Elbasy  Nursultan Nazarbaev óziniń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý»  baǵdarlamalyq maqala­synda: «Bolashaqta ulttyń tabysty bolýy onyń tabıǵı baılyǵymen emes, adamdarynyń básekelik qabi­letimen aıqyndalady. Sondyqtan árbir qazaqstandyq, sol arqyly tutas ult HHİ ǵasyrǵa laıyqty qasıetterge ıe bolýy kerek… Sol sebepti, «Sıfrly Qazaqstan», «Úsh tilde bilim berý», «Mádenı jáne konfesıaaralyq  kelisim» sıaqty baǵdarlamalar – ultymyzdy, ıaǵnı barsha qazaqstandyqtardy HHİ ǵasyrdyń talaptaryna daıarlaýdyń qamy» dep atap kórsetti.

«Sıfrly Qazaqstan» baǵdarla­masy mindetteriniń biri – sıfrly ındýstrıa qurý, ıaǵnı uzaq merzimdi turaqtylyqty qamtamasyz etý, ónerkásiptik kásiporyndardyń sıfrlandyrý deńgeıin arttyrý esebinen eldiń sıfrlyq jańarýyn qalyptastyrý bolyp tabylady. Osy mindetti júzege asyrý úshin tıisti maman-kadrlar qajet, sondyqtan qajetti biliktilikke ıe, tehnıkalyq jáne ınjenerlik bilimdi meńgergen bakalavr, magıstrler men dokto­ranttardy daıarlaýdy «Sıfrly Qazaqstan» baǵdarlamasynyń mańyz­dy quramdas bóligi retinde qarastyrǵan jón.

Bul maqsat-mindetterdiń oryn­dalýy birqatar naqty qadamdardy qajet etedi. Atap aıtqanda, birin­shiden, ozyq álemdik tájirıbege negizdelgen profesorlyq-oqytý­shylyq quram qyzmetiniń jáne ǵylymı-zertteý jumysynyń tıim­diligi men sapasyn arttyrýdy qamtamasyz etetin ınovasıalyq bilim berý tehnologıalaryn engizý mańyzdy. Ekinshiden, bilim berý men ǵylymdy jáne óndiristi ıntegra­sıalaý, «ýnıversıtet-ındýstrıa» yntymaqtastyǵyn damytý. Úshin­shiden, ýnıversıtettiń materıaldyq-tehnıkalyq bazasyn nyǵaıtý jáne jetildirý. Tórtinshiden, otandyq, sheteldik kásiporyndardyń, joǵary oqý oryndary men ǵylymı orta­lyqtardyń joǵary bilikti maman­daryn tartý.

Satbayev University oqý ornynyń  «Avtomattandyrý jáne basqarý» kafed­rasy  respýblıkamyzdaǵy jetekshi beıindik ortalyq  bolyp sanalady. Búginde bul kafedraǵa mańyzdy mindet – «avtomattandyrý jáne basqarý» maman­dyǵy boıynsha Qazaqstan kásiporyndaryn  bilikti maman-kadrlarmen qamtamasyz etý júktelgen.

«Avtomattandyrý jáne basqarý» kafedrasynyń ujymy «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynda aıtyl­ǵandaı, básekelik qabiletin arttyrsa ǵana tabysqa jetýge múmkindik alatynyn maqsatty baǵdaryna aınaldyrǵan. Sondyqtan da bolar, búginde bizdiń oqý jáne zertteý ortalyǵymyzdyń respýblıkalyq jáne halyqaralyq deńgeıdegi tanymaldylyǵy artyp keledi.

