Ár jyldy qoıyp, jańaryp turar ár aıdyń ózinen qaıyr-jaqsylyq tiler halqymyz 2014 jyldy da óz shańyraqtarynda aq dastarqanyn jaıyp qoıyp, Elbasynyń teledıdar arqyly joldanar quttyqtaýymen qarsy alǵan bolatyn. «Biz Táýelsizdigimizdiń tuǵyrly, memleketimizdiń ǵumyrly bolýyn qalaımyz. Sol úshin alda kele jatqan jyldan úlken úmit, joraly jaqsylyq kútemiz. Jańa jyl Qazaqstannyń jańa dáýirin jalǵastyrady dep kámil senemin. Jańa jyl jaqsylyǵyn ala kelsin! Áýletterińiz árdaıym qýanyshqa bólene bersin! 2014 jyl elimizdi álemniń tórine shyǵaratyn qutty jyl bolsyn!», – degen Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń óz otandastaryna arnaǵan osy bir bata-tilegi qabyl da bolǵan edi.
Biz el Táýelsizdiginiń ár jylyn aıtpaǵannyń ózinde, táýelsizdigimizdiń bar tarıhyn, onyń ár kúnin Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń esimimen árdaıym baılanystyra sóıleımiz. Óıtkeni, «Táýelsiz Qazaq eliniń tarıhy sol eldiń eki tizgin, bir shylbyryn óz qolynda ustaǵan Nursultan Nazarbaevtyń taǵdyry, buǵan kerisinshe, Elbasynyń taǵdyry Qazaq eliniń taǵdyry men tarıhy bolyp qalyptasty. Bul qos taǵdyr – tutas bir halyqtyń taǵdyry», – dep áýelgi bir aıtqan oıymyzdy taǵy da bir qaıtalap, taǵy da bir jańǵyrta otyryp, 2014 jyldy da Memleket basshysy Táýelsiz Qazaqstannyń odan ári ósip-órkendeý men kemeldenýiniń bir kezeńine aınaldyrdy. Qazaq eliniń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń jańa kezeńi bastaldy. Qazaq eliniń álemdik abyroıy men bedeli odan ári asqaqtaı tústi.
Turlaýsyz dúnıeniń álemdik saıasaty kún saıyn qubylyp turǵan kezeń edi bul. Ásirese, keshegi keńestik bir júıeden shyqqan Ýkraına men Reseı arasyndaǵy qarym-qatynastyń ýshyǵa túsýi men álemniń damyǵan elderiniń Reseıge qarsy ekonomıkalyq sanksıalar qabyldaýy álemdik saıasatqa da, álemdik ekonomıkaǵa da óziniń áserin tıgizbeı qalmady. Álem boıynsha basty-basty qýat kózderiniń rynoktaǵy baǵalary quldyrap tómen túsip ketti de, bul álemdik qarjy jáne ekonomıkalyq daǵdarystyń odan ári tereńdeı túsýine yqpal etti.
Sol jaǵdaı álemdik ekonomıkanyń quramdas bir bóligi Qazaqstannyń da jaǵdaıyna óz salqynyn tıgizbeı qalmady. 2014 jyldyń bas kezinde ulttyq valútamyz – teńgeniń baǵamy ózgeriske ushyrady. Alaıda, Qazaqstannyń álemdik daǵdarysqa qarsy kúni buryn oılastyrylyp qoıǵan jáne de soǵan oraı jasaǵan batyl qadamdarynyń nátıjesinde elimizdiń ekonomıkasyn qorǵaý men qoldaý dáıekti júrgizildi. Óıtkeni, Elbasy HHI ǵasyrda jalpy adamzat balasy tap bolatyn on túrli basty qaterlerdi talaı jyl buryn san márte aıta otyryp, Qazaqstannyń osy bir álemdik daǵdarystyń kez kelgen jaǵdaıynda damýynyń joldaryn kúni buryn tereńinen oılastyryp qoıǵany da bar edi.
17 qańtar kúni Elbasy Nursultan Nazarbaev Qazaqstan halqyna arnaǵan óziniń «Qazaqstan joly-2050: bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» atty Joldaýy arqyly barlyq qazaqstandyqtardy el birligin saqtaı otyryp, bir maqsat, bir múdde – Táýelsizdik múddesi úshin yntymaqtasa eńbek etýge shaqyrdy. Elbasy budan bir jyl buryn, 2013 jyly «Qazaqstan-2050» Strategıasy – qalyptasqan memlekettiń jańa saıası baǵyty» Joldaýyn jarıalap, Qazaqstannyń 2050 jylǵa deıingi damýynyń jańa saıası baǵdaryn da anyqtap bergen-di. Memleket basshysy Qazaqstandy eń damyǵan 30 memlekettiń qataryna qosý jáne «Máńgilik Qazaqstan» jobasyn usynyp, biz qadam jasaıtyn jańa dáýirdiń kemel kelbeti men basty maqsatyn alǵa tartqan bolatyn.
«Qazaqstan-2050» Strategıasy – elimizdiń áleýmettik ekonomıkalyq damýynyń barlyq salasyn qamtıtyn jáne olardyń úzdiksiz ósýin qamtamasyz etetin jańǵyrýdyń jańa bir joly edi. Sóıtip, Elbasy álemde tereńdeı bastaǵan «sanksıalyq soǵys» jaǵdaıyndaǵy Qazaqstannyń ekonomıkalyq qaýipsizdigin taǵy bir nyǵaıta otyryp, senimdi túrde ilgerileýdiń qazaqstandyqtardyń áleýmettik qorǵalýynyń naqty mindetterin belgiledi.
Elimizdiń aldynda turǵan el ekonomıkasyn qorǵaý men odan ári damytýdyń asa jaýapty ári kúrdeli mindetterin oryndaý úshin 2 sáýirde Úkimetti aýystyrý qadamy jasaldy. Bul «Qazaqstan-2050» Strategıasyn oıdaǵydaı júzege asyrýdyń amaldary men joldaryn tıanaqtap, retteý úshin qajet qadam edi. Sondaı-aq, Nursultan Nazarbaev Kárim Másimov Úkimetine aldyna túrli sheshimder qabyldaýdyń biraz júgin mınıstrlikter men óńirlerge berý arqyly quramy jaǵynan shaǵyn Úkimet qurýdy tapsyrdy. Soǵan sáıkes, tamyz aıynda Úkimette ózgerister men qaıta qurý júrgizilip, sol tustaǵy 17 mınıstrlik pen 9 agenttik jáne 54 komıtet yqshamdalyp, barlyq agenttikter men jekelegen mınıstrlikter taratyldy, endi birqatar mınıstrlik biriktirilip, 12 mınıstrlik pen 30 komıtet qana qaldyryldy. Mádenıet jáne sport, Energetıka, Ulttyq ekonomıka, Investısıa men damý sıaqty jańa mınıstrlikter quryldy.
Táýelsizdiktiń alǵashqy kezeńderinen bastap, Qazaqstan Prezıdenti el ekonomıkasyn damytýdy jaqsartyp, elimizge ozyq úlgidegi jańa tehnologıalar ákelý úshin sheteldik ınvestorlarǵa barynsha qolaıly jaǵdaılar jasap kelse, endi myna daǵdarysty jaǵdaıda sol daǵdarysqa qarsy sharalardy júzege asyrý úshin taǵy da bir tyń qadamdar kerek edi. Álemdik daǵdarys dendep turǵan zamanda Qazaqstannyń ınvestısıalyq ahýalyn odan ári jaqsartý máselesi kún tártibine shyqty da, Elbasy áleýetti de, dáýletti ınvestorlar úshin aýqymdy jeńildikter jasaý jóninde asa mańyzdy tyń qadamdarǵa bardy. Elimizdiń bolashaǵy úshin ınvestorlardy korporatıvti tabys salyǵy men jer salyǵyn tóleýden 10 jyl boıy, múlik salyǵyn tóleýden 8 jyl merzimge bosatýdy tapsyrdy.
