Bizdiń ómirimiz ár-túrli tústeri bar jarqyn álem. Dúnıejúzilik tarıhta bir emes adamnyń jasyn tókkizgen, janyn alǵan soǵystar da bolǵan. Adam soǵys qurbandary men tarıhymyzdyń kúıinishti oqıǵalaryn umytpas úshin eskertkishter men memorıaldar ornatady.

1. Löwendenkmal, Shveısarıa

Álemge áıgili Lúsern eskertkishi - Löwendenkmal. Bul ólip bara jatqan arystan beınesi 1792 jyly Túılrı shaıqasynda qaza tapqan shveısarlyqtar qurmetine oıylǵan.

2. Qolshatyr ustaǵan qyz, Belarýs
1999 jyldyń 30-mamyr kúni Mınskte sońǵy qońyraý merekesin toılatyp júrdi. Bir mezette nóser jaýyn jaýyp, barlyǵy jerasty ótpe jolyna tyǵyla bastady. Adam kóptiginen jınalǵan qaýym keptelip qalǵan. Sonyń saldarynan 53 adam qaza tapty.

3. Tear of grief, AQSH

2006 jyly 11-qyrkúıek kúni Nú-Iorktegi Gýdzon jaǵalaýynda ashyldy. Bul skýlptor Seretelıdiń 11-qyrkúıektegi lańkesterdiń qurbandaryna arnalǵan syıy. 176-tonnalyq eskertkishtiń ortasy qaq jarylyp, 11-metrlik kóz jasy aǵyp tur.


4. Pomník obětem komunismu, Chehıa

2002 jyly ashylǵan bul memorıal Chehıadaǵy komýnızm qurbandaryna arnalǵan. Memorıal baspaldaqpen júrip baratqan ólim jazasyna kesilgen jeti adamdy kóremiz. Mys plasınkalarda ólim jazasyna kesilgen adamdar (248), túrmege qamalǵandar (205 486), temir torda qaza tapqandar (4 500), shekarada kóz jumǵandar (327) jáne Chehıada komýnızm ornaǵan 1948-1989 jyldary arasynda basqa elderge zańsyz qonys aýdarǵandar (170 938) sany jazýly tur.

5. Cipők a Duna-parton, Vengrıa

Memorıal osy jaǵalaýda ólim jazasyna kesilgen evreılerdi eske alý úshin 2005 jyly ashyldy. Nasıster adamdardy aıaq kıimin sheship, bir-birimen baılap qoıatyn. Odan keıin bir adamǵa atatyn. Ol evreı ózenge ózimen birge qalǵandary sý túbine alyp ketetin. Osylaı fashıser oq-dárilerdi únemdegen. Al qalyp qoıǵan aıaq kıimdi bazarǵa aparyp satatyn. Jaǵalaýda er adamdardyń, áıelderdiń jáne balalardyń  60 jup aıaq kıim ornalasqan.

6.  “Hatyn” memorıaldyq kesheni, Belarýs

Bul memorıaldy keshen fashıster joıǵan belarýstyq aýylda tur. Nasıster 149 adamdy tirideı órtep jiberdi. Olardyń ishinde 75 bala boldy.

7.Pamätník nenarodeným deťom, Slovakıa

Eskertkish túsik qurbandaryna arnalady. "Anashym, jylama! Men seni báribir súıemin” degen jazý bar. Eskertkishtiń jartysy sýtastan jasalǵan.

8. Qaıǵy jamylǵysy, Rossıa

15-metrlik monýment Keńes Odaǵynyń kezindegi jappaı jazalaý sharalarynyń qurbandaryna arnalady. Músin 1996 jyly ashyldy.

9. Hatıko, Japonıa

Barlyǵymyz kúnde qojaıynynyń kútip alatyn Hatıko esimdi janyn qıǵan ıt týraly oqıǵany bilemiz. Dosynyń óliminen keıin de, ıt ony 10 jyl qatarynan bekette kútip otyrǵan. Músin Ekinshi dúnıejúzilik soǵys kezinde aman qalmady. Biraq 1948 jyly eskertkishti qaıta jańdandyrdy.

Avtor: Ildar Adılchenov