Kafedrada kásiptik bilim berýdiń, ǵylymnyń óndirispen ıntegra­sıasyna aıryqsha kóńil bólinedi. Oqý prosesin naryqtyq jáne ulttyq ekonomıkanyń aǵymdaǵy jáne perspektıvalyq qajettilik­terine baǵdarlaý boıynsha naqty sharalar qabyldanǵan. Bizde joǵary bilikti 3 ǵylym doktory, 8 – ǵylym kandıdaty, 5 – PhD maman-ǵalym­dary bar, sapalyq kórsetkish  –  84%-dy quraıdy. Barlyq oqytý­shylarymyz jyl saıyn, jobalyq jáne engizýshi kompanıalar men jetekshi joǵary oqý oryndarynda túrli kýrstarda óz biliktilikterin arttyrýda. Máselen, birqatar mamandarymyz Máskeý qurysh jáne qorytpalar ınstıtýtynda jáne Tomsk polıtehnıkalyq ýnıversı­tetinde (Reseı), Lúblın polıtehnı­kalyq ýnıversıtetinde (Polsha), Nazarbaev Ýnıversıtetinde (NÝ) biliktilik arttyrý kýrstarynan ótti. Al B.A.Súleımenov, N.S.Sár­senbaev jáne Z.I.Samıgýlınalar Nazarbaev Ýnıversıtetiniń bilikti­likti arttyrý kýrsy aıasynda tanysý maqsatynda Shotlandıa jáne Japonıa ýnı­versıtetterine baryp keldi.

ÁLEMDEGİ JETEKSHİ KOMPANIALARDYŃ JABDYQTARY MEN BAǴDARLAMALYQ ÓNİMDERİ  PAIDALANYLADY

Kóp satyly «bakalavrıat – magıstratýra – doktorantýra» júıesi sheńberinde «Avtomattan­dyrý jáne basqarý» mamandyǵy boıynsha mamandardy tıimdi daıyndaý maqsatynda kafedranyń materıaldyq-tehnıkalyq bazasy túbegeıli qaıta quryldy. Qazir oqytý prosesinde avtomattandyrý jáne basqarý salasyndaǵy álemdegi jetekshi kompanıalardyń (Siemens, Honeywell, SchneiderElectric, Yoko­gawa, Festo, Fisher-Rosemount, OWEN) jabdyqtary men baǵdar­lamalyq ónimderi  paıdalanylady.

Kafedra bazasynda «KazNTU- Honeywell» avtomattandyrý, ǵyly­mı-zertteý  jáne  oqý  ortalyǵy  qu­ryl­ǵan,  onda  stýdentter, magıs­t­rant­tar jáne doktoranttar dáris alady, amerıkandyq Honeywell aeroǵaryshtyq kompanıasynyń baǵdarlamalyq ónimderin paıdalaný tájirıbesin qalyptastyrýda.

Avtomattandyrý júıesi boıynsha  stýdentterimiz Qazaqstan – Ger­manıa «KazNTU-Siemens» ǵyly­mı-zertteý jáne oqý ortalyǵynda álemge tanymal «Siemens» fırma­synyń avtomattandyrý, tehnıkalyq jáne baǵdarlamalyq ónimderimen jumys isteýge daǵdylanýda.

Elektr energetıkalyq proses­terdi jáne robottalǵan keshenderdi avtomatty basqarýdyń  naqty ádis­teri Schneider Electric kompanıasymen jabdyqtalǵan arnaıy mamandan­dyrylǵan oqý ortalyǵynda pysyq­talady. Ortalyq quramynda úsh zerthana («Avtomattandyrylǵan júıeler», «Elektrlik energetıka­lyq júıelerdi zertteý», «Elektrlik súlbelerdi jobalaý jáne montaj») jumys isteıdi. Zerthana tómen vóltty energetıkalyq júıelerdi jobalaý, montajdaý jáne baptaýǵa oqytýǵa, elektr energıasyn alý, túrlendirý jáne taratý prosesteri úshin maquldanǵan naqty fızıkalyq modelderde tájirıbe jasaýǵa arnalǵan arnaıy jabdyqtarmen qamtamasyz etilgen.

Búginde salalyq ortalyqtar men zerthanalardyń qazirgi zamanǵy jabdyqtary bilim berý fýnksıa­laryn oryndaýmen qatar, ǵylymı zertteý jumystaryn júrgizý úshin de paıdalanylýda. Sońǵy bes jylda kásiporyndardyń tapsyrystarymen jáne QR BǴM granttyq qarjylan­dyrý jelisi boıynsha kafedra ǵa­lym­dary 10 ǵylymı-zertteý joba­laryn oryndady nemese oryndaý satysynda.

