Qarjylyq daǵdarys adamzattyń basyn dań-duń etip jiberdi. «Sasqan úırek - artymen súńgip», qaısybir «júıkesi juqa» elder esteri aýysyp, qolǵa qarý alyp, soǵysqa kirisip ketkenin de sezbeı qaldy. Orysyń Qyrymǵa urynyp, ońbaı omaqasty. Ýkraınań demokratıa ańsap júrip, astan-kesten boldy. Qyrǵyzyń qaısarlyqqa qyzyǵyp, qanǵa uryndy. Gúrjiń myńjyldyq kórshi-otandasyn ornyna qoıa almaı, biraz jeriniń bos orynyn sıpap qaldy. Armenıa Qarabaqqa qaraılap, qylqyna tústi. Arab jurty «kóktemge» elitip, eseńgiredi. Sırıa «semizdikti kótere almaı», sergeldeńge kılikti. Túrtinektegen túrikter otpen oınap, oryspen jaǵa ustasty. Edireńdegen Eýropa eserliginiń sazaıyn tartyp, mıgranttardyń mıbatpaǵyna uryndy...
Ál-aýqatynyń az-kem aýytqyǵany bolmasa, álemdegi alyp eki jurt salmaqty qalpymen alysqa qasqaıa qaraıdy, olar: Amerıka men Qytaı... Atamyz qazaq: «Úırengen jaý - atyspaqqa jaqsy» degen, qońsy qytaıdyń syry bizge birshama málim, Abylaıhan atamyzdyń ósıet-ónegesi bar...
Bizge eń qaýiptisi - búginde jańa prezıdentin saılaýǵa qamdanǵan ajdaha Amerıka. Árıne, saılaýaldy úmitkerleriniń qalyń qatary búginde meılinshe sırep, tabıǵı surypqa tústi. Biraq, birde-bir amerıkalyq kóńil qoıyp, kóz toqtatpaǵan Donald TRAMP atty bir baıshykesh kúnnen-kúnge AQSH-tyń basshysy bolý armanyna tam-tumdap jyljyp, jaqyndap keledi...
Qazaq Eli qarjylyq daǵdaryspen ıtshyǵysyp júrip, Májilistiń myljyń depýtattaryn saılaýdyń qarbalasynda qalyp, orasan muqıttyń arǵy jaǵynan eldiń keleshegine tónýi múmkin zor qaýipti sezbeı otyrǵan sekildi...
...Nú-Iorktiń jyljymaıtyn múlik magnaty Donald Tramp salmaqty saıasatkerden góri, júıkesi juqaryp-tozǵan, bolmysynda musylman ıisinen tunshyǵatyn tarpań esýasqa kóbirek uqsaıdy. «Demokratıa» aýasynyń kúlimsi shýashyna elitip, esirtkini ezip ishetin amerıkandyqtardyń basym bóligi rýhanı degradasıaǵa ushyrap, «jaqsy men jamandy» aıyra almaıtyn syrqatqa ushyraǵandaı kórinedi. Aıtalyq, basynda saılaýǵa túsýge nıet tanytyp júrse de eshkim kózge ilmegen Donald Trampty jas pen kári, erkek pen áıel jabyla qoldap, jazdyń shyjyǵan ystyǵynda stadıon toly adam jınasa da, Respýblıkalyq partıa jetekshileri ony baısaldy úmitker retinde moıyndamady. Partıalastarymen eregise túsken Tramp: «Meksıkamen shekaraǵa bıik dýal turǵyzamyn!» - degen áıgili popýlısik málimdeme jasaǵanda, áńgúdik amerıkandyqtar bir serpilip qaldy.
Artynsha Respýblıkalyq partıa atynan AQSH prezıdenti saılaýyna túsetinin ashyq jarıalaǵan Tramp tamaǵy qarlyǵyp, dybysy shyqpaı qalǵansha: «Sırıadan keletin bosqyndar tasqynyn toqtatamyn!» dep, keýdesin qaqqanda, amerıkalyqtardyń tamyryn dál basqanyn ózi túgil, qarsylastary da moıyndady.
Bádikbaı Tramptyń básekelesterinen sýyrylyp ozyp shyǵýy - qoǵam men áleýmettik jelilerde keńinen talqylansa da, bir qyzyǵy, Respýblıkalyq partıa serkeleriniń kóbi: «Tramp ózi-aq saılaýdan bas tartady» - dep sendi. Biraq, olaı bolmady, «Amerıkany qaıtadan uly elge aınaldyramyn!» - degen sózder dańǵoı da daraqy AQSH halqynyń qyshyǵan jerine tıdi. Búkil el aýmaǵyndaǵy Tramptyń reıtıńi qarsylastarynan eki ese joǵary ósti. Respýblıkalyqtardy Donald Tramptyń kandıdatýrasyna degen úreı meńdedi.
Dáp osy tusta kezkelgen adamnyń eń názik te osal jeri - asyl dini ekendigin biletin kórkeýde kandıdat: «Men musylmandardy AQSH-qa kirgizbeımin!» - dep, qoıyp qaldy. Óz dininiń adamzatqa ákelgen qasyreti ıslamnan myń ese kóp bolsa da, árbir musylmen emes amerıkalyq Tramptyń qur aıqaı, bos qoqan-loqqysyn ýáde retinde qabyldap, ony qoldaýshylar kúrt kóbeıip ketti. Tipti, Tramptyń naǵyz qulakkesti fanattary paıda boldy.
Qaı jerde de Tramp minberge shyqqanda, qara halyqtyń shýy men ysqyryǵy kúsheıgenin kórgen Respýblıkalyq partıa basshylyǵy naýqannyń bas kezindegi Tramp jetistigin pash etetin «dabyl sıgnaldaryn» baıqamaı qalǵandyǵyn keshteý túsindi. Tipti, «Sýperseısenbi» atalǵan atyshýly kúni partıa úmitkerleri synaǵynda qurama shtattardyń basym kópshiliginde Tramp jeńiske jetip, prezıdent saılaýyna túsýge jaqyndaı tústi.
Qazir amerıkandyqtardyń tańdaý jasaýyna ýaqyt az qaldy. Búginde munaıy mújilip, ál-aýqaty álsiregen AQSH sátsiz kezeńdi bastan keshýde. Ózgege óshtik, órshil órkókirektik, mánsiz maqtan, álsizge azýyn batyrý zamany AQSH-ty attap ótip ketti.
Demek, árbir amerıkandyq bala-shaǵasynyń bolashaǵyna bas qatyrsa, dańǵoı keýdemsoqtyqtan aýlaq bolyp, beıbitshilik pen bitimge bet burýǵa tıis. Óıtkeni, amerıkandyq musylmandardyń sany kún sanap, saǵat sanap kóbeıip keledi. Sondyqtan, «Musylmandardy AQSH-qa kirgizbeıtin» amerıkalyq Donald Tramp pen «Úndi muqıtyna orys soldatynyń shulǵaýyn keptiretin» orys Vladımır Jırınovskııdiń qutty oryny - joǵary saıası minber emes, «Jyndyhana úıiniń» jekelengen jansaqtaý bólmesi ǵoı...
Qajymuqan ǴABDOLLA,
«Qazaq Eli» Halyqtyq qozǵalysynyń tóraǵasy.