Osy arada Elbasy álemdik daǵdarys jaǵdaıynda otandyq ekonomıkaǵa barynsha qoldaý kórsete bastaǵandyǵyn atap ótýge tıistimiz. El boıynsha shaǵyn jáne orta bızneske qoldaý kórsetý maqsatynda Prezıdent Úkimetke uzaq merzimdi nesıelendirý múmkindikterin arttyrýdy, 2014-2015 jyldary Ulttyq qordan 1 trıllıon teńge bólýdi tapsyrdy. Sondaı-aq, qyrkúıek aıynda múlik pen kapıtaldy jarıa etý bastaldy. Mundaı sharanyń Qazaqstanda osymen úshinshi ret júrgizilýi edi. Negizgi maqsat «kóleńkeli ekonomıkadaǵy» qarjyny zańdy aınalymǵa shyǵarý bolsa, bul shara áli de jalǵasyp jatyr.
Elbasy óziniń Qazaqstan halqyna 2014 jylǵy 17 qańtardaǵy Joldaýynda Úkimet pen «Samuryq-Qazyna» qorynyń aldyna jeke sektorǵa memlekettiń úlesi bar kásiporyndardy berýdi tapsyryp, bul mindet 2014-2016 jyldarǵa arnalǵan jekeshelendirýdiń keshendi jospary boıynsha júzege asyrylýǵa tıisti boldy. Bul mańyzdy istiń ashyqtyǵyn qamtamasyz etýge de mán berildi. Memlekettiń menshigindegi nysandardy satýdy Qarjy mınıstrliginiń Memlekettik múlik jáne jekeshelendirý komıteti tek biryńǵaı elektrondyq saýda júıesi arqyly júzege asyratyn boldy. Memleket basshysynyń tapsyrmasy osy bolatyn.
Qazaqstannyń ishki jáne syrtqy saıasattaǵy turaqtylyǵy men senimdiliginiń arqasynda halyqaralyq qarjy ınstıtýttary da elimizdiń ekonomıkasyna qoldaý kórsetýden bas tartqan emes. 2014 jyly Qazaqstan, atap aıtqanda, Dúnıejúzilik bankpen – 2,5 mıllıard, Azıa damý bankimen – 1,6 mıllıard, Islam damý bankimen – 1,1 mıllıard, Eýropa qaıta qurý jáne damý bankimen 550 mıllıon dollar mólsherindegi yntymaqtastyq jónindegi kelisimderge keldi. Bul memlekettik údemeli ındýstrıalyq-ınnovasıalyq damý baǵdarlamasyn odan ári tabysty júrgizýge oń yqpal jasady.
Qazaqstannyń kólik-logıstıka salasyn damytý máselelerine aıryqsha mán bere otyryp, Nursultan Ábishuly elimizdiń irgeles jáne Eýropa men Taıaý Shyǵys memleketterine qurlyq, teńiz arqyly shyǵýdy qamtamasyz etýdiń tarıhı mańyzyn árkez óz nazarynan tys qaldyryp kórgen emes. Sonyń bir jarqyn mysalyndaı, 2014 jyly «Ózen – Bereket – Gorgan» halyqaralyq temir jol qurylysy aıaqtalyp, «Jezqazǵan – Beıneý» jelisi Ortalyq Qazaqstandy Aqtaý teńiz porty arqyly Túrikmenstanmen, odan ári Parsy shyǵanaǵymen jalǵastyrdy. Sondaı-aq, uzyndyǵy 1200 kılometr bolatyn «Arqalyq – Shubarkól» jáne «Jezqazǵan – Beıneý» temir jol jelileri de iske qosylyp, «Arqalyq – Shubarkól» magıstrali arqyly Qazaqstannyń ortalyǵynan Reseıge, odan ári Batys Eýropa elderine shyǵý múmkindigi qamtamasyz etildi.
