ءبىر كىسىدەي تۇسىنسە عوي. وڭتۇسىك قازاقستان وبلىسىنداعى بۇل سوراقى جاعدايدىڭ بولعانىنا كوپ ۋاقىت وتە قويعان جوق. جاس انا ءسابيىن دۇنيەگە اكەلگەن سوڭ قايتىس بولادى. كۇيەۋىنىڭ وتباسى دەر كەزىندە جەدەل جاردەم شاقىرتپاق تۇگىلى، ونى بىردەن جۇمىسقا جەگىپ قويادى.

كەلەسى وقيعا. 2014 جىلى قازاقستاندىقتار اقتاۋلىق بەكنۇر ەسىمدى بالاقايدىڭ تاعدىرىن ەستىپ، جاعالارىن ۇستاعان بولاتىن. بەسىككە تاڭىلعان بالا كۇننىڭ ىستىعىندا دا، سول كۇيى دالادا جاتا بەرگەن. دارىگەرلەر ونان اسقىنعان گيپوتروفيا،  ياعني ۇدايى دۇرىس تاماقتانباعانىن جانە باسىنداعى قان تامىرلارىنداعى ىسىكتى بايقادى. ەڭ سوراقىسى نارەستەنىڭ جامباسى قۇرتتاپ، ءشىري باستاپتى. بۇل ونىڭ جورگوگىنىڭ مۇلدە اۋىستىرىلماعانىنىڭ، قولعا الىنباعانىنىڭ ايعاعى ەدى. جادىرا (بەكنۇردىڭ اناسى) جاعدايدىڭ بۇلاي ۇشىعۋىنا ءالى كۇنگە دەيىن ەنەسىن كىنالايدى. جانە بۇل وقيعانىڭ قالاي باستالىپ، نەمەن اياقتالعانىن ايتىپ بەردى. «كىم بىلگەن» باعدارلامىسىنىڭ ءبىر سانىندا تاعى ءبىر قوزعاعان تاقىرىبىمىز، «بالا بەرۋ ءداستۇرى». قازاق حالقىندا سان عاسىرلاردان بەرى، ەڭ قۇندى دۇنيە بولىپ ەسەپتەلىپ كەلە جاتقان ول – وتباسى. ونىڭ بەرەكەلى بولۋى مەن بەرىكتىگى. ال ءاربىر شاڭىراقتىڭ باستى قازىناسى – بۇل ارينە، سابيلەر. بالا سۇيە الماي جۇرگەن جانۇيالارعا اينالاسىنداعىلار قاشاندا اياۋشىلىقپەن قاراپ، قامقورلىق جاساعىلارى كەپ تۇرادى. وسىندايدان با ەكەن، ايتەۋىر پەرزەنت سۇيە الماعاندارعا كوپبالالى وتباسىلاردىڭ بالاسىن بەرىپ، باۋىرىنا باسقىزۋ ءداستۇرى پايدا بولعان. كۇيەۋى تاراپىنان 10-15 بالاسى بار جانۇيا ايتەۋىر ىزدەسە، تابىلاتىن ەدى. وسىنشاما بالانى اسىراپ، باعۋدىڭ وڭاي ەمەس ەكەنى تۇسىنىكتى. سوندىقتان، بالانى بار جاعدايىن جاساي الاتىن ادامدارعا بەرۋ – دۇرىس شەشىم دەپ سانالىپ كەلدى. بۇگىندە مۇنداي كوپبالالى جانۇيالار جوقتىڭ قاسى، ونىڭ ۇستىنە بالالار ۇيلەرى بار. سونىمەن قاتار رەپرودۋكتيۆ ماسەلەلەرى دە قارقىندى دامىپ كەلەدى. وسىنداي جاعدايلاردان كەيىن جۇرتشىلىق ءسابي سۇيە الماي جۇرگەندەرگە بالا بەرۋ ءداستۇرىن توزىعى جەتكەن سالت دەپ ەسەپتەي باستادى. سەبەبى مۇنداي جاعداي بالانىڭ دا، اناسىنىڭ دا پسيحيكاسىنا اۋىر. الايدا، قازاقستاننىڭ كەيبىر ايماقتارىندا بۇل ءالى كۇنگە دەيىن ساقتالعان.

جۋىردا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا جاعا ۇستاتارلىق جاعداي تىركەلدى. بالا كوتەرە الماعان جاس كەلىنشەك وز-وزىنە قول سالماق بولدى. بۇل وقيعانىڭ نەمەن اياقتالعانىن «كىم بىلگەن» باعدارلامىسىنىڭ، «بالا بەرۋ ءداستۇرى» دەگەن سانىنان كورە الاسىزدار. سان قيلى تاعدىر يەلەرىنىڭ وسىنداي وقيعالارىن، «كىم بىلگەننىڭ» ءتۇسىرىلىم توبى، اكتەرلاردىڭ كومەگىمەن دەرەكتى فيلم رەتىندە ءتۇسىرىپ كورسەتتى. ءجۇز رەت ەستىگەننەن، ءبىر رەت كورگەن ارتىق دەيدى عوي، ولاي بولسا اپتانىڭ ءار جەكسەنبىسى كۇنى كەشكى ساعات سەگىز جارىمدا «7 ارنانى» قوسۋدى ۇمىتپاڭىزدار. ەفيرگە جول تارتقان تەلەجوبامىزدىڭ ەكىنشى ماۋسىمى كوڭىلىڭىزدەن شىعاتىنىنا سەنەمىز».