Táýelsiz jumysker degen kim?

/uploads/thumbnail/20180927151746139_small.jpg

Qazirgi senator Muhtar Qul-Muhammed «Nur Otan» partıasy Tóraǵasynyń Birinshi orynbasary laýyzymynda júrgende (2017 jyldyń sáýir aıy): «Sońǵy 16 jyldyń ishinde Qazaqstanda jumyssyzdyq deńgeıi eki esege azaıdy, atap aıtsaq, 13 pen 5 paıyzǵa tómendedi. Bul – Elbasynyń áleýmettik-ekonomıkalyq saıasatynyń tıimdiliginiń aıqyn dáleli. Atalǵan kórsetkish boıynsha bizdiń respýblıkamyz Eýropa Odaǵynan (8,2%), Ýkraınadan (9,7%), Qyrǵyzstannan (8%), Brazılıadan (12%), Reseıden (5,6%) ozyp, AQSH pen Ulybrıtanıanyń (4,8%) kórsetkishine jaqyndap qaldy. Shet elden jáne búdjetten san mıllıardtaǵan qarjylar tartylyp, jańa zaýyttar men kásiporyndar ashylyp, ınovasıalyq tehnologıalar engizilýde. Bizde 445 myń jumyssyz tirkelgen. «Nur Otan» partıasy men úkimet bul problemany sheshýi tıis» – dep, aıdy aspannan bir-aq shyǵarǵan edi... 
Qarapaıym jurt Muqańnyń bul «jańalyǵyna»: «Men – ne deımin, dombyram – ne deıdi» dep, tań-tamasha qalyp edi. Biraq, resmı ótirik pen jalǵan derekterge qulaqsińisti bolyp qalǵan jurt taıaý kúnderi taǵy da óz qulaqtarynyń esitý deńgeıine «kúmándandy». Dálirek aıtqanda, bizdiń orystildi atqarý qurylymynyń jylda bir ókili, Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Mádına Ábilqasymova bylaı dedi: «Sońǵy segiz jylda jumyspen qamtylǵandardyń sany 8 mıllıon 100 myńnan 8 mıllıonov 600 myńǵa ósken. Jumyssyzdyq deńgeıi eń tómengi deńgeıge jetti 4,9%".
Mınıstr hanymnyń mundaı "evrıkasynan" keıin jurt endi qulaq emdeý dárigerine emes, psıhologqa kórinýi kerek shyǵar... 
Bıylǵy jyldyń maýsym aıynda ǵana Ulttyq eko­nomıka mınıstrliginiń Statısıka komıteti jum­yspen qamtý organdarynda jumyssyzdar retinde tirkelgenderdiń sany 149,5 myń adamdy qura­ǵan­dy­ǵyn, al, bul kórsetkishtiń ózi ekonomıkalyq belsendi halyq sanyna shaqqanda 1,7 paıyz deńgeıine jetkendigin, sonymen qatar, jalpy Qazaqstandaǵy jumyssyzdardyń sany 434,4 myń adamdy qurap, bul – jalpy eńbek kúshiniń 4,8% paıyzyna jetkendigin málimdegen bolatyn. Al, elimizdiń eńbek naryǵynda «turaqtylyq saqtalyp otyrǵandyǵyn» tiline tıek etken Ulttyq ekonomıka mınıstri Tımýr Súleımenov Úkimet otyrysynda: «Jalaqy birqalypty qarqynmen ósýde. Bıylǵy jyl­dyń qańtar-shildesinde ortasha aılyq jalaqy 157,7 myń teńgeni qurady jáne naqty máninde 2,3 paı­yz­ǵa ósti» – dep, «Myń bir tún» ertegisine úles qosty... 
Qazaq Elindegi buryn qoldanylyp kelgen «Ózin-ózi jumyspen qamtýshy» degen túsinik – múldem joıylatyn tárizdi. Óıtkeni, ózin-ózi jumyspen qamtamasyz etý – áste de ońaı sharýa emes: aldymen, bizde zańnyń talaptary áli de tym álsiz jáne meılinshe qatań. Jumyspen qamtýdyń jáne jappaı kásipkerlikti damytýdyń baǵdarlamalary ybyrsyqtaı kóp jáne olardy iske asyrý tetikteri jumys istemeıdi. 
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstr­li­giniń eń sońǵy málimetteri mynadaı: «Qazir álem­de ózin-ózi jumyspen qamtyp otyrǵan adam­dardy sanatqa bólý júıesi ózgerip barady. Halyqaralyq Eńbek Uıymy qazir jańa sanat oılap tapty. Quzyryna qaraı, jumyskerler «táýeldi jumysshylar» jáne «táýelsiz jumyskerler» dep, ekige bólinetin bolady. Ekonomıkalyq táýekelder boıynsha, tabysqa baǵyttalǵan nemese jalaqyǵa baǵyttalǵan jumyskerler bolady. Jańa klassıfıkasıa jumys isteıtin halyqty 10 sanatta jikteıtin bolady. HEU konferensıasynda maquldanǵan soń, atalǵan júıe Qazaqstanǵa da engiziledi. Biz atalǵan tásildiń birin tańdaıtyn bolamyz. Ózin-ózi jumyspen qamtýshy «táýelsiz jumysker» atanatyn bolady. Jańa júıe qazan aıynda engiziledi». 
Demek, «ózin-ózi jumyspen qamtyǵan» adamdar jańa klassıfıkasıaǵa engizilip, qazaq topyraǵynda ózin «jumyspen qamtyǵandar» «táýelsiz jumysker» atalatyn bolady... 
Iá, estimegen – elde kóp... 
Bizdiń bılik te sózge jalqaý emes... sóıleıdi-aq... 


Qajymuqan Ǵabdolla

 

 

 

Qatysty Maqalalar