2014 jylǵy 29 mamyr, Astana! Álem nazary taǵy da Qazaq elinde boldy sol kúni. Elordamyzda Qazaqstan, Reseı, Belarýs memleketteriniń basshylary 2015 jyldyń 1 qańtarynan bastap kúshine enetin Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq (EAEO) qurý shartyna qol qoıyp, bul tarıhı qujatty bekitti. Bul Qazaq eliniń, onyń Kóshbasshysy Nursultan Nazarbaevtyń jeńisi edi! Bulaı deýimizge Memleket basshysynyń sol kúni otandyq jáne sheteldik telearnalarǵa bergen suhbatyn negiz etip otyrmyz.
«Bul meniń osydan 20 jyl buryn Máskeý memlekettik ýnıversıtetiniń qabyrǵasynda aıtqan ıdeıam bolatyn. Shekaralar ashyq, adamdar alańsyz qozǵala alady, poıyzdar da, júkter de eshqandaı tekserýsiz qozǵala beredi. Iaǵnı, keńistik úsh memlekettiń kólemine ulǵaıady, ekonomıka kúsheıedi jáne osynyń bári bizdiń ıgiligimizge qyzmet etedi. Bul mańyzdy oqıǵa boldy», – dep atap ótti Nursultan Nazarbaev. Jáne de 2014 jylǵy táýelsiz elimizdiń tarıhyndaǵy taǵy bir eleýli oqıǵa – Qazaqstannyń Dúnıejúzilik saýda uıymyna kirýi týraly sheshimniń qabyldanýy. Bul oraıda Memleket basshysynyń Belgıaǵa qyrkúıek aıyndaǵy resmı sapary kezinde Qazaqstan Respýblıkasy men Eýropalyq odaq arasyndaǵy Keńeıtilgen seriktestik pen yntymaqtastyq týraly kelisim tabysty bolyp, Qazaqstannyń Dúnıejúzilik saýda uıymyna kirýi máselesi jónindegi kelissózder túbegeıli aıaqtalǵandyǵy – táýelsiz el tarıhynyń jarqyn betteriniń biri.
Osy bir tarıhı sátti Elbasy óziniń týǵan halqyna: «Bul mańyzdy oqıǵa, oǵan qol jetkizý úshin 15 jyl jumys istedik, barlyq 160 memleketpen kelissóz júrgizý ońaıǵa soqqan joq. Men oǵan tikeleı aralasyp, AQSH, Reseı jáne Úndistan prezıdentterimen, barlyq memlekettermen, Eýroodaqpen sóılestim. Qazir biz qorytýshy kezeńde turmyz», – dep qýana jetkizdi. Nursultan Ábishulynyń qazaqstandyq telearnalar arqyly aıtqan bul habary el mereıin asqaqtatyp áketip edi.
Búkil álem jańa syndarmen jáne qaterlermen betpe-bet kelip otyrǵan jaǵdaıda 2014 jylǵy 11 qarasha kúni Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev «Nur Otan» partıasy Saıası keńesiniń otyrysynda Qazaqstan halqyna «Nurly jol –bolashaqqa bastar jol» atty Joldaýyn jarıalaǵan bolatyn. «Qazaqstannyń «Nurly jol» Jańa ekonomıkalyq saıasaty týraly jarıalaımyn, – dedi Elbasy óziniń sózinde. – Men 2015 jylǵa arnalǵan halyqqa jańa Joldaýymdy osyǵan arnaımyn. Ol kontrsıkldy sıpatqa ıe bolady jáne bizdiń ekonomıkamyzdaǵy qurylymdyq reformalardy jalǵastyrýǵa baǵyttalady.
