ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراسياسى (FEKA) ۇيىمداستىرۋىمەن 29 جەلتوقساندا «تۇرىك ەلى-تۇركىستان ۇلت-ازاتتىق كوميتەتى» جەتەكشىسى قارىس قاناتباي جانە ونىڭ سەرىكتەرىن ەسكە الۋ شاراسى ءوتتى. شارا اياسىندا گەرمانيانىڭ ميۋنحەن قالاسىنداعى مۇسىلماندار زيراتىندا بارىپ، قاناتباي جانە ونىڭ سەرىكتەرى تۋرالى باياندامالار جاسالىپ، قۇران وقىلىپ، دۇعا باعىشتالدى، گۇل شوقتارى قويىلدى. جەلتوقسان ايىنىڭ قازاق تاريحىندا الار ورنى ەرەكشە. ويتكەنى 1917 جىلى 13 جەلتوقساندا «الاش وردا» ۇلتتىق اۆتونومياسى ۇكىمەتى جاريالاندى. قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىككە بارار جولىنداعى اسا ماڭىزدى بەلەس سانالاتىن الماتىداعى «جەلتوقسان كوتەرىلىسى» 1986 جىلدىڭ 16-18 ارالىعىندا بولدى. 1991 جىلدىڭ 16-شى جەلتوقسانىندا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن جاريالادى. مىنە، سول قازاق ءۇشىن قاسيەتتى جەلتوقسان ايىندا ومىرلەرىن ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن سارپ ەتكەن قارىس قاناتباي جانە ونىڭ سەرىكتەرىن ەسكە الۋدى وزىمىزگە مىندەت سانادىق. نەگىزگى ماماندىعى تاۋ-كەن ينجەنەرياسى بولعان قارىس قاناتباي 1911 جىلى باتىس قازاقستان وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جىلدارى كەڭەس اسكەرى قاتارىندا وفيسەر بولىپ مايدانعا اتتانادى. كەيىنىرەك نەمىستەر جاعىنا ءوتىپ، سوندا ءجۇرىپ، ەلىنىڭ، جالپى تۇركىستان اۋماعىنىڭ ازاتتىعى ءۇشىن كۇرەسكەن. ول بۇل كۇرەسىن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياقتالعاننان كەيىن دە جالعاستىرعان. جات ەلدەگى تۇركىستاندىقتاردى ءبىر ۇلتتىق ورتالىق اينالاسىنا جينادى. ول سەرىكتەستەرىمەن بىرگە 1950 جىلدىڭ 20-شى ناۋرىزىندا گەرمانيانىڭ ميۋنحەن قالاسىندا «تۇرىكەلى – تۇركىستان ۇلت-ازاتتىق كوميتەتىن» قۇرعان جانە وعان ءوزى ءتوراعا بولعان. سول جىلدارى ميۋنحەن قالاسىندا قازاق، قىرعىز، وزبەك، تۇرىكمەن جانە تاجىك تىلدەرىندە «تۇرىك ەلى» دەگەن ءبىر جۋرنال شىعاردى. بۇل جۋرنالدا 1950 جىلداردىڭ باسىندا پاكىستاندا، كاشميردە تۇرعان شىعىس تۇركىستاندىق بوسقىن قازاقتار تۋرالى حابارلار جانە حاتتار دا جاريالانعان. سونداي-اق، اتالعان جۋرنالدىڭ 1951 جىلعى ءبىر سانىندا شىعىس تۇركىستان قازاقتارى ۇلت-ازاتتىق كۇرەسىنىڭ وكىلى وسپان باتىردىڭ قازاسى تۋرالى ارنايى حابارلاما بەرىلىپ، بۇل وقيعاعا قاتاڭ تۇردە نارازىلىق بىلدىرىلگەن. ازاتتىق راديوسىنىڭ قازاقشا حابارلارىن دايىنداۋشى بولىپ قىزمەت ەتكەن اسان كايعين (ماۆلەكەش كايبالدين) جانە داۋلەت كەرەي تاعىبەرلى سەكىلدى قالامگەرلەر دە «تۇرىك ەلى» جۋرنالىنىڭ اۆتورلارى ەدى. قارىس قاناتباي ءوزى تىكەلەي قىزمەت اتقارماسا دا «ازاتتىق راديوسى» قۇرامىندا قازاق، وزبەك، تۇرىكمەن، قىرعىز جانە تاجىك تىلدەرىندە حابار تاراتاتىن «تۇركىستان رەداكسياسىنىڭ» قۇرىلۋىنا مۇرىندىق بولعان. داۋلەت كەرەي تاعىبەرلى دە تۇركياداعى تەگى جاعىنان شىعىس تۇركىستاندىق قازاقتاردىڭ «ازاتتىق راديوسىنا» جۇمىسقا تارتىلۋىنا ءبىر كىسىدەي اتسالىسقان. قارىس قاناتباي اعامىز 1981 جىلى 70 جاسقا تولعانىندا بىرگە بولىپ، جۇرتپەن بىرگە تويلاعان ەدىك. كوپ ۇزاماي 71 جاسقا قاراعان شاعىندا ميۋنحەندە قايتىس بولدى. زيرات باسىندا ءسوز العان ۇزاق جىلدار ازاتتىق راديوسىندا قىزمەت ەتكەن تالعات قوسجىگىت: «قارىس قاناتبايمەن 1966 جىلى تانىستىم. قارىس اعاي كىسىلىگى، يدەيا-ارماندارى، پىكىر-كوزقاراستارى جانە پاتريوتتىق جاعىنان بولەك جاراتىلعان ادام ەدى. وكىنىشكە وراي، قارىس قاناتباي جانە سەرىكتەرىنە قازاقستاندا ءالى قاجەتتى باعا بەرىلىپ، ءتيىستى قۇرمەت كورسەتىلىپ وتىرعان جوق. بولاشاقتا ولار ءوز وتاندارىندا ءتيىستى باعاعا يە بولىپ، حالىق بىلەتىن بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز»،-دەدى. تالعات قوسجىگىت بۇعان قوسا، ازاتتىق راديوسى، تۇركىستان رەداكسياسىنىڭ باس رەداكتورى اسان قايعين تۋرالى دا توقتالا كەتتى، كەيىن قازاق رەداكسياسىنىڭ باس رەداكتورى بولعان داۋلەت كەرەي تاعىبەرلىگە دە قاتىستى ەستەلىكتەرىنەن ۇزىندىلەر كەلتىردى. اتالعان ەسكە الۋ شاراسىندا ازاتتىق راديوسى قازاق رەداكسياسىندا ۇزاق جىلدار بىرگە جۇمىس اتقارعان قىزمەتتەسىمىز ءاليحان جانالتاي دا ءسوز سويلەدى. جينالعاندار وسى زيراتتا جاتقان قىرعىز، وزبەك، تاجىك، تۇرىكمەن جانە قاراشاي سىندى تۇركىستاندىق تۇرىك تەكتەس اعايىنداردىڭ رۋحىنا دا دۇعا باعىشتادى. شارا سوڭىندا وسىنداي يگىلىكتى جيىندى وتكىزگەن ميۋنحەن قازاق قوعامىنا العىسىمىزدى بىلدىردىك.