Elimizde 2015 jyldyń 1 qazanynan bastap ońaı kartasy iske qosylyp, jolaýshylar 320 teńge turatyn jol júrý kartasyn satyp alýǵa tıis bolatyn. Halyq ońaı kartasyna úırene almady. Sebebi ońaı kartasyn satyp alǵannan góri   qolma-qol tólegen yńǵaıly boldy jáne aqshadan tarshylyq kórip otyrǵan otbasylarǵa 320 teńge biraz qarajat ekeni jasyryn emes. Ońaı kartasy qıynshylyq týǵyzyp jatqanda, jyǵylǵan ústine judyryq bolyp  jol júrý aqysyn 150 teńgege  qymbattady. Buǵan halyq  narazy boldy. Tıyndy teńgege jalǵap júrgen jurtqa 150 teńge de az aqsha emes. Bir úıden birneshe adam 150 teńge tóleıtin bolsa, qanshama shyǵyn ketedi.  Eseptep  kóreıik, bir adam  jumysyna barý úshin  kem degende  eki avtobýspen júredi. Keletini bar, qaıtar joly bar, sonda 600 teńge aqsha ketedi.  Al  ońaı kartasymen 80 teńge tólese 320 teńge jolyna ketedi. Jurtshylyqqa  qolma-qol 600 teńge  tólegennen, ońaı kartasymen 320 teńge tólegen tıimdi bolady. Al  ońaı kartasy kúni - búginge deıin qıyndyq týǵyzyp keledi.   Biraq, halyq júz  elý teńge tólemes úshin ońaı kartasyna aýysqan.

Qoǵamdyq kólik baqylaýshylarynyń aıtýynsha, halyqtyń 80%-y ońaı  kartasyna aýysqan. «Osy aıdyń sońyna deıin halyq jappaı ońaı kartasyna aýysady deýge bolady.  Keshe jol júrý aqysy qymbattaǵanyna narazy bolǵandar boldy, al búgin eshqandaı daý týyndamady. Halyq bul jaǵdaıǵa da úırene bastady», - deıdi qoǵamdyq kólik baqylaýshylary. Biraq halyqtyń arasynda jol júrý aqysynyń qymbattaǵany jáne  ońaı kartasynyń yńǵaısyzdyǵyn aıtyp jatqandar kóp.  Solardyń biri Orazhan aǵaı.

«Maǵan burynǵy kezdegideı qolma-qol jol aqysyn tólegen yńǵaıly. Kire sala qaltańnan aqsha izdep, tólegennen, asyqpaı otyryp, shyǵatyn kezde tólegen óte yńǵaıly. Sol ýaqyttarda eshqandaı urys keris bolmaıtyn. Jol aqysy qymbattaǵannan beri amaldyń joqtyǵynan ońaı kartasyna aýystyq. Kartaǵa aýysqannan beri avtobýstyń ishinde kúnde aıǵaı shý. Al jol aqysyn júz elý teńgege qymbattatqanyn estigende tóbemizden tastaı sý quıyp jibergen  boldy. Eń qurmaǵanda júz teńge bolǵanda, halyqtyń arasynda daý-damaı bolmas edi »,- deıdi Orazhan aǵaıymyz.

Iá ońaı kartasy biraz adamdy áýrege salǵany anyq. Qala turǵyndary  ońaı kartasyna  ýaqyt óte úırenip keter, biraq syrttan keletin qonaqtar ne istemek?  Qalaǵa 1-2 kúnge  kelgen qonaqtar úshin qalaı bolmaq degen suraq týýy múmkin.

 Buǵan «Almaty transport holdıńiniń» qyzmetkerleri jaýap bergen bolatyn. «Almaty qalasyna kelgen qonaqtar Biryńǵaı kólik kartasyn taratylý oryndaryndaǵy agenttik jelilerden alýyna bolady. Biryńǵaı kólik kartasyn qoldanyp bolǵannan keıin, qala qonaqtary kórsetilgen sharttarǵa sáıkes kepildeme qunyn qaıtaryp ala otyryp, kartany keri qaıtaryp berýlerine bolady» degen bolatyn. Árıne ońaı kartasyn alyp,  qoldanyp bolǵannan soń qaıtarsa esh qıyndyq týmas edi. Ońaı kartasyn alýǵa kelgen adamdardan, qonaqtar  kezek kútip sharshaıdy. Al bir-eki kúnge kelgen qonaqtar kezek kútip, ýaqyt ozdyrǵysy kelmeıdi. Al aýyldan   keletin qonaqtar aqshalaryn jıyp, terip kelgende jol aqysynyń júz elý teńge  qymbattaǵanyn estigen adamnyń basynan jaı túskendeı bolatyny anyq.

Syrttan kelgen qonaqtar jol aqysynyń qymbattaǵany turmaq, qala turǵyndarynyń ózi bilmegenderi jáne  jol júrý kezinde  qandaı erejeler  bar ekenin  bilmeıtinder bar. Mysaly: Avtobýsqa mingen kezde ońaı kartasyn nemese jol aqysyn eki aıaldamanyń arasynda basyp úlgerýińiz kerek. Basyp úlgermeseńiz nemese kartańyzda qarajat taýsylyp qalsa 4538 teńge  aıyppul tóleısiz.  Bul erejeni biri bilse, biri bilmeı jatady. Taǵy da aıtatyny «Ońaı» kartasyna kóshkennen beri  bir aılyq jol júrý bıletin qoldanyp kelgender úshin yńǵaısyz bolatyn. «Almaty transport holdıńi» bul máseleni de sheship qoıǵan. Naqtyraq aıtsaq biryńǵaı, kólikke arnalǵan aılyq jol júrý quny  7200 teńge bolsa, oqýshynyń kólikpen aılyq jol júrý quny  1000 teńge, al stýdenttiń kólikpen aılyq jol júrý quny  3000 teńge. Bul stýdentter men oqýshylarǵa yńǵaıly bolsa, qarapaıym halyqqa yńǵaısyz. Burynǵy kezde 3000 teńgege jeter jetpes  bılettiń baǵasyn 7200 teńgege kóterip tastady. Bul qarajatty kópshiliktiń qaltasy kótere bermeıdi.

Qoryta kelgende ońaı kartasyn bireý quptap jatsa, keıbireýler óz shaǵymdaryn aıtyp jatyr. Ońaı kartasy durys emes demeımin, durys6 biraq tıimdi - tıimsiz tustaryn jan-jaqty saraptaǵanda qolaısyz jaǵy basymyraq bolyp shyǵady.

 Aqnur MUHTARHAN