Elbasynyń osy Joldaýyndaǵy: «Qadirli halqym! Biz jalpyulttyq ıdeıamyz – Máńgilik Eldi basty baǵdar etip, táýelsizdigimizdiń damý dańǵylyn Nurly jolǵa aınaldyrdyq. Qajyrly eńbekti qajet etetin, keleshegi kemel Nurly jolda birligimizdi bekemdep, aıanbaı ter tógýimiz kerek. Máńgilik El – eldiń biriktirýshi kúshi, eshqashan taýsylmas qýat kózi. Ol – «Qazaqstan-2050» Strategıasynyń ǵana emes, XXI ǵasyrdaǵy Qazaqstan memleketiniń myzǵymas ıdeıalyq tuǵyry! Jańa qazaqstandyq patrıotızm degenimizdiń ózi – Máńgilik El! Ol – barsha Qazaqstan qoǵamynyń osyndaı uly qundylyǵy. Ótken tarıhymyzǵa taǵzym da, búgingi baqytymyzǵa maqtanysh ta, gúldengen keleshekke senim de «Máńgilik El» degen qudiretti uǵymǵa syıyp tur. Otandy súıý – babalardan mıras bolǵan uly murany qadirleý, ony kózdiń qarashyǵyndaı saqtaý, óz úlesińdi qosyp, damytý jáne keıingi urpaqqa amanat etip, tabystaý degen sóz. Barsha qazaqstandyqtardyń jumysynyń túpki máni – osy! – dep barsha qazaqstandyqtardy eldiń birligi men tutastyǵyn saqtap, nyǵaıtýǵa shaqyrdy. Elbasynyń osy bir aýyz sózi búginge de, keler urpaq úshin de máńgilik amanat bolyp qala bereri anyq.
Sondaı-aq, Saıası keńes otyrysynyń qorytyndysy boıynsha, «Nur Otan» partıasynyń 2015-2025 jyldarǵa arnalǵan Sybaılas jemqorlyqqa qarsy baǵdarlamasynyń qabyldanýy da jyldyń eleýli oqıǵasy boldy. Qoryta aıtqanda, Elbasynyń Daǵdarysqa qarsy baǵdarlamasy Qazaqstannyń kúrdeli kezeńderdegi Jańa ekonomıkalyq saıasatyn tujyrymdap berdi. Ásirese, ınfraqurylymdyq damýǵa aıryqsha mán bere otyryp, Nursultan Nazarbaevtyń jeti basymdyq qatarynda: kólik-logıstıkalyq, ındýstrıalyq-ınnovasıalyq, energetıkalyq, turǵyn úı, turǵyn úı-kommýnaldyq, áleýmettik ınfraqurylymdardy, sondaı-aq, shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaý qajettigin aıtýy Qazaqstannyń álemniń eń damyǵan 30 eliniń qataryna qosylý jolyndaǵy isterge serpin berip otyrǵandyǵyn ýaqyttyń ózi rastap, qýattaǵanynyń belgisi edi.
Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev ıadrolyq qarýsyz álem qurýdyń bas arhıtektory ekendigin dúnıe moıyndaǵaly qashan! Táýelsizdik almaı turyp, ıaǵnı 1991 jyldyń 29 tamyzynda qazaq jerinde qyryq jyl boıy qyrǵyn salǵan Semeı ıadrolyq synaq polıgonyn jaýyp, jalpy adamzatty joıqyn qaterden qutqarýǵa tuńǵysh bolyp jol salǵan, tuńǵysh bolyp tutas álemdi ıadrolyq qarýsyz beıbit ómir súrýge shaqyrǵan Nursultan Nazarbaev jappaı qyryp-joıatyn qarýdy taratpaý jónindegi jahandyq qozǵalys máseleleri boıynsha kúni búginge deıin kóshbasshy bolyp keledi.
