دىمكاس قوعامداعى دەموكراتيا، دالىرەك ايتساق «دەموكراتياسىماق» تۋرالى ايتا-ايتا جاۋىر بولعانى راس. دەگەنمەن، مىنا ءبىر وقيعا ءبىزدى دەموكراتيا پرينسىپتەرى، اقپاراتتىق سەنزۋرا مەن ءسوز بوستاندىعى تۋرالى قايتا ءسوز قوزعاۋعا ماجبۇرلەپ وتىر.

جاقىندا «قامقورلىق» قوعامدىق قورىنىڭ ءتوراعاسى ەۆگەنيي ساي ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە بريفينگ وتكىزگەنى تۋرالى حاباردار بولارسىز. بۇل تۋرالى ازاتتىق سايتى جازعان ەدى.

دەسە دە، كىم ويلاعان؟! ق ر ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە  ءسوز بەن وي ەركىندىگىنە تۇساۋ،  شەكتەۋ قويىلىپتى.  كتك ارناسى تاراتقان اقپاراتقا سۇيەنسەك، 29 شىلدە كۇنى وكق بيريفينگىندە بايانداما جاساپ وتىرعان سپيكەر – ەۆگەنيي سايدىڭ  قازاقستانداعى جەمقورلىق پەن بيلىكتەگى بىلىق-شىلىق تۋرالى اشىق ايتقان سوزدەرىنەن كەيىن بەلگىسىز سەبەپتەرگە بايلانىستى تىكەلەي ەفيردەگى بريفينگ ءۇزىلىپ قالعان.

بريفينگتە بالالار قۇقىعىن قورعاۋشى ەۆگەنيي ساي مىرزا ەرەكشە اسەرلەنىپ كەتىپ، بيلىك وكىلدەرىن- «قىلمىسكەرلەرمەن اۋىز جالاسقاندار» دەپ ايىپتاعان.

ەۆگەنييدىڭ ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، ول تىكەلەي ەفيردە «قازاقستاندا ءبارىن پارا بەرۋ ارقىلى شەشەدى، ەلدە ادىلەت تەك جوعارىعا ەسەپ بەرەتىن شەنەۋنىكتەرگە عانا كورىنەتىن تۇراقسىز پىشىنگە يە بولدى» دەگەن كەزدە استاناداعى ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە ءوتىپ جاتقان (وكق) بريفينگ ءۇزىلىپ قالادى.

«راقىمسىزدىق پەن ادامگەرشىلىككە ءتان ەمەس ەنجارلىق ءبىزدىڭ مەملەكەتتە قالىپتى قۇبىلىسقا اينالدى. ەگەر قوعام ولاردى اشىق سوكپەسە، ال مەملەكەت وكىلدەرى ۇياتسىز ارەكەتتەرىن بۇركەمەلەسە، قوعامدا نەمقۇرايدىلىق، پرينسيپسىزدىك، قورقاقتىق، ساراڭدىق كوبەيسە، مەملەكەتتە قازىنا مۇلكىنە قول سۇعۋ، جەمقورلىق، بيۋروكراتيا، جاعىمپازدىق جانە كوزبوياۋشىلىق بيلىك ەتسە، ادەپسىز جانە ادامگەرشىلىگى تومەن بولسا دا، اۋقاتتى ءارى ىقپالدى ادامدار قۇرمەتكە يە بولسا، ولار باستىقتارىنىڭ الدىندا باس شۇلعىپ، السىزدەردى جابىرلەسە، بالالارىمىزعا قانداي تاڭداۋ قالدىرامىز؟ ۇلگى الۋعا تۇرارلىق ادامدار كوپ پە؟» دەگەن ەۆگەنيي سايدىڭ تىلەكەلەي ەفيردەگى بريفينگى بار-جوعى 15 مينۋتتىڭ ىشىندە اياقتالادى. دالىرەك ايتساق، اياقتاتتى. (http://www.azattyq.org/content/kazakhstan_yevgeniy_tsay/27161643.html ).

ايتپاقشى، ەۆگەنيي ساي وسى بريفينگكە كەلەر الدىندا ءبارىن اشىق، ەش نارسەنى بۇركەمەلەپ قالمايتىنىن ايتقان ەكەن.

ءيا، قازاقستانداعى ءسوز بوستاندىعى مەن اقپاراتتىق سەنزۋرا تۋرالى الەمدىك ساراپشى ۇيىمدار جىل سايىن ءوز قورىتىندىلارىن شىعارىپ جۇرەتىنىن بىلەمىز. مىسالى، پاريجدەگى «شەكاراسىز جۋرناليستەر» وداعى 2013 جىلى قازاقستاندى ءسوز بوستاندىعى جاعىنان 160 ورىندا دەپ تاپسا،  2014 جىلى حالىقارالىق Freedom House قۇقىق قورعاۋ ۇيىمى الەمدەگى ءسوز بوستاندىعىنا ارنالعان ەسەبىندە قازاقستاندى باسپا ءسوز ەركىندىگى تومەن ياعني “ەركىن ەمەس” ەل رەتىندە سيپاتتاپ، 187-ورىنعا قويعان ەدى.

بۇل الەمدىك ساراپشىلاردىڭ قازاقستانعا دەگەن كوزقاراسى.  كەيدە وسى تىزىمدەگى كوت دە يۋار مەملەكەتىندەگى دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردىڭ ساقتالۋ كورسەتكىشىنە نازار سالىپ وتىرىپ، قازاقستان مەن افريكا اراسىنداعى ايىرماشىلىقتى بايقايمىز. انشەيىندە بيلىكتىك جاققا ءبىر بۇيرەگى بۇرىپ تۇراتىن وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ بۇلاي دەپ جاتقانى قوعام مەن بيلىكتىڭ ارا-جىگى اجىراي باستاعانىن كورسەتسە كەرەك-تى.  بىزدەگى قۇلاعى بار بيلىكتىڭ – قۇلىعى جوقتىعى عوي قارنىمىزدى اشىرىپ، ءقادىرىمىزدى قاشىراتىنى. شىن مانىندە، جوعارىداعى وقيعا انتيدەموكوراتيزمنىڭ ءبىر عانا مىسالى ەدى. ال بىزدە مۇنداي جاعدايدىڭ ءجۇزى-مىڭى تولىپ جاتىر

ال عالىمداردىڭ انىقتاماسىنا سۇيەنسەك، دەموكراتيا - گرەكتىڭ demos – حالىق جانە  kratos – بيلىك  دەگەن سوزدەرىنەن شىققان، ياعني “حالىق بيلىگى” دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. حالىق بيلىگى – ءسوزىنىڭ ءوزى كۇلكىلى ەستىلەدى ەكەن. الدە ءبىز بۇل ءسوزدى ەستىپ كورمەگەن سوڭ بولار.

نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى