Qazir «uly», «tulǵa» sózderiniń tuǵyry tómendep ketti. Puly bardy uly qylǵan, sózdiń de qadiri ketken zaman ǵoı. Buryn barshany tań qaldyratyn bıiktik ataýly qazir alasarǵan. Baıyrǵylar “Bı aıtatyn sózdi qul da aıtady, biraq aýzynyń dýasy joq” dese, qazir “Bı” tıtýlynyń ózi quldyq deńgeıge túskendeı. Óıtkeni, qazirginiń «bıin» burynǵy bımen salystyrýǵa bolmasy belgili. Ǵalym da, daryn da — daıynnyń qurandysy. Aqshań bolsa alshańdaı ber. Eń aqyry halqy úshin qanyn tógip, janyn bergender Uly emes, qulqynnyń quly bop júrgender Ulyǵa aınaldy. Burynǵynyń uly ǵalymy men qazirginiń uly ǵalymyn qatar ataýdyń ózi uıat. Bárińiz biletin ultymyzdyń burynǵy uly tulǵalary ózderin “men Ulymyn” demegen, halqynyń qajetine jarar uly bolýǵa umtylyp júrip, uly tulǵa deńgeıine kóterildi.
El balasy men áke balasynyń jer men kókteı aıyrmasy bar ekenin búgingiler bilgisi de kelmeıdi. Jeke bir otbasynyń dańqyn jamap-jasaýmen shyǵarǵan nemese áke bedelin búrkenip kún kórgender elge eren eńbek sińirgendeı bop júr. Qazaq ertede balasyn eliniń azamaty bolýǵa tárbıelegen. Sondyqtan kishkene bala “ákemniń balasymyn” demegen, “atamnyń balasymyn” degen. Al qazir “mama balasy” tulǵa tuǵyrynan kóringisi keledi. Másele, áke men shesheni elden bólý emes, bastysy — elge tutqa bolarlyq ul tárbıeleýde.
“Qazirgilerdiń arasynda tulǵa joq” degen sóz emes. Elge eńbek sińirmek túgili, eleýli is atqarmastan tulǵa bola salǵandar jan-jaqty nasıhattalýda. Sóz qadirin ketirý arqyly tanym taıazdalady. Jarnama arqyly «tulǵa» bolý degen uǵym sanamyzǵa sińip barady.
Birneshe jyl buryn baspalardan oblystyq ensıklopedıalar jaryqqa shyqty. Kóbisiniń aty ensıklopedıa bolǵanmen, zaty — qalyń broshúra. Máselen, Jetisý ensıklopedıasynda bul óńirge múldem qatysy joq bireýler kirip ketken. Sheni úshin kirgizgen árıne. Tipti basqa bir oblystyń bıznesmeniniń estradada júrgen erke balasy “Jetisýǵa eńbek sińirgen tulǵa” retinde tur. Bul ensıklopedıada shet elge aqsha alyp qashyp ketip, búginde otbasymen «izdeýde» júrgender de bar. Ákim bolyp turǵan kezinde ensıklopedıaǵa ómirbaıanyn qosa salǵan. Qurastyrý kezinde ensıklopedıalyq talaptar eskerilmegendigin kórýge bolady. Qaısybirin aıtaıyq, bizde naǵyz uly tulǵany taný qabileti tómendep barady.
Sharafat Jylqybaeva