Sonyń bir aıqyn kórinisindeı, naýryz aıynda Nıderlandtyń Gaaga qalasynda ótken Iadrolyq qaýipsizdik jónindegi sammıtke qatysqan Elbasy Birikken Ulttar Uıymy janynan ıadrolyq qarýdan bas tartqan memleketterge, sondaı-aq, óńirlik ıadrosyz aımaqtar týraly kelisimderge qol qoıǵan barlyq elderge ıadrolyq derjavalardyń kepildigin saqtaý jónindegi Halyqaralyq monıtorıng búrosyn qurý týraly usynysy samıtke qatysýshylardyń báriniń de zor qyzyǵýshylyǵyn týǵyzyp edi. Sol joly Qazaqstan Prezıdentine buryn-sońdy eshbir memlekettiń basshysyna kórsetilmegen aıryqsha bir qurmet kórsetilip edi. Adam balasyn tolǵandyratyn osy bir júrekjardy oqıǵa týraly kezinde myna bir oıymyzdy: «2014 jyldyń naýryz aıynyń 24 juldyzy! Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevqa Eýropanyń Gaaga qalasynda qyrmyzy qyzǵaldaqtyń «Prezıdent Nazarbaev» dep atalatyn jańa túri tanystyryldy. Bul jahandyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýge qosyp kele jatqan tarıhı zor úlesi úshin Elbasyna barlyq álemniń syılaǵan alǵys gúli ǵoı dep oıladym. Qyrdyń topyraǵynan nár aldy deıtin sol qyrmyzy qyzǵaldaqtyń náziktigindeı adam úmiti de Nursultan Nazarbaevtyń esimimen búr jardy», – dep osy «Egemen Qazaqstan» gazetiniń (5 shilde, 2014 jyl) betinde jazǵan da, aıtqan da bolatynbyz.
Keshegini búginmen baılanystyra sóıler bolsaq, álemniń qazaqtyń bir perzenti Nursultan Ábishuly Nazarbaevqa degen osy bir ystyq yqylasynyń Elbasynyń taıaýdaǵy Japonıa sapary kezinde taǵy da júrek tebirentti. Kúnshyǵys eliniń halqy úshin hrızantema gúli asa qasıetti sanalady. Japondyqtar hrızantemany baqyt gúli dep qaster tutady. Japonıanyń gerbinde de osy gúl beınelenip, hrızantema Kúnshyǵys eliniń jáne onyń ımperatorynyń kórinisi retinde tanylady. Sondyqtan da japondyqtar jyl saıyn baqyt gúli – hrızantemanyń jańa túrin oılap tabýǵa, onyń odan ári kórikti bola túsýine aıryqsha mán beredi eken. Sońǵy bes jyldan beri 50 myń gúldiń ishinen óziniń ádemiligimen erekshe kóriner baqyt gúliniń jańa túriniń endigi ataýy – Prezıdent Nazarbaev».
Mundaı qurmet buǵan deıin birde-bir álemdik saıasatkerge kórsetilmegen edi. Ejelden óz hrızantemalaryn baqyt pen aqyldylyqtyń belgisi dep tanıtyn jáne de neni bolsyn ábden oılap baryp jasaıtyn japondyqtar Nursultan Nazarbaevty beıbitsúıgish Prezıdent retinde tanıtyndyqtaryn ǵana bildirip qoımaı, Elbasynyń boıyndaǵy kemeńgerlik pen danalyqqa ábden kóńilderi de tolyp, rıza bolǵandarynan jasap otyrǵan izgi bir syı-qurmetteri dep tanydyq ta, ár qazaqstandyq úıimizde otyryp, qýana qol soqtyq.
Ádettegideı bul joly da álemdik saıasattaǵy Qazaqstannyń jáne onyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń abyroıy taǵy da asqaqtaı tústi. Jalpy, Elbasy adamzatty tolǵandyryp otyrǵan jahandyq máselelerdi sheshýge belsene aralasyp qana qoımaı, sol túıtkildi de tyǵyryqqa tirelgen jaılardan jol taýyp shyǵýdyń naqtyly bir joldaryn usynyp, batyl qadam jasaı biler parasattylyǵymen de álemdi tánti etip keledi.
