كەزەكتەن تىس ءماجىلىس سايلاۋى وتەدى دەپ جاريالانعالى بەرى ەلدەگى ساياسي پارتيالار ادەتتەگىدەي قىزۋ جۇمىسقا كىرىستى. بيلىك پارتياسى سانالاتىن «نۇر وتان» باستاپ، بىرنەشە پارتيا وسىعان دەيىن سەزدەرىن وتكىزىپ، ءماجىلىس سايلاۋىنا ۇمىتكەرلەردىڭ پارتيالىق تىزىمدەرىن جاريالادى. ول كانديداتتاردىڭ «حالىق قالاۋلىسى» اتانۋعا قانشالىقتى لايىق ەكەنى ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە. ال، وسى كۇنگە دەيىن پارتيالار ۇسىنعان تىزىمدەردە قولىندا بيلىك تەتىكتەرى، قاراماعىندا بىرنەشە ءجۇز باعىنىشتىلارى بار لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ ءجۇرۋى ءبىراز اڭگىمەگە ارقاۋ بولماق.
حالىقارالىق تاجىريبەگە سايلاۋعا تۇسەتىن ۇمىتكەر باسشىلىق لاۋازىمدا نەمەسە بۇقارالىق اقپارات قۇرالىندا قىزمەت ىستەيتىن بولسا، سايلاۋالدى ناۋقان كەزىندە ول قىزمەتىن توقتاتا تۇرۋى كەرەك. ياعني، بەلگىلى ءبىر مەكەمەنىڭ تىزگىنىن ۇستاعان باسشى سايلاۋعا تۇسسە، سايلاۋ اياقتالعانشا اقىسىز دەمالىسقا شىعىپ، لاۋازىمدى قىزمەتىن توقتاتادى. بۇل ۇمىتكەر باسشىنىڭ لاۋازىمدىق وكىلەتتىكتەرىن پايدالانىپ باعىنىشتىلارىنىڭ تاڭداۋ قۇقىعىنا ىقپال ەتپەۋىن، سايلاۋ ءتارتىبىنىڭ بۇزىلماۋىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان تالاپ. اقپارات قۇرالدارىندا شىعارماشىلىق قىزمەت اتقاراتىن جۋرناليستەرگە دە وسىنداي تالاپ قويىلاتىن. سەبەبى بەلگىلى – ءجۋرناليستىڭ كۇندەلىكتى قىزمەتى، ەكرانعا شىعۋى، گازەت بەتتەرىنەن ەسىمى اتالۋى ۇگىت-ناسيحات رەتىندە قابىلدانۋى مۇمكىن. بۇرىنعى زاڭنامالارعا ساي ءبىزدىڭ ەلدە دە مۇنداي تالاپ بار بولاتىن. تەك، كونستيتۋسيا مەن «سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭنامالارعا ەنشەن سوڭعى وزگەرىستەر كەزىندە بۇل شەكتەۋ جويىلىپ كەتتى. سوندىقتان دا، ءماجىلىس سايلاۋىنا پارتيالىق ءتىزىم بويىنشا ۇسىنىلعان كانديداتتاردىڭ لاۋازىمدارىنان ۋاقىتشا باس تارتقانى تۋرالى ءالى ەستىمەدىك. ايتپەسە، «نۇر وتاننىڭ» تىزىمىندە دە، «اۋىل» مەن قحكپ، جسدپ پارتيالارى ۇمىتكەرلەرىنىڭ اراسىنان دا ونداي لاۋازىم يەلەرىن تابۋعا بولادى.
وسى ماسەلەگە وراي بەلگىلى زاڭگەر ابزال قۇسپان پىكىر ءبىلدىردى. زاڭگەر زاڭدا بەلگىلى-بىر سايلانبالى ورگانعا ۇمىتكەر باسشىلىق لاۋازىمدا بولسا، قىزمەت وكىلەتتىگىن ۋاقىتشا توقتاتا تۇرۋ تۋرالى زاڭ تالابى بولماعانىمەن، مۇنداي قادامعا بارۋ ساياساتكەرلەردىڭ ەركىندەگى ماسەلە دەپ سانايدى.
«سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭدا مۇنداي تالاپ جوق. ياعني، سايلاۋالدى ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارى كەزەڭىندە كانديداتتارعا لاۋازىمدى قىزمەتىن توقتاتىپ، دەمالىسقا كەتۋ مىندەتتەلمەيدى. الايدا، قىزمەت بابىن پايدالانىپ سايلاۋ تۋرالى زاڭنامالاردى، ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزۋ ءتارتىبىن بۇزعان ءماجىلىس دەپۋتاتتىعىنان ۇمىتكەرلەرگە ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى زاڭ اياسىندا شارا قولدانادى. ال، بەلگىلى-بىر لاۋازىمدا وتىرعان ۇمىتكەر ءوزىنىڭ ساياسي-ازاماتتىق بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرمەۋ، ساياسي وپپونەنتتەرى تاراپىنان سوزگە قالماۋدى ويلاسا ءوزى باسشىلىق جاسايتىن ۇجىمنان نەمەسە قىزمەت ەتەتىن اقپارات قۇرالىنان اقى تولەنبەيتىن دەمالىس الىپ، قىزمەتىن ۋاقىتشا توقتاتا تۇرۋعا قۇقىعى بار. بۇعان زاڭ تىيىم سالمايدى»،- دەيدى زاڭگەر.
بۇل ماسەلەنى كوتەرىپ وتىرعان سەبەبىمىز، جوعارىدا ايتىلعانداي، ءماجىلىس سايلاۋىنا ۇسىنىلعان پارتيالىق تىزىمدەردىڭ ىشىندە لاۋازىمدى تۇلعالار وتە كوپ. پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى، وبلىس اكىمى، اكىم ورىنباسارلارى، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى، مينيستر، ۆيسە-مينيستر، ءتۇرلى كومپانيا مەن حولدينگ باسشىلارى، «اتامەكەن» كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ رەكتورلارى، قوعامدىق ۇيىم جەتەكشىلەرى، ءىرىلى-ۇساقتى فيرما، كاسىپورىن باسشىلارىمەن قاتار، ماييا ۆەرونسكايا، فاحريددين قاراتايەۆ (وقو «جانۋبيي قوزوعيستون» قوعامدىق-ساياسي گازەتىنىڭ باس رەداكتورى)، ارتۋر پلاتونوۆ، باقىتكۇل ماكىمباي، ەرمۇرات باپي سىندى بىرنەشە جۋرناليست تە ءجۇر.
سايلاۋعا تىكەلەي قاتىسپاسا دا، اتالعان ۇمىتكەرلەردىڭ پارتيالىق تىزىمگە قوسىلۋى ولاردىڭ دەپۋتاتتىقتان دامەلى ەكەندىگىن، سول ءۇشىن كۇرەسەتىنىن ءسوزسىز ايقىنداپ وتىر. ياعني، ءوزىنىڭ ەل الدىنداعى بەدەلى مەن ىس-تاجىريبەسىنە سەنىمدى، ساياساتكەر رەتىندەگى ابىرويىن ويلاعان ۇمىتكەرلەر ساياسي ۇگىت جۇمىستارى اياقتالعانشا لاۋازىمدى قىزمەتتەرىن ۋاقىتشا توقتاتا تۇرۋى ءتيىس دەگەن قوعامدىق تالاپ قويۋعا تولىق نەگىز بار.
جومارت ابدوللا ۇلى
