Tutynýshylar quqyǵy kóp jaǵdaıda zańdy bilmegendikten taptalyp jatady. Qazaqstanda tutynýshylar quqyǵyn qorǵaıtyn zań da, arnaıy uıymdar da bar. Jaqynda tutynýshylar quqyǵy týraly zańǵa túzetýler engizildi dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi Tutynýshylardyń Ulttyq Odaǵynyń baspasóz qyzmetine silteme jasap. 

Zańmen qarastyrylǵan kelesi túzetýler:

1. Taýardy qaıtarý merziminiń ulǵaıýy.

Sonymen qatar, ǵımarattar, qurylystarǵa qatysty 3 jyldan 5 jylǵa deıin oryndalǵan jumystyń qasaqana jasyryn kemshilikteri anyqtalǵanda, talap etý merzimi uzartylady («Tutynýshylardyń quqyǵyn qorǵaý týraly» QR Zańynyń 35-babynyń 6 jáne 7-tarmaqtary tolyqtyryldy);

       30 bapqa 1-1 tarmaqshasy engizilgen.

2. Kelisimshartqa tutynýshynyń quqyǵyn buzatyn nemese qysym jasaıtyn sharttar qosýǵa bolmaıdy

Bul sharttar «Tutynýshylardyń quqyǵyn qorǵaý týraly» QR Zańynyń 8-1 jańa babynda atap ótilgen. Mysaly, kelisimshartta oryndaýshy men tapsyrys berýshi arasynda, qyzmet kórsetilýine baılanysty tapsyrys berýshiniń múlkine, densaýlyǵyna jáne ómirine zıan keltirilgen jaǵdaıda, oryndaýshy jaýapkershilikten bosatylatyn sharttar bolmaýy qajet. Eger osyndaı sharttar sonda da kelisimshartta keltirilgen bolsa, onda olar jaramsyz bolyp tabylady.

Sondaı-aq, shartty jasaǵan kezde, satýshy (oryndaýshy, daıyndaýshy) men tutynýshy arasynda jasalǵan, taýarlardy, jumystardy, kórsetiletin qyzmetterdi satý týraly kez kelgen shart olardy túsinýge arnaıy bilim talap etpeýin eskerýi qajet, anyq tujyrymdalǵan jáne eki jaqty túsindirýdi boldyrmaıtyn sharttardy qamtýy tıis;

3. Elektrondy saýdadaǵy kepildeme merzim suraqtary.

«Tutynýshylardyń quqyǵyn qorǵaý týraly» QR Zańynyń 17 b. 2 t.-na engizilgen ózgertýler, elektrondy saýdada (ınternet-dúkenderden satyp alý), kepildeme merzim ne taýardyń jetkiliksizdigin kórsetetin merzim, taýardyń tutynýshyǵa berilgen(jetkizilgen) kúninen bastap, al eger taýar arnaıy ornatýdy(qosýdy) nemese qurastyrýdy qajet etse, onda sol ornatý(qosý) nemese qurastyrý kúninen bastap óte bastaıtynyn bekitedi;

4. Satyp alý faktisin rastaý.

Buryn, eger tutynýshyda satyp alý faktisin rastaıtyn qujattary bolmaǵan bolsa, onda ol kýálik etetin aıǵaqtarǵa súıene alatyn edi. Endi osyndaı fakt, sondaı-aq foto jáne vıdeofıksasıamen rastalýy múmkin ("tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý týraly" QR Zańy 18-bap). Sondyqtan, eger klıent taýar qaıtarǵysy kelse, biraq fıskaldyq cheki bolmasa, satyp alǵandaǵy foto nemese vıdeo rastaý bolǵan jaǵdaıda, satýshy qaıtarýdy nemese taýardy aıyrbastaýǵa mindetti;