Elbasy jaıly oılar men pikirler kitabymda «Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń adamzattyń búgingi jáne erteńgi tirshiligine qatysty kez kelgen máseleni búrkemelemeı, jaǵdaıǵa naqtyly ári ashyq baǵa berip otyrýy álemdik saıasattyń tamyr búlkilin birqalypty ustap turýǵa áser etip keledi», dep jáne de «Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń adamzattyń jańa dáýiriniń, ıaǵnı HHİ ǵasyrdyń saıası dúnıesi men kelbetin túbirinen ózgerip sala berýine óz úlesin barynsha qosa da bilgen jáne qosyp ta kele jatqan sarabdal saıasatkerligin álem tolyǵymen moıyndady», dep aıtqan bir pikirimizdi taǵy da qaıtalaı otyryp, biz, ıaǵnı, Qazaq eli Nursultan Nazarbaevtyń bir ulttyń ne bolmasa bir memlekettiń múddesi aıasynda ǵana shektelip qalmaı, jalpy adamzattyń múddesin oılaı kelgen nıetimen daralana bildik. Jáne de álem aldyndaǵy zor abyroıy men bedeliniń arqasynda Elbasy Qazaqstandy álemdik saıasattaǵy esh talasy joq halyqaralyq abyroıly ári jaýapty da senimdi seriktes dárejesine jetkizdi.
Osy aıtyp otyrǵan jaılarymyzdy 2014 jyldyń enshisinde qalǵan álemdik tarıhtyń qazaqstandyq betterinen tanyp alýǵa ábden bolar edi. Bul jyly Elbasy jahandyq daǵdarystan barlyq dúnıe memleketteriniń birlesip, birge kúsh salyp shyǵý jaǵdaıyn oılastyrýdy qamdady. Álqıssa, áýeli Shveısarıada ótken Dúnıejúzilik ekonomıkalyq jáne de sodan keıin Birikken Arab Ámirlikterinde bolǵan Dúnıejúzilik H ıslam ekonomıkalyq forýmdarynda, Vİİ Astana ekonomıkalyq forýmy men taǵy da Qazaqstannyń Astanasynda ótkizilgen Dúnıejúzilik daǵdarysqa qarsy İİ konferensıa syndy iri halyqaralyq sıpattaǵy iri forýmdardyń minberlerinen Nursultan Nazarbaevtyń úni asqaq estildi.
Qashan bolsyn, kez kelgen máseleni tereńinen zerdeleı biler Elbasy halyqaralyq osy jıyndarda da álem memleketteriniń basshylary men saıasatshylaryn aqyl men parasatqa, sabyrǵa shaqyrsa, qarjygerler men ekonomıserdi daǵdarystan shyǵýdyń tıimdi joldaryn izdeýge shaqyrdy. Sol sebepten de, 2014 jyly daǵdarysqa qarsy dúnıejúzilik forýmdardyń ekeýiniń birdeı ár kezderi Astanada ótýi bizdiń Elbasynyń jalpy adamzatty tolǵandyryp, kez kelgen, tipti damyǵan degen memleketterdiń ózderin qos búıirlerinen qysa bastaǵan daǵdarystan tezirek shyǵýdyń búgingi órkenıet aldyndaǵy jaýapkershilikti tereńinen sezine bilgendigi der edik. Jáne de daǵdarysy bir jaǵynan, sanksıalyq áreketteri ekinshi jaǵynan ala bastaǵan álemdik damýdyń kúrdeli kezeńinde Qazaqstan Respýblıkasynyń syrtqy saıasattaǵy bedeli de, belsendiligi de arta túsken-di. Qazaq eliniń qos qaptalynda jatqan Reseı men Qytaı sıaqty ejelgi múddeles kórshilermen de, sondaı-aq, AQSH, Eýropalyq odaq sıaqty dúnıe jaıyn baqylap ta, rettep te otyratyn yqpaldylarmen de qarym-qatynas jasaýdyń kópvektorlylyǵy Elbasynyń tún uıqysyn tórt bólip, tereńinen zerdeleı otyryp atqarǵan qajyrly qyzmetiniń, álemdik abyroıy jáne de barsha qazaqstandyqtardyń yntymaǵy men el birliginiń arqasynda saqtalyp qaldy, áli de solaı!
