El Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna oraı uıymdastyrylǵan «Uly Dala eli: Táýelsizdiktiń 25 negizi» atty 25 juldyzdy kún sharasynyń bir kúni «Azamattyq qoǵam» taqyrybyna arnalyp otyr. Munyń ózindik sebebi bar. Óıtkeni, azamattyq qoǵamdy qalyptastyrý, damytý baǵytyndaǵy jumystar Táýelsizdik jyldarynda qolǵa alynǵan aýqymdy sharalardyń biri retinde sıpattalady.

Jalpy, demokratıa sharttaryn basshylyqqa alǵan, ony negizgi us­ty­ny etken kez kelgen memlekettiń saıa­sı-áleýmettik ómirinde azamattyq qo­ǵam úlken mańyzǵa ıe. Onyń qyzmeti qoǵamdy ortaq múddege jumyldyrý, uıystyrý deńgeıimen ólshenedi.

Qazirgi tańda azamattyq qoǵam tý­raly túrli kózqarastar, túrli tú­sinikter bar. Degenmen, azamattyq qo­ǵam memleket pen azamattar ara­syn­daǵy suhbatty júzege asyrady, ókimet, bılik qurylymdarynan tys­qa­ry jatqan áleýmettik baılanys­tardy nyǵaıtady degen túsinik berik qa­lyptasqan. Osy arada biz azamattyq qo­ǵamnyń damýyna arnalǵan túrli áleý­mettik toptardyń nemese jeke azamattardyń bastamalary memleket arqyly júzege asatynyn eskerýimiz kerek.

Qazaqstannyń qarqyndy damýy azamattyq qoǵamnyń áleýetine, aza­mat­tardyń belsendiligine tikeleı baı­lanysty. Qazaqstannyń áleý­met­tik saladaǵy memlekettik saıasa­ty halyqaralyq tájirıbelerge súıe­nip júrgizilýde. Sondaı-aq, biz­diń elimiz túrli salalar boıyn­sha kóptegen memlekettermen, halyqaralyq uıym­darmen áriptestik ornatyp, ózara yntymaqtastyqty jolǵa qoıǵan. Munyń barlyǵy elimizdegi áleýmettik salaǵa, azamattyq qoǵamnyń qyz­meti­ne oń áserin tıgizýde.

Qazirgi tańda elimizde «Qazaq­stan-2050» Strategıasy jáne «100 naq­ty qadam» Ult jospary aıasyn­da azamattyq qoǵamdy damytý ju­mys­ta­ry belsendi júrgizilýde.

Osy arada toqtala keter jaıt, Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 2000 jylǵy «Erkin, tıimdi jáne qaýipsiz qo­ǵamǵa qadam» atty Qazaqstan ha­l­-
qyna arnaǵan Joldaýynda úki­met­tik emes uıymdardy keshendi túr­de qoldaý qajettigine basa nazar aýdaryldy. Osynyń arqasynda eli­miz­de azamattyq qoǵamdy nyǵaıtý, qo­ǵamdyq ınstıtýttardy damytý isinde ilgerileýshilik boldy. Bul óz kezeginde qoǵamymyzdaǵy túrli salalardyń bir-birimen laıyqty únqatysýyna múmkindik berdi. Naqtylaı aıt­qan­da, úkimettik emes uıymdar, mem­lekettik organdar, kásipkerler eli­mizdegi ekonomıkalyq, áleýmettik má­se­lelerdi, komersıalyq emes jo­balardy birlese talqylap, túrli jaǵ­daıattarǵa qoǵam nazaryn aýdara bildi.