5. Taýardyń saraptamasy.

2016 jyldyń 7 mamyrynan bastap  taýar sapasynyń qosymsha tekserý (saraptama) qunyn satýshy (daıyndaýshy) tóleıdi. Eger tekserý (saraptama) nátıjesinde, taýardyń kemshilikteri tutynýshynyń kinásinen paıda bolǵany anyqtalsa, onda ol satýshyǵa (daıyndaýshyǵa) tekserý (saraptama) júrgizýge arnalǵan shyǵyndardy, sondaı-aq taýardy tasymaldaýǵa arnalǵan shyǵyndardy óteýge mindetti. Sonymen qatar, túzetýlerge sáıkes tutynýshy taýardyń sapasyn tekserý jáne saraptama júrgizýde ózi nemese óz ókili arqyly qatysýǵa quqyly ( "tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý týraly" QR Zańynyń 30 b. 2 t.);

6. Tutynýshynyń foto, beıne-túsirilim qoldanýy.

Sonymen qatar endi satýshyǵa (daıyndaýshyǵa, oryndaýshyǵa), Qazaqstan Respýblıkasynyń zań shyǵarýymen aldyn ala qaralǵan keı jaǵdaıdy eskermegende, saýda zaldarynda tutynýshynyń foto, beıne-túsirilim qoldanýyna qatysty quqyǵyn shekteýge tyıym salynady ("tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý týraly" QR Zańynyń 24 b.). Osyǵan baılanysty, satýshynyń qaýipsizdik qyzmeti, saýda zaldarynda tutynýshylarǵa foto jáne beıne túsirilimge tyıym salýǵa quqyly emes.

7. Kepildeme qyzmettiń merziminiń ulǵaıýy.

Endi eger shartta belgilengen kepildik merzimi 2 jyldan kem bolsa jáne jumystardyń (qyzmetterdiń) kemshilikteri kepildi merzim ótkennen keıin tabylǵan bolsa, biraq 2 jyl sheginde, onda tutynýshy onyń kemshilikteri jaıly qoıýǵa quqyly.

Zań tutynýshylardyń qoǵamdyq birlestikteriniń rólin kúsheıtý úshin  olardyń ókilettikterin keńeıtýdi kózdeıdi. Tutynýshylardyń qoǵamdyq birlestikterine qosymsha mundaı quqyq berilgen:

- tıisti memlekettik organdardy qaýipsizdik jáne sapa boıynsha talaptaryna sáıkes  kelmeıtin taýarlardy (jumystardy, qyzmetterdi) shyǵarý jáne iske asyrý týraly kináli adamdarǵa qatysty sharalar qabyldaýy úshin habardar etý;

- tutynýshy men satýshy (oryndaýshy, daıyndaýshy) arasyndaǵy daý sheshilgennen keıin medıasıa prosesinde tutynýshylardyń múddelerin bildirý;

- qoǵamdyq keńesterdiń jumysyna qatysý;

- taýarlardyń, jumystardyń jáne qyzmetterdiń qaýipsizdigi boıynsha standarttardy jáne normatıvtik-tehnıkalyq qujattardy ázirleýge qatysý;

- saýda, turmystyq jáne ózge de qyzmet túrleri salasynda tutynýshylardyń quqyqtaryn saqtaý boıynsha aqparatty tıisti memlekettik organdarǵa zerttep, jiberý;

- taýarlardyń (jumystardyń, qyzmetterdiń) sapasyn zertteý nátıjeleri týraly aqparat taratý, sondaı-aq tutynýshylardyń quqyqtary men zańdy múddelerin iske asyrýǵa yqpal etetin ózge de aqparat berý;

- taýarlardyń (jumystardyń, qyzmetterdiń) sapasyn arttyrý boıynsha sharalar qabyldaý týraly usynystardy tıisti memlekettik organdar men uıymdarǵa engizý;

-, taýarlardyń (jumystardyń, qyzmetterdiń) qaýipsizdigi men sapasy, tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý salasyndaǵy ashyq jáne jalpyǵa birdeı qoljetimdi memlekettik aqparattyq resýrstaryn qalyptastyrýda tıisti memlekettik organdarmen birlesip qatysý;

- tutynýshylarǵa zańgerlik jáne konsýltasıalyq kómek kórsetý jáne t. b.