HHI ǵasyrdyń álemdik saıasatynan Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev usynǵan jáne de taban tireı otyryp júzege asyryp ta kele jatqan, endi tolyq moıyndalyp ta bolǵan eýrazıalyq ıntegrasıany odan ári tereńdetýge bizdiń Elbasyndaı eshbir memlekettiń basshysynyń jany shyryldaǵan joq. Bul – tarıhı aqıqat! Keshegi keńestik júıeniń bir shańyraǵynyń astynda bolǵan búgingi Táýelsiz Memleketter Dostastyǵy elderiniń bir-birlerimen ózara tıimdi qarym-qatynas jasaý máselesine arnalyp qazan aıynda Mınsk qalasynda TMD memleketteri basshylarynyń keńesi men Eýrazıalyq ekonomıkalyq qoǵamdastyq memleketaralyq keńesiniń otyrystary, jeltoqsan aıynda Máskeý qalasynda Ujymdyq qaýipsizdik sharty uıymy keńesiniń kezekti sesıasy ótip, bul alqaly jıyndardyń da taqyryp arqaýy Qazaqstan usynystary men bastamalary boldy.
Qazaq eliniń batysyndaǵy Atyraý qalasynda qyrkúıek aıynda kómirsýtegi salasyndaǵy ınovasıalyq tehnologıalardy birlese qoldaný týraly Qazaqstan men Reseıdiń Hİ óńiraralyq yntymaqtastyq forýmy eýrazıalyq ıntegrasıanyń jańa baǵytpen damı túsýine óz áserin tıgizse, Elbasynyń qyrkúıek aıyndaǵy Belgıaǵa resmı sapary Qazaqstan Respýblıkasy men Eýropalyq odaq arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń jańa kókjıegin ashty.
Qashan bolsyn álemniń tynyshtyǵy men jalpy adamzat balasynyń bir-birimen beıbitqatar ómir súrýine óziniń bar sanaly ǵumyry men aqyl, parasatyn sarp etip kele jatqan Nursultan Nazarbaevtyń ýshyǵyp bara jatqan halyqaralyq jaǵdaılardy sabyrly kelisimmen retteýge araaǵaıyndyq jasaýy taǵy da bizdiń el men Elbasynyń dúnıeniń tórt qubylasyn túgendeý jáne qantógissiz saqtaýdaǵy saýapty is boldy. Elbasynyń aǵaıyndy tatýlastyrý men basyn qosa bilýi parasat-paıymdy jannyń ǵana qolynan keler is edi.
Osy rette, Reseı men Ýkraınanyń shekaralas aımaqtarynda qarýly qaqtyǵystarǵa jol berile bastalǵan 2014 jyldyń naýryz aıynan beri Elbasy Nursultan Nazarbaev memleketter arasyndaǵy únqatysýdyń qajettiligi jaıyndaǵy tezısti alǵa tarta otyryp, Reseı, AQSH, Germanıa, Ulybrıtanıa sıaqty jáne de ózge de múddeli elderdiń basshylarymen telefon arqyly baılanys jasap, udaıy kelissózder júrgizýmen bolǵan edi. Bizdiń Prezıdentimizdiń osy bitimgershilik saıasatynyń oń yqpaly tıip, 2014 jyldyń sońynda Reseı, Ýkraına, Germanıa jáne Fransıa basshylarynyń qatysýymen «Normand pishimindegi» kelissózder bastaý nıeti ornyǵyp, sol jaıynda túbegeıli ýaǵdalastyqqa qol jetkizilgen-di.
2014 jyl! Bul jyl qasıetti jer betinde «Prezıdent Nazarbaev» qyzǵaldaǵy qulpyrǵan qutty da berekeli, abyroıly jyl boldy. Qazirgi dúnıeniń alasapyrandy kezeńderinde de, Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń kóptildi, kópkonfessıaly eldiń ishki turaqtylyǵyn saqtaı otyryp, «Nurly jol» baǵdarlamasy boıynsha ilgeri basyp, damyp kele jatqan Táýelsiz Qazaqstannyń 2014 jylǵy jylnamasy da, sóz joq, álemdik kóne tarıhtyń abyroıly altyn bir paraǵy bolyp jazylyp qalǵany anyq edi.
Jabal ERǴALIEV,
jazýshy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Parlament Senatynyń depýtaty
https://egemen.kz