Sonymen qatar, Qazaqstan Res­pýb­lıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy qorynyń azamattyq qoǵamdy damytý, qoǵamdyq ınstıtýttardyń jumysyn jandandyrý baǵytyndaǵy jumysyn erekshe bólip aıtýǵa bolady. Elbasy bekitken, áleýmettik, qaıyrymdylyq, mádenı, bilim berý jáne basqa da qoǵamdyq-saıası maq­sattarda qurylǵan kommer­sıa­lyq emes uıym bolyp tabylatyn bul qurylym Qazaqstannyń demok­ra­tıa­lyq, zaıyrly, quqyqtyq jáne áleý­mettik baǵyttalǵan memleket retinde qa­lyptasýyna zor úles qosýda. Na­q­-
tylaı aıtqanda, qazaqstandyq pat­rıotızmdi nasıhattaý, qoǵamdaǵy rý­hanı bastamalardy qoldaý, má­de­nıet­ti, bilim men ǵylymdy damytý, el birligin qamtamasyz etý, ekonomı­ka, mádenıet, ǵylym, aǵartý jáne den­saýlyq saqtaý salalarynyń damýyna úles qosý sekildi izgilikti i­ster­di júzege asyrýǵa belsene qa­ty­syp júrgen Qordyń jumysy kó­ńil marqaıtady. Ásirese, Qordyń jas ǵalymdardy qoldaý, stýdentter men ǵylymı ujymdardy yntalandy­rý baǵytyndaǵy qyzmeti erekshe. So­ny­men qatar, qaıyrymdylyq sharalardy uıymdastyrý, áleýmettik mańyzy bar jobalardy iske asyrý máselesine de atalǵan qurylym basa nazar aýdaryp keledi.

Ár jyl saıyn Qor el azamat­ta­ry­nyń óz armandary men ıdeıalaryn júzege asyrýǵa kómektesýdiń jarqyn úlgisin kórsetip júr. Elbasy qorynyń aıasynda uıymdastyrylǵan túrli baıqaýlar, mádenı-tanymdyq sharalar kóptegen jastardyń jolyn ashyp, ómirden óz ornyn tabýǵa járdemdesýde. Osy baıqaýlarda tek je­ńimpazdar men júldegerlerdi ǵana marapattap, olarǵa arnaıy grant­tar bólip qana qoımaı, barlyq qa­ty­sýshylardy yntalandyryp otyratynyn aıtpaı ketýge bolmas.

Qordyń dástúrli túrde jarıalap kele jatqan áleýmettik ıdeıalar men jobalar baıqaýlarynyń basty erekshelikteri turǵysynda aıtar bolsaq, bul sharaǵa elimizde tirkelgen barlyq úkimettik emes uıymdar men olardyń ókilderi qatysa alady. Bul alańda azamattar jańa áriptester taýyp, ózderiniń tájirıbelerimen bó­lisip, tolǵandyryp júrgen oılaryn or­taǵa sala alady. Sonymen qatar, kon­kýrs aıasynda úkimettik emes uıym­dar usynǵan áleýmettik jobalar­dy qarjylyndyrý múm­kindigi qarastyrylǵan. Baıqaý je­ńim­pazdary men júldegerlerin qura­mynda Má­ji­lis depýtattary, ǵa­lym­dar, úki­met­tik emes uıymdar men BAQ ókil­deri bar táýelsiz komısıa ádi­letti túrde anyqtaıdy.

Qor óz qyzmetin bastaǵaly bergi aralyqta Áleýmettik ıdeıalar men jobalar baıqaýy sheńberinde 200-den astam qoǵamdyq birlestikke qarjylaı qoldaý kórsetken. Muny biz elimizde azamattyq qoǵamdy qoldaýdyń bir kórinisi dep aıta alamyz.

Azamattardyń belsendiligin art­­tyrý jumysyn óziniń basty min­­deti sanaıtyn bul baıqaýǵa «Qaıyrymdylyq uıymdar qaýym­dastyǵy», «Daǵdarystar ortalyǵy oda­ǵy» sekildi iri qoǵamdyq bir­les­tik­terdiń de qatysýyna múmkindik be­ril­gen. Olardyń usynǵan joba­lary­na da tıisti qarjylaı qol­daý kórsetilýde.

Baıqaý barysynda tek res­pýb­lıkalyq jáne aımaqtyq qoǵamdyq bir­lestikterdiń ǵana emes, aýdan, aýyl deńgeıindegi uıymdardyń da bel­sendiligi baıqalýda. Máselen, 2013 jyly Aqmola oblysy, Arnasaı aýyly­nyń azamaty áleýmettik ıdeıa­lar men jobalar baıqaýynyń jeńim­pazy bolyp tanyldy. Jobany júzege asyrýdyń arqasynda jerasty
jylyjaıy salyndy. Búginde ol jyl boıy aýyl mektebi men balabaqshasyn kókónispen qamtamasyz etip otyr.

Erekshe aıta keter jaıt, qazaq­standyq jekelegen azamattardan, aýyl mektepteri oqýshylarynan, shaǵyn qalalardaǵy birlestikterden tama­sha jobalar usynylyp ke­ledi. Atap aıtar bolsaq, byltyr biz Almaty oblysy Úsharal qalasy «Alakól Qamqor» qoǵamdyq birlestigine qoldaý kórsettik. Bul kómektiń arqasynda qalada jastardy jumysshy mamandyqtarǵa oqytatyn ortalyq qyzmet kórsete bastady. Munda jastar tek mamandyq ıgerip qana qoımaı, bıznes-jospar jasaýdy úırenedi, jastardy qoldaýǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamalarmen jáne basqa da ıgiliktermen tanysady.

Negizinde baıqaýda asa qajetti, jańashyl, áleýmettik máselelerdi ońtaıly sheshetin, ozyq tehnolo­gıalar men tyń tásilderdi usynatyn jo­balarǵa mán-mańyz beriledi. Dáli­regi, ómir súrý sapasyn arttyrýǵa yq­pal etetin, qoǵamǵa serpin be­re­tin, talaılardyń úmitin oıatyp, ji­ge­rin janıtyn jobalar nazardan tys qalmaıdy. Máselen, 2013 jy­ly Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuń­ǵysh Prezıdenti – Elbasy qo­ry­nyń qarjylaı qoldaýymen kóz­deri nashar kóretin balalarǵa arnal­ǵan «Janasý beınesi» (Obraz na oshý­p) atty músinshiler kórmesi uıymdastyryldy. Bul ınteraktıvti joba qoǵamymyzdan qyzý qoldaý tapty. Balalardyń jasaǵan músin­de­ri Á.Qasteev atyndaǵy óner murajaı­y­na qoıyldy.

Sonymen qatar, biz eki jyl qa­ta­rynan Pavlodar qalasyndaǵy «Dárigerler nashaqorlyqqa qarsy» komersıalyq emes uıymynyń jobasyna qoldaý bildirdik. Osy joba sheńberinde júrgizilgen jumystardyń nátıjesinde nashaqorlyqqa salynǵan azamat tez arada raıynan qaıtyp, jaman ádetin tastap, qalypty ómir súrýge bet burdy.

Osyndaı jobalardyń avtorlary óz eńbekteriniń jemisin kórgende erekshe jigerlenip, bir jobamen ǵana shektelip qalmaı, qoǵamymyzǵa paıdasy tıetin ıgi ıdeıalaryn usynatynyn jıi kórip júrmiz. Bul shyn máninde azamattardyń qoǵam ómirine belsene aralasýyn qamtamasyz etetini sózsiz.

Qazaqstan Táýelsizdiktiń 25 jy­­­­lyn­­da kóptegen tolaıym ta­by­s­­­­­-
tarǵa jetti. Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń júrgizgen sa­lı­qa­ly saıa­­saty sanamyzdy ósirip, óri­si­­miz­di keńeıtip, abyroıymyzdy asy­r­ǵany anyq. Eń bastysy, biz Táý­elsizdik jyldarynda basty qun­dy­lyqtarymyzdy anyqtap aldyq. Bul óz kezeginde maqsatymyzdyń aı­qyn­dy­ǵyn, alda turǵan mindetterdiń naq­tylyǵyn ańǵartsa kerek. Osy maq­sat-mindetterdiń barlyǵy qo­ǵam­ymyzdaǵy kelisim men tatýlyqty ny­ǵaıtýǵa baǵyttalǵanyn eskerer bolsaq, onda biz qoǵamdyq ıns­tıtýttardyń jumysyn júıeli ári saýatty túrde uıymdastyrýǵa nazar aýdarǵanymyz jón. Óıtkeni, bul salanyń qyzmeti, áreket etý deńgeıi elimizdiń damýyna tikeleı áser etedi. Naqtylaı aıtqanda, azamattyq qoǵam men memlekettiń ózara yntymaqtastyǵy, ortaq múddege túsinistikpen birlese umtylýy – kemel keleshektiń kepili

Altynaı KÓBEEVA,

Almaty qalasy «Aqparattyq-resýrstyq ortalyq» qoǵamdyq qorynyń dırektory