Bizdiń ujymymyz belgili shetel­dik joǵary oqý oryndary:  Floren­sıa (Italıa) ýnıversıtetimen, Slovak tehnologıalyq ýnıver­sıtetimen, Lúblın tehnologıalyq ýnıversıtetimen (Polsha), J.Fý­re atyndaǵy (Grenobl q., Fran­sıa) ýnıversıtetpen, Sapporo ýnı­versıtetimen (Japonıa) jáne olar­dyń oqý ortalyqtarymen belsendi yntymaqtastyq qatynas ornatqan. Oqytýshylar, doktorant­tar men magıstranttar ǵylymı taǵylym­damadan ótip turady. Bul ýnıver­sıtetterdiń profesorlary dokto­ranttardyń sheteldik keńes­shileri bolyp tabylady, sondaı-aq sheteldik ǵalymdar dárister oqyp,  birlesken ǵylymı zertteýler júrgizýge de atsalysady.

Kafedranyń jumysyn jetildirý boıynsha maqsatty baǵyttalǵan qyzmettiń nátıjesinde Avtomattan­dyrý  jáne basqarý  mamandyǵy 2018 jyly ASİİN (Germanıa) akkre­dıtasıalyq agenttigi halyqaralyq akredıtasıaǵa ıe boldy. Osy maman­dyq mamandaryn daıyndaıtyn 16 kafedra arasyndaǵy biliktilik básekesinde bizdiń kafedra jyl saıyn 1-oryndy ıelenip, bilim berý baǵdarlamalarynyń ulttyq reıtın­ginde joǵary kórsetkishke jetip júr.

OQÝ BAǴDARLAMASYNA İT SALASYNDAǴY JAŃA PÁNDER ENGİZİLDİ

«Sıfrly Qazaqstan» baǵdarla­masynyń talaptaryn oryndaý maqsatynda oqý baǵdarlamasyna qazirgi zamanǵy İT salasyndaǵy mynandaı jańa pánder engizildi: Tehnologıalyq prosesterdi ıntel­lektýaldy basqarý júıeleri, Tehnı­kalyq júıelerdi basqarý men dıag­nostıkalaýdaǵy jasandy ıntellekt ádisteri, Robototehnıka jáne robo­totehnıkalyq júıeler, Óndiristik prosesterdi robottan­dyrý. Barlyq oqytý deńgeılerinde: bakalavrıat, magıstratýra jáne doktorantýra úshin jańartylǵan bilim berý baǵdarlamalary  ázir­lendi. Qazirgi ýaqytta 10 oqý quraldaryn: zert­hanalyq jáne tájirıbelik sabaq­tarǵa ádistemelik nusqaýlardy, stý­dentterge ózindik jumys júrgizýge  arnalǵan ádis­temelik nusqaýlardy baspaǵa daıyndaý boıynsha ju­mystar aıaqtalýǵa jaqyn.

Mine, Avtomattandyrý jáne basqarý kafedrasynda atqarylyp jatqan jumystar aýqymy osyndaı.  Elbasy tujyrymdap bergen: «Tabysty bolýdyń eń irgeli, basty faktory bilim ekenin árkim tereń túsinýi kerek. Jastarymyz basym­dyq beretin mejelerdiń qatarynda bilim árdaıym birinshi orynda turýy shart. Sebebi, qundylyqtar júıe­sinde bilimdi bárinen bıik qoıatyn ult qana tabysqa jetedi» degen maq­satty mindet bizge úlken jaýap­kershilik júkteıdi.

Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini, «Sıfrly Qazaqstan» mem­lekettik baǵdarlamasyn júzege asyrý jumystaryna bizdiń baka­lavrıat, magıstratýra jáne dokto­rantýra túlekteri tabysty atsa­lysatyn bolady.

Batyrbek Súleımenov

Q.Sátbaev atyndaǵy Qazaq Ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti,

Avtomattandyrý jáne basqarý  kafedrasynyń meńgerýshisi, t.ǵ.d.

Almaty aqshamy