تانىمال تۇلعالاردىڭ قىزىقتى ادەتتەرى

/uploads/thumbnail/20181227173104061_small.jpg

«ادامعا ءتان نارسەنىڭ ءبارى ماعان دا جات ەمەس» دەپ قابا ساقال كارل ماركس ايتقانداي، اتاقتى ادامداردىڭ دا بويىندا  ەرسى، ادەپكە قايشى  دەۋگە بولاتىن وعاش قىلىقتارى مەن ومىرلىك داعدىلارى، وزىندىك ەرەكشە ادەتتەرى بولعان. 

ون توعىزىنشى عاسىردا ارقادا ءومىر سۇرگەن پاڭ نۇرماعامبەت دەگەن اتاقتى باي قولىنان قىسى-جازى اق بيالايىن تاستاماعان. حالىق ماڭعازدىعىنا وراي «پاڭ» دەگەن اتاق بەرگەن. سول پاڭ تورە بول، قارا بول، كىممەن بولسىن امانداسقاندا، قولىنان اق بيالايىن شەشپەيتىن كورىنەدى.

اقان سەرى  قىمىز بەرگەن ءۇيدىڭ اياعى كىر بولسا، داستارحانىن تاستاپ جۇرە بەرگەن، كىر جاستىقتان قاشىپ، ەر-توقىمىن جاستانىپ، قۇلا دۇزگە بارىپ قوناتىن بولعان.

كۇش اتاسى قاجىمۇقان تيتىمدەي تىشقاننان قاتتى قورقاتىن بولعان. سونى جاقسى بىلەتىن اقىن يسا بايزاقوۆ الىپ بالۋانعا شىناشاقتاي بويىمەن  ايتقانىن ىستەتەدى ەكەن.

باۋىرجان مومىش ۇلى جازۋ ۇستەلىندەگى حاوستى، قاعاز، كىتاپتاردىڭ قالاي بولسا سولاي شاشىلىپ جاتقانىن ۇناتقان. «موي پوريادوك – ەتو موي بەسپوريادوك» دەيدى ەكەن.

جازۋشى تاكەن ءالىمقۇلوۆ قاقاعان قىستان جالاڭباس شىعاتىن بولعان. ايتۋىنشا، مۇنىڭ قان قىسىمىن تومەندەتۋگە كومەگى تيەدى.

جازۋشى اسقار سۇلەيمەنوۆ كۇندىز ۇيىقتاپ، ءتۇنى بويى كىتاپ وقىپ، جازۋىن جازاتىن بولعان. 

اقىن جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ جىر جازىپ وتىرعاندا سىرىڭكەنىڭ تالدارىن بىر-بىرلەپ مايدالاپ سىندىرىپ وتىرعان.

حالقىمىزدىڭ قاھارمان ۇلى  قاسىم قايسەنوۆ ريزا بولعان ادامىنا  قولىنداعى تاياعىنىڭ ارنايى قاقپاعى بار جۋانداۋ كەلگەن تۇسىنان  ەلۋ گرامم  كونياك تاتتىراتىن  بولعان. ول جەرگە تۇپ-تۋرا ءبىر بوتەلكە كونياك سيادى ەكەن. بۇل تاياقتى وعان راحىمجان قوشقاربايەۆ جاساتىپ، سىيعا تارتىپتى.  

جازۋشى دۇكەنباي دوسجان شىعارمالارىن ءومىر بويى ەتپەتتەپ جاتىپ جازاتىن بولعان.

كوزى ءتىرى جازۋشى تىنىمباي نۇرماعامبەتوۆ ۇيرەنگەن اۆتوقالامىن قاشان سىنىپ قالعانشا قولىنان تاستاماي، ءىشىن عانا اۋىستىرىپ وتىرادى. جازۋدى باستاعالى بەرى اۆتوقالامىن ەكى-اق رەت، اسىپ كەتسە ءۇش رەت قانا اۋىستىرعان. قىرىق جىلعا جۋىق ۋاقىت ىشىندە ۇستاعانى – ءۇش-اق قالام. سەنسەڭىز دە، سەنبەسەڭىز دە وسى. ىرىم. سەنىم.

جازۋشى مۇحتار ماعاۋين جازۋعا قازى-قارتاعا تويىپ الىپ ءبىر-اق وتىراتىنىن ايتادى.

اكادەميك اسقار جۇمادىلدايەۆتىڭ ەشقاشان ۇيالى تەلەفون ۇستامايتىنىن جۋرناليستەر جاقسى بىلەدى. 

تارازدا تۇراتىن  بەلگىلى جازۋشى نەسىپباي ءداۋتاي ۇلى قىسى-جازى باسىنان ءشلاپىسىن تاستامايدى. ول بۇل جاعىنان ورىستىڭ  حالىق ءارتىسى ميحايل بويارسكييگە ۇقسايدى. بويارسكييدە تەك داۋتايۇلىنىكىندەي ۇزىن شاش جوق.

كومپوزيتور باكىر تاجىبايەۆ تۇندە جالعىز ءوزى سىرتقا دارەتكە شىعۋعا  قورقادى ەكەن. ايەلىن، بولماسا ەنەسىن ەرتىپ شىعاتىن كورىنەدى.

وسىلاي تەرە بەرسەك، قازاقتىڭ بەلگىلى ادامدارىنىڭ تالايىنىڭ بويىنان ومىرلىك داعدىلارىن تابۋعا ابدەن بولادى. بىلەتىندەرىڭىز بولسا،  وزدەرىڭىز جالعاستىرا وتىرىڭىزدار.

 

تورەعالي تاشەنوۆ

 

قاتىستى ماقالالار