الماتى قالاسى ناۋرىزباي اۋدانى مەن  قاراعايلى اۋىلىندا بولعان لاي تاسقىنىنا قاتىستى قازاقستاندىق باق-تا ساراپشىلار پىكىرلەرى جارىق كوردى. سەلدەن قانداي جاعدايلاردا ساقتانۋ كەرەك؟  مۇنداي تابيعي ءھام تابيعي ەمەس كاتاكليزمدەر نەگە ءجيى قايتالانۋدا؟ بۇل تۋرالى قازگيدرومەدتىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى، عىلىم دوكتورى، پروفەسسور بوريس ستەپانوۆ جۋرناليستەرگە ايتىپ بەرگەن، -دەپ حابارلايدى «قامشى» پورتالى Today.kz-كە سىلتەمە جاساي وتىرىپ.

پروفەسسور ستەپانوۆ تابيعي اپاتتاردىڭ وشاعىن 45 جىلعا جۋىق ۋاقىت بويى زەرتتەپ كەلگەن.  ونىڭ ايتۋىنشا، كۇننىڭ كۇرت جىلىنۋى سەلدىڭ جۇرۋىنە باستى سەبەپ بولا المايدى ەكەن.

«الماتىداعى سەلدىڭ سەبەبى رەتىندە – كۇننىڭ كۇرت جىلىنۋى دەگەنگە سەنبەيمىن. سوڭعى 40 جىلدا تەمپەراتۋرانىڭ جىلىنۋىنان ەكى-اق رەت سەل بولعان. 42 جىلدىڭ ىشىندە كۇن رايى تاپ وسىلاي ىسىعان كەزدەر كوپ بولدى. ءبىراق، ەشقانداي دا سەل جۇرگەن جوق. سونداي-اق، جاز اياقتالىپ، كۇز باستالعان كەزدەردە دە سۋ ارناسىنان تاسىپ كەتەدى. سەلدىڭ قاشان جۇرەتىنىن ەشكىم ءدوپ باسىپ ايتا المايدى. ويتكەنى ەشكىم بەل شەشە كىرىسىپ، كولدىڭ دەڭگەيىن زەرتتەمەيدى. ال ارنايى مامانداردى شاقىرتىپ كولدىڭ مولشەرىن، ونداعى مۇزداردىڭ قۋاتتىلىعىنا زەرتتەۋ جۇرگىزۋ قىمباتقا تۇسەتىندىكتەن، بۇعان ەشكىم ءمان بەرە بەرمەيدى »،-دەيدى عىلىم دوكتورى بوريس ستەپانوۆ.

سونىمەن قاتار، ستەپانوۆ مىرزا الماتىداعى ەڭ ءقاۋىپتى دەگەن كولدەردى اتاپ كوركەتكەن.

«الماتىلىقتار ءۇشىن ءقاۋىپ ءتوندىرىپ تۇرعان №6 جانە №13 كولدەر. مىسالى، سول №6 كولگە باقىلاۋ جۇرگىزۋشى «قازسەلقورعاۋ» ماماندارى ونىڭ دەڭگەيىن 5 مەترگە دەيىن عانا باقىلاي الادى. ال كولدىڭ نەگىزگى تەرەڭدىگى 20 مەتر عوي. ال 23 شىلدە كۇنگى سەل – «ورتا» كلاسسقا جاتادى. عالىمداردىڭ ورتاق پىكىرىنشە سەل جىلدار بويى جيناقتالىپ كەلگەن.

تاۋلى ايماق ءۇشىن سەل قالىپتى جاعداي. سەلدىڭ ءۇش ءتيپى بولادى. كوبىنە نانوستاردىڭ جيناقتالۋىنان بولادى. نانوس – ءىرى جانە ۇساق تاستار.  ءبىرىنشى دەڭگەي – بيىك تاۋلى ايماقتار، مۇندا مۇزدار جانە كەسەكتەر اعادى. ەكىنشى دەڭگەي – كونۋستار. ءبىزدىڭ تۇرىپ جاتقان ايماعىمىز. »

دوكتور ستەپانوۆتىڭ ايتۋىنشا سوڭعى رەت ەڭ قۋاتتى سەل الماتىدا – 1921 جىلى ورىن العان.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، شىلدەنىڭ  22-سىنەن 23-نە قاراعان ءتۇنى الماتى قالاسىنىڭ ناۋرىزباي اۋدانىندا لاي تاسقىنى جۇرگەن بولاتىن. ال الماتى قالاسىنىڭ اكىمى احمەتجان ەسىموۆ قالادا توتەنشە جاعداي جاريالاعان..

نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى