Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti «Beıbitshilik estafetasy – jastarǵa» atty Respýblıkalyq jastar antıadrolyq onlaın forýmyna qatysty, - dep habarlaıdy «Qamshy» portaly.

QR Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń Semeı ıadrolyq polıgonyn jabý týraly Jarlyǵynyń 25-jyldyǵyna arnalǵan is-shara aqyn, kórnekti qoǵam qaıratkeri, «Nevada-Semeı» halyqaralyq antıadrolyq qozǵalysynyń Prezıdenti Oljas Súleımenov, osy qozǵalystyń belsendi múshesi, sýretshi Qaripbek Kýıýkov, s.ǵ.d., profesor T.S.Súleımenov jáne Respýblıka boıynsha 17 joǵary oqý ornynyń stýdentteri men oqytýshylaryn qamtydy.

Derekterge súıensek, polıgonnyń 40 jyldyq tarıhynda 459 jarylys jasalǵan. 1949-1962 jyldary ashyq aýada 88 synaq, jer qoınaýynda 3 ret bomba jaryldy. 1953 jyldyń 12 tamyzynda álem tarıhynda alǵash ret termoıadrolyq qurylǵy ashyq aspan astynda synaqtan ótse, 1955 jyldyń 22 qarashasynda jer ústinde jarylǵan sýtegi bombasy jantalasa qarýlanǵan dúnıejúziniń derjavalaryn Keńes Odaǵynyń aldynda tize búgýge májbúr etti. Óıtkeni, bul synaq adamzat tarıhynda buryn-sońdy bolmaǵan edi. Sondaı-aq, Keńes eli osy ýaqyt aralyǵynda ıadrolyq zarády bar 6 qurylǵyny jeti qat kókke jýyq joǵary bıiktikte synaqtan ótkizip úlgerdi. Al, jer qabatyndaǵy tik unǵymalar men kólbeý týnelderde 340-tan astam synaq júzege asyryldy. Odan 1.5 mıllıon adam zardap shekti.

«Biz, qozǵalys músheleri, birde úlken delegasıa bolyp Japonıaǵa bardyq. Sol ýaqytta Hırosıma qalasynyń ortalyq alańynda mıtıń bolyp jatty. Oǵan qatysqan 3 myńǵa jýyq adam bári tegis jerde otyrdy. Bul qarsylyq kórsetýdiń bir túri bolar dep sheshtim. Sol sapar barysynda ıadrolyq jarylystan zardap shekkender qaýymdastyǵynyń ókili Qaripbek Kýıýkov baıandama oqydy. Sol baıandamanyń sońynda Qaripbek baýyrym: «Bizdiń qozǵalystyń qarsylyq belgisi ashyq alaqan. Men, antıadrolyq qozǵalysty eki qolymdy kóterip turyp qoldaımyn. Biraq, mende ondaı múmkindik joq» degen kezde, jınalǵan qaýym túgeldeı ornynan turyp, qoldaryn kóterip Qaripbekti qoldaıtyndaryn jetkizdi. Dál qazir sol belgini taǵy bir qaıtalasaq», – dedi. Sol sátte Qazaqstannyń túrli aımaqtaryndaǵy jastardyń oryndarynan turyp, qoldaryn kótergenin kórgende, eriksiz kózge jas uıalady. Osylaısha, tileýles jandardyń arman-muraty, maqsat-múddesi bir arnada toǵysqanyna kýá boldyq.

Forým barysynda Semeı ıadrolyq polıgonynan zardap shekken balalar týraly qysqametrajdy fılm de kórsetildi. Jarylys sebebinen zardap shekkender jaıynda naqty statısıkalyq málimetter men QR ıadrolyq qaýipsizdik salasynyń aǵymdaǵy jaǵdaıy baıandaldy. Jappaı joıý qarýlaryn taratpaýdyń halyqaralyq rejımin nyǵaıtý boıynsha Qazaqstan qyzmetiniń nátıjeliligi, ıadrolyq qaýipsizdik jáne ıadrolyq qarýsyzdandyrý salasyndaǵy Qazaqstannyń ǵalamdyq jetekshiligin, Qazaqstan ımıjin halyqaralyq arenaǵa kóterý máseleleri talqylandy. Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-dyń áleýmettik damý jónindegi prorektory Sholpan Jamanbalaeva «Synaq polıgondarynyń jabylýynan turaqty damýǵa qaraı» atty baıandamasynda Semeı ıadrolyq polıgony jabylǵannan keıin atom energıasyn óndirýdegi Otandyq ǵylymnyń áleýetin baıandady. QazUÝ ǵalymdary osy salaǵa úlken qyzyǵýshylyq tanytyp otyr jáne ony tıimdi paıdalanýda zertteý jumystaryn júrgizýde.

Forým sońynda álemdegi turaqtylyqty qamtamasyz etetin tynyshtyqtyń, beıbitshiliktiń estafetasyn endi jastarǵa senip tapsyratyn ýaqyttyń kelip jetkeni aıtyldy.