Naýryz týa qardyń kóbesi sógilip, oıdan-qyrdan jylǵa qýyp sý aqqanda, qystyń qatqyl sýyǵyna uqsamaıtyn ózgeshe bir salqyn soǵatyn ádeti. Biletin jurt muny kóktemniń salmaly deıdi. Samal soqqan tusta ájem ózi qyryq jyldan beri turyp kele jatqan páteriniń qys boıy myqtap jabýly turǵan esigin ashatyn. Shýaqty kúnge býryldanǵan basyn kóterip qarap alyp, aınalaǵa kóz tastap biraz turatyn da, úıden kórpe-jastyqtardy shyǵaryp samaldyqtyń erneýine jaı bastaıtyn. Ájemniń qolynda oqıtyn men usaq-túıegin shyǵarysatynmyn. Sonda esimde qalǵany ájemniń qus asyraıtyn tory. Ájem maǵan «alyp shyq» deıtin. Men kitap úıde turǵan tordy alyp shyǵatynmyn ájem ony samaldyqqa ilip qoıatyn. Qazirge deıin tańym bar. Ájemniń samaldyqqa nege aýzy ashyq bos tordy ilip qoıatynyn surap kórmeppin. Áıteýir, bulbul baǵýǵa bolatyn torda qus jemin salatyn tálerke, sý quıatyn tostaǵan, qus qonaqtar tuǵyr degenderdiń bári túgel edi. Tek qus qana joq bolatyn. Samaldyq ondaı úlken bolmaǵanymen, otyryp kúnshýaqtaýǵa bolatyndaı edi. Ońasha qalǵanda ájem onda jıde aǵashynan jasalǵan oryndyǵyna shalqalap otyryp kitap oqıtyn. Maǵan da oqyp beretin. Men samaldyqqa asylyp joldan ary ótken, beri ótkenderge qarap turatynmyn. Bos tor sonda tóbemizde asýly turatyn. Atam erterekte qaıtys bolypty. Maǵan ol kisiden ájeme bólme toly kitap pen osy tor qalǵandaı seziletin. Qysta ájem tordy súrtip-tazalap kitap bólmesine aparyp qoıatyn. Odan beri de, mine, jarty ǵasyrǵa jýyq ýaqyt ótti. Biz de úıli-barandy boldyq. Tipti balalarymnyń aldy otaý quryp ketti. Sońǵylary shet elderde oqýda júr. Ájemniń qaıtys bolǵanyna da sherik ǵasyrdaı ýaqyt ótken. Ara-tura ájemdi oılasam boldy, nege ekenin ózim de bilmeımin, oıyma birden samaldyqtaǵy kórinis keledi. Baıaǵy tor sol ornynda, sol kúıinde ilýli turǵandaı sezinemin. Ájem turǵan úıde áldeqashan basqalar turyp jatqanyn bilsem de, sondaı bir oı ketpeıdi. Uzaq jyldar boıy dostyǵymyz úzilmegen bir dosymmen kafede jolyǵyp áńgime dúken quryp otyrǵanmyn. Ekeýmiz stýdent shaqtan sabaqtas edik. Qatar úılengenbiz. Otbasymyz da aralasyp turady. Soǵan qaramastan ekeýmiz anda-sanda «týystaı bolyp ketken» áıelderimizden «qashyp», kafede kezdesip qalamyz. Keshegideı jumystaǵy jetistigimizdi emes, erteńgi shyǵar bıigimiz, úzeńgilester týraly alyp-qashpa áńgimelerdi de emes, tipti áldeqashan óz isterimen ózderi bolyp, bizben az sóılesetin balalardy da emes, ózimiz týraly, bir kezde umytqan ózimiz týraly aıtatynbyz. Qarsymda otyrǵan qurdasymnyń sózinen esime kenetten áldene túsip, oıyma balalyq shaǵym orala ketti. Sóz arasynda men torda qus baǵý týraly aıtyp qaldym. Qurdasym sózimde ilip ala jóneldi. Onyń aıtysynsha, qolda qus ustaý shyǵys elderinde uzaqtan kele jatqan dástúr eken. Ol jóninde túrli derekter, qyzyqty áńgimeler bar kórinedi. Qurdasym qus baǵý jalpylasqan sol elderde bolǵan bir áńgime aıtty. Qurdasymnyń aıtýynsha, eki dos bástesip qalady. Bireýi ekinshisine «eger, úıińe biraz kún bos tordy ilip qoısań, sońynan qus baǵatyn bolasyń», — deıdi. Ekinshisi, buǵan senbeıdi de, qyzyqtap, synap kórmek bolyp, úıine bos tor ákelip ilip qoıady. Tordy kórgen kórshisi «qus baǵasyń ba?» — dep suraıdy. Álgi adam oǵan ondaı oıy joq ekenin aıtady. Ekinshi kórshisi «toryń bos tur ǵoı, qusyń ólip qalǵan ba?» — deıdi. Álgi adam oǵan da joǵarydaǵydaı jaýap beredi. Ýaqyt óte kele bos turǵan tordy kórgender «nege qus baqpaısyń?» — deı bastaıdy. Álgi adam olarǵa jalyqpastan qus baǵý oıynyń joǵyn aıta bastaıdy. Taǵy da bir mezgil ótkende bos turǵan tordy kórgen jurt álgi adamǵa qus baǵyp alý týraly aqyl aıtady. Álgi adam buǵan da bas shaıqaıdy. Sóıtip júrgende álgi adamnyń úıine bir dosy bir jup bulbul kóterip keledi. «Mynany saǵan ákeldim, toryń bos turmasyn, baq», — deıdi. Álgi adam oılanyp kórip, «kóp ýaqyt boıy tordy bos ilip qoıdym, jurt ta meni qus baǵady dep oılaıdy. Endeshe, nege baqpaımyn, baǵaıyn» degen oıǵa keledi. Sonymen dosym «álgi adam aqyry básten jeńilip, qus baǵyp ketipti» deıdi. Úıge qaıtyp oralǵan soń da dosymnyń «ol qus baǵyp ketipti» degen sózi qulaǵymnyń túbinen ketpeı qoıdy. Túnde tús kórdim. Túsimde ájem samaldyqta kitap oqyp otyr eken deımin. Men onyń qasynda turmyn. Biraq, aýzy ashyq qustyń tory ornynda joq eken. Tańerteńgi shaı ústinde áıelim «Túnde uıqysyradyń-aý deımin. Áldenelerdi aıtyp, kúbirlediń. Ne aıtqanyńdy tolyq estı almadym. «Ras pa, áje» degendeı boldyń», — dedi. Kóńilimde kúdik tursa da, ájemniń bos tory áli de sol ornynda ilýli turǵandaı sezile berdi. Shaıdan soń kólikke otyryp, birden ájem turǵan eski úıge tarttym. Tanys kóshege ilinip, baıaýlap baryp jol shetine toqtap, mashına ishinen tanys samaldyqqa kóz jiberdim. Oılaǵanymdaı bári ornynda, tek ilingen tor ornynda joq eken.