"Qoǵamdyq keńester týraly" QR Zańyna sáıkes tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý júıesin memlekettik retteý sapasyn jaqsartý maqsatynda qoǵamdyq keńester qurylady. Jańa túzetýlerge sáıkes olardyń quzyretine mynalar engizilgen:

- ári qaraı ony memleket Basshysyna kórsetý úshin tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý jaǵdaıy týraly Úkimetke jyl saıyn jyldyq esep jiberý;

- jylyna kem degende eki ret tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý boıynsha máselelerdi qaraý;

- memlekettik organdarǵa tutynýshylardyń quqyqtary buzatyn sheshimderiniń kúshin joıý týraly usynystar engizý;

- bir jáne sol másele boıynsha onnan astam tutynýshynyń quqyqtary buzylǵan jaǵdaıda, belgisiz tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý máselesi boıynsha sotqa júginý;

- zertteýler júrgizý, tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý máseleleri boıynsha halyqqa aqparattyq-aǵartýshylyq jumys jáne konsýltasıalyq kómek kórsetý boıynsha, memlekettik áleýmettik tapsyrysty iske asyrý jáne qalyptastyrýdy júzege asyrý;

- tutynýshylar quqyqtaryn qorǵaý salasyndaǵy jeke nemese zańdy tulǵalardyń ótinish qaraý;

 - tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý týraly Qazaqstan Respýblıkasy zańdarynyń saqtalýyna baqylaýdy júzege asyrý;

- tutynýshylardy, olardyń densaýlyǵy men qaýipsizdigine qaýip qater tóndiretin taýarlar (jumystar, qyzmetter) týraly habardar etýge mindetti;

- jyl saıyn buqaralyq aqparat quraldarynda tutynýshylardyń quqyqtarynyń buzylýy týraly kelip túsken ótinishter, tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý salasyndaǵy olardy qaraý nátıjeleri jáne qyzmeti týraly aqparat boıynsha statısıkalyq derekterdi jarıalaý;

- tutynýshylardy habardar etý, konsýltasıa berý jáne t. b.

Tutynýshylar úshin qolaıly jaǵdaılar jasaý maqsatynda, sondaı-aq QR zańnamalyq aktiler qataryna Zańmen túzetýler engizildi:

1. "Ákimshilik quqyq buzýshylyqtar týraly" Qazaqstan Respýblıkasynyń Kodeksi, sanıtarlyq-epıdemıologıalyq normalardy jáne gıgıenalyq normatıvterdi múlikti tárkileý túrinde nemese onsyz, tehnıkalyq retteý salasyndaǵy zańnamany buzýshylyqtar qaıtalanǵan kezde tulǵalardyń jaýapkershiligin arttyrý (QR ÁQbK-niń 2 b. 425 b.);
2. "Jarnama týraly" Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy, atap aıtqanda turǵyn úıdi jikteýde, tek qoldanystaǵy qurylys normalary men erejelerine sáıkes turǵyn úıdi ekonom, bıznes, elıt, komfort, lúks, premıým jáne t. b. jikteýdi paıdalanbaý. Qalyptasqany solaı, bul qurylys salýshylar tutynýshylardy turǵyn úı qurylystarynyń keremet jarqyn ataýlarymen úmittendiredi, nátıjesinde olardyń kútkenin aqtamaıdy.
3. "Elektr energetıkasy týraly" Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy. Budan bylaı bir ǵana qyzmet boıynsha tólemde qaryz bolǵan kezde, jylý energıasyn jáne elektr energıasyn berýdi toqtatýǵa tyıym salynady;
4. "Saýda qyzmetin retteý týraly" Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy. Jańa túzetýlerge sáıkes, eger tutynýshy jetispeýshiligi bar baǵaly taýar ıelense, oǵan bul týraly aqparat usynylýǵa tıis.