اكىمدەردىڭ سايلاۋالدى ناۋقانعا قاتىسۋى — تەك امال، ياعني، مانيەۆر، دەگەن سەنىمدە ساياساتتانۋشى دانيار اشىمبايەۆ. بۇل تۋرالى ساياساتتانۋشى 365info-عا بەرگەن سۇحباتىندا ايتقان.

پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتىعىنا «نۇر وتان» پارتياسىنان ۇسىنىلعان پارتيالىق تىزىمگە 127 ادام كىرىپتى، ولاردىڭ ىشىندە، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى، پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى، «استانا ەكسپو – 2017» باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى جانە ت.ب. سياقتى جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەر بار. ءبىراق بۇل ولاردىڭ بارلىعى قازىرگى قىزمەتتەرىن تاستاپ كەتەدى دەگەن ءسوز ەمەس.

ورىنتاقتان ءۇمىت: ەگەر اكىمدەر دەپۋتاتتىققا وتسە

– ادەتتە، ۇمىتكەرلەر ءتىزىمىن ۇلكەن رەزەرۆپەن دايىندايدى. «نۇر وتان» 127 ادام ۇسىندى، ال ماجىلىستە پارتيالار ءۇشىن جۇزگە جەتپەيتىن ورىن قاراستىرىلعان. شىنتۋايتقا كەلسەك، مەن «نۇر وتان» 80-گە جۋىق ورىن الادى دەپ ويلايمىن. ونىڭ ۇستىنە، وتكەن سايلاۋلاردىڭ مالىمەتتەرىنە كوز سالساق – پارتيالىق تىزىمنەن دەپۋتاتتىققا تەك بىرنەشە جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەر وتكەن.

– «نۇر وتان» تىزىمىنە 6 اكىم كىرىپتى. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، دەپۋتاتتىققا ۇمىتكەر بولىپ ۇسىنىلعان ءوڭىر باسشىلارىنىڭ قايسىسى، شىن مانىندە، ءوز قىزمەتىن تاستاپ كەتۋى مۇمكىن؟

– البەتتە، بۇعان بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرۋ وڭاي ەمەس. شىنداپ كەلسەك، بۇل ماسەلە تەك سايلاۋ ناۋقانى اياقتالعان سوڭ شەشىلەدى جانە ول ناقتى وبلىستاعى سايلاۋ قورىتىندىلارىنا جانە ولاردىڭ ءۋاجدى نەگىزدەمەلەرىنە بايلانىستى بولادى. ونىڭ ۇستىنە، جاقىندا پرەزيدەنت جارلىعىمەن زەينەت جاسىنا جەتكەن ءبىرقاتار شەنەۋنىكتەردىڭ وكىلەتتىلىكتەرى ۇزارتىلدى. تىزىمدەگى كەيبىر اكىمدەردىڭ قىزمەت مەرزىمى جارتى جىلدان ەكى جىلعا دەيىن ۇزارتىلدى. سوندىقتان مەن تىزىمگە ەنگىزىلگەن اكىمدەردىڭ بارلىعى بىردەي ناۋرىز ايىندا دەپۋتاتتىققا وتەدى دەپ ايتا المايمىن. ونىڭ ۇستىنە، ساپاربايەۆ پەن احمەتوۆ جاقىندا عانا تاعايىندالعان. مۇمكىن، جاس شاماسىن ەسكەرە وتىرىپ، دەپۋتاتتىققا كۋلاگين مەن ىزمۇقامبەتوۆ وتەتىن بولار، سوڭعى ۋاقىتتا ولاردىڭ زەينەتكەرلىككە كەتەتىنى تۋرالى ءجيى ايتىلىپ ءجۇر.

– ياعني، دەپۋتاتتىققا زەينەت جاسىنا تولىپ قالعان اكىمدەر بارادى عوي؟

– كوپتەگەن اكىمدەر تىزىمگە كىرۋدەن ولەردەي قورقادى، ويتكەنى سايلاۋ بىتىسىمەن ولاردى دەپۋتاتتىققا وتكىزىپ جىبەرۋ «ءقاۋپى» بىردەن پايدا بولادى. ول از بولسا، مەملەكەت باسشىسى بيلىككە جاستاردى كوبىرەك تارتۋ قاجەتتىگىن ايتقان بولاتىن. قازىرگى تاڭدا اكىمدەردىڭ ورتاشا جاسى 50ء-دىڭ ماڭايىندا، ال اكىمدەر كورپۋسىنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى زەينەت جاسىنا جاقىنداپ قالعاندار. وسى ورايدا، اتاپ ايتار نارسە، ايداربايەۆ ءۇشىن زەينەتكەرلىكتىڭ اۋىلى ءالى الىس ءارى ول جەتكىلىكتەگى دەڭگەيدەگى مىقتى اكىم. ونى پارتيالىق تىزىمگە قوسۋ زەينەت جاسىنا تولىپ قالعان اكىمدەردى باسقالارىنان بولمەۋ نيەتىنەن تۋىنداعان دەپ ويلايمىن. قالاي دەسەك تە، الدىن-الا بولجام جاساۋ وڭاي دۇنيە ەمەس. ارينە، ءتىزىم قالىپتاستىرىلدى، ءبىراق ناقتى نارسەنىڭ بارلىعى سايلاۋ ناتيجەسى شىققاننان كەيىن عانا بەلگىلى بولادى: قانشا ورىن بولىنەدى، كىم وتەدى، جاڭا ءماجىلىس باسشىلىعىنداعى ورىندار قالاي بولىنەدى.

– ەگەر اكىمدەر دەپۋتات بولىپ كەتسە، ولاردىڭ ورىنتاقتارىنا كىمدەر جايعاسپاق؟

– بىزدە مۇنداي لاۋازىمدارعا كادر رەزەرۆى باياعىدا جاساقتالىپ قويىلعان – ولار ايماقتارعا جاۋاپتى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، جانە وڭىرلەرگە باسشىلىق جاساۋعا قابىلەتتى جەكەلەگەن مينيسترلەر، ۆيسە-مينيسترلەر. البەتتە، بۇدان بولەك، اكىمدەردىڭ العا شىعۋعا ۇمتىلىپ تۇرعان ورىنباسارلارى دا بار ەمەس پە. الايدا، تاعى قايتالاپ ايتامىن، الدىن الا كىمنىڭ دەپۋتات بولاتىنىن ءدوپ باسىپ ايتۋ وڭاي ەمەس.

توسىنسىي ەلەمەنتى: سىبىستار نە دەيدى؟

– بۇل تۋرالى ۇلكەن دالىزدەردە گۋ-گۋلەپ جۇرگەن سىبىستار نە دەيدى؟ ادەتتە، ول جەردەگىلەر بارلىعىن الدىن-الا ءبىلىپ وتىرادى ەمەس پە.

– البەتتە، دالىزدەردە كىمنىڭ جانە قاي لاۋازىمعا تاعايىندالاتىنى تالقىلانادى. شەنەۋنىكتەر مەن ساراپشىلار كىمنەن «جاقسى پرەمەر»، كىمنەن «جاقسى اكىم» شىعاتىنىن تالقىلاۋعا اۋەس. ءبىراق شىن مانىندە بۇل ماسەلەنى پرەزيدەنت پەن جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەردىڭ شاعىن توبى شەشەدى. ال ولار، ماعان سەنىڭىز، دالىزدەردە مۇنداي ماسەلەلەردى تالقىلامايدى. ال ەندى كەلەسى جاعدايدى ەلەستەتەيىك: ناشار جۇمىس ىستەيتىن اكىم نە بولماسا مينيستر بولادى، البەتتە، ولاردى الماستىرۋ ماسەلەسى ۇنەمى قارالىپ وتىرادى، مىنە، سول كەزدە ءتۇرلى وسەك-اياڭدار پايدا بولا باستايدى. ءبىراق، شىنتۋايتقا كەلسەك، ولاردىڭ 90 پايىزىنىڭ ناقتى جاعدايعا ەشقانداي قاتىسى جوق. ول از بولسا، وسىنداي شىندىققا جاناسپايتىن اقپارات قوعامدىق پىكىردى الداۋسىراتۋ جانە توسىنسىي ەلەمەنتتەرىن ەنگىزۋ ءۇشىن ادەيى جاسالادى.

– كەيبىر ساراپشىلار ۇلكەن روتاسيا بولادى دەگەن پىكىردى ۇستانىپ وتىر، ولاردىڭ ويىنشا، اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان اراسىندا ەلەۋلى ءاۋىس-تۇيىس بولماق.

– مەن ماسەلەنى بۇلاي قويماۋشى ەدىم. بىزدە اتقارۋشى بيلىكتىڭ ىشىندە دە جوعارىلاۋعا رەزەرۆ بار، سونداي-اق دەپۋتاتتار اراسىندا دا جوعارى لاۋازىمدارعا لايىقتى ازاماتتار بار. ايتپاقشى، ولار VI ءماجىلىستىڭ تىزىمىنە ەنگىزىلگەن، ولار بويىنشا ماسەلە ازىرشە اشىق تۇر. ءبىراق ەكىنشى جاعىنان، بوساعان دەپۋتاتتاردىڭ اراسىنان مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى جوعارى لاۋازىمدارعا ورنالاسۋ ءۇشىن رەزەرۆكە الىنعاندارىن كورىپ وتىرعان جوقپىن. اتاپ ايتارلىعى، نەگىزگى ءاۋىس-تۇيىس پارلامەنت وكىلەتتىگى توقتاتىلعانعا دەيىن نەمەسە ول بىتە سالىسىمەن جۇزەگە اسادى.

– نۇرلان نىعماتۋلين تىزىمگە ەنگىزىلدى. ونىڭ پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورنى كارىم ماسىموۆكە دايىندالىپ جاتىر دەگەن پىكىر بار. سوندا بۇل، بىزدە جاڭا پرەمەر بولادى دەگەن ءسوز عوي.

– بۇل كوپ تۇسپالدىڭ ءبىرى سياقتى جانە مۇنداي تۇسپالدار كەزەڭ-كەزەڭمەن قارالىپ وتىرادى. نىعماتۋلين ءوزىن پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ وتە ءتيىمدى جانە مىقتى باسشىسى رەتىندە كورسەتە ءبىلدى، سوندىقتان ونىڭ ماجىلىسكە اۋىستىرىلۋى تۋرالى اڭگىمە قوزعاۋعا ازىرشە ەرتە. تاعى ءبىر تۇسپال رەتىندە ونىڭ كانديداتۋراسى ءماجىلىس باسشىسى لاۋازىمىنا قاراستىرىلۋى مۇمكىن. ءقازىر ءتۇرلى بولجامدار ايتىپ، كىمنىڭ پرەمەر، كىمنىڭ دەپۋتات بولاتىنى، كىمنىڭ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە اۋىساتىنى تۋرالى ساۋەگەيلىك جاساۋعا بولادى، ءبىراق ءبارىن الدىن الا بولجاپ بىلۋگە بولمايدى. ماسەلەن، ءماجىلىس سپيكەرلىگىنە نە نۇرلان نىعماتۋلين، نە داريعا نازاربايەۆا، نە قابيبوللا جاقىپوۆ، ءتىپتى، احمەتجان ەسىموۆ تاعايىندالادى دەپ جاتىر، ءبىراق سوڭعى جانە ناقتى شەشىم تەك سايلاۋدان كەيىن قابىلدانادى. سونىمەن قاتار كەيىنگە شەگەرىلگەن روتاسيالار بولۋى دا مۇمكىن، ياعني، ادامدار تىزىمگە ەنگىزىلەدى، ءبىراق ولاردى ناقتى ۇسىنۋ ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ ورىن الادى.

– ءسىز، قالاي ويلايسىز، احمەتجان ەسىموۆتىڭ زەينەتتە ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، ول ەكسپو باسشىسى بولىپ قالا ما، الدە دەپۋتات بولىپ كەتە مە؟

– ەكسپو باسشىلىعىن اۋىستىرۋ ورىن الىپ جاتقان ۇردىستەرگە جەتكىلىكتى مولشەردە كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن. بۇرىنعى باسشىلىق پرەزيدەنتتى جەرگە قاراتتى، ەسىموۆ جاقسى ۇيىمداستىرۋشى بولعاندىقتان ەكسپو جۇمىسىن رەتكە كەلتىرە الدى. ءقازىر ونى اۋىستىرۋدىڭ رەتى جوق، تەك سپيكەر لاۋازىمىنا اۋىستىرۋ قاجەتتىگى تۋىنداماسا. ءبىراق قايتالاپ ايتامىن، بۇل ماسەلە بويىنشا تۇپكىلىكتى شەشىم تەك سايلاۋدان كەيىن قابىلداناتىن بولادى.

دەرەككوز: 365info