Parlament depýtattary, otandyq telearnalardyń jetekshileri, kıno salasynyń mamandary, tanymal blogerler men zıaly qaýym qatysqan Qoǵamdyq keńes májilisinde kıno salasyndaǵy eldi tolǵandyryp júrgen keleńsizdikter aıtylyp, ony sheshýdiń joldary usynyldy.

Parlament Májilisiniń depýtaty Bekbolat Tileýhan, Astana qalasyndaǵy Túrik etnomádenı ortalyǵynyń tóraǵasy Ásker Pırıev respýblıkamyzdaǵy kınoteatrlarda ulttyq fılmderdiń prokattalýy kezinde oryn alatyn kemshilikterge toqtaldy. Atap aıtqanda, prokatqa shyǵarylǵan kınolardy tamashalaıtyn kórermender sany jasyrylyp, odan túsetin paıdany ashyq kórsetpeý derekteri ushyrasady. Osy salada ashyqtyqtyń joqtyǵy jemqorlyqtyń beleń alýyna ákelýi yqtımal. Bul óz kezeginde fılm óndirýshilerdiń eńbegine saı tabys tabýyna, otandyq kıno óndirisine ınvestorlardy tartýǵa kedergi keltirip, búdjetke túsetin salyqty azaıtýy múmkin. Keleńsizdiktiń aldyn alý maqsatynda «Kınematografıa týraly» Zańda kórsetilgen normaǵa sáıkes aqparattyq júıeni tezdetip engizý usynyldy.

Keńes jumysyna qatysqan Mádenıet jáne sport mınıstri Aqtoty Raıymqulova óz baıandamasynda otandyq kıno óndirisin damytý salasyndaǵy atqarylyp jatqan isterdiń mán-jaıymen tanystyryp, aıtylǵan syndardan tıisti qorytyndy shyǵaratyndaryn jetkizdi. Bıyl qabyldanǵan «Kınematografıa týraly» zańdaǵy ózgeristerge toqtalǵan mınıstr zańnyń keıbir mańyzdy normalaryn oryndaýda kemshilikterdiń bar ekenin de jasyrmady.

«Kınematografıa týraly» zańdy ázirleý barysynda depýtattar Qazaqstan Respýblıkasyna memlekettik tilde prokattaý úshin ákelingen balalar anımasıalyq fılmderine dýbláj jasaýdy memlekettik qarjylaı qoldaý kórsetý sheńberinde qarastyrýdy usynyp, ony Úkimetke jibergen bolatyn. Osyǵan oraı búgingi tańda respýblıkalyq búdjet esebinen ulttyq anımasıalyq fılmderdi memlekettik tilde daıyndaý jumystary júrgizilýde. Halyqaralyq tájrıbege júginsek, fılmderdi aýdıtorıa tiline aýdarý - avtorlyq quqyq ıelenýshileriniń mindeti. Shetelden ákelingen anımasıalyq fılmderdiń aýdıtorıanyń memlekettik tiline dýblájdalýy kórermenniń kóbeıýine yqpal etip, prokattan túsetin tabysty ulǵaıtady. Alaıda, sala mınıstri atalǵan normadaǵy birqatar erejelerdiń ókiletti organdar tarapynan qoldaý tappaǵanyn jetkizdi.

- Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine kınematografıa máseleleri boıynsha keıbir ózgerister men tolyqtyrýlar engizý qarastyrylǵany málim. Onda  fılmderdiń quqyq ıelenýshilerin jáne prokattaý kompanıalaryn, ıaǵnı ulttyq fılmderdi prokattaý kezindegi kınoteatrlardy 20% korporatıvtik tabys salyǵynan bosatý kózdelgen bolatyn. Bul norma sheteldik kartınalardyń aldynda ulttyq fılmderdiń kepildi artyqshylyqtaryn qamtamasyz etý maqsatynda oılastyrylǵan bolatyn. Bul norma jumys isteýi úshin Zańda kózdelgen QR aýmaǵyndaǵy fılmder monıtorıńiniń biryńǵaı avtomattandyrylǵan aqparattyq júıesin endirýdi qolǵa alǵan abzal. Biz osy biryńǵaı avtomattandyrylǵan aqparattyq júıeni engizý boıynsha jumys istep jatyrmyz», - dedi Aqtoty Raıymqulova.

Sondaı-aq ol basqosýǵa qatysýshylardyń qoıǵan saýaldaryna jaýap berip, otandyq kıno salasyn damytý baǵyttary jaıly taratyp aıtty.

Otyrysta sóz sóılegen «Bolashaq» korporatıvtik qorynyń qamqorshylar keńesiniń tóraıymy Dınara Shaıjúnisova zańnyń jańa jobasynda eskerýsiz qalǵan birqatar ózekti máselelerdiń bar ekenin atap kórsetti.

- «Qazaq tiline dýblájdalǵan fılmder kınoteatrlarda kórermenderge yńǵaısyz ýaqytqa qoıylǵan. Osyǵan baılanysty bizge jurtshylyqtan kóp aryz-shaǵym túsýde. Zańda kásipqoı dýbláj jasalmaǵan fılmderdi prokattaýǵa ruqsat berýden bas tartý kózdelse de, bul shara qazirgi kezde oryndalmaıdy. Sonyń saldarynan qazaq tildi kórermenderdiń quqyqtary buzylýda. Kezinde Elbasynyń qoldaýyna ıe bolǵan, bolashaqtyqtar qolǵa alǵan «Ózińnen basta» jobasyn iske asyrý barysynda demeýshilik qarajat esebinen 33 gollıvýdtyq kıno qazaq tilinde dýblájdaldy. Ózim negizinen basqa elde ómir súrdim. Meniń bala kezimde ana tilimizde kıno kórý múmkindigi bolmady. Búginde bizdiń «Bolashaq» qory búdjjetten tys qarajat esebinen mıllıondaǵan qazaqstandyq balaǵa osy múmkindikti týǵyzyp otyr. Elimizdiń balalary tym bolmaǵanda jylyna 10 múltfılmdi qazaq tilinde ózderine yńǵaıly ýaqytta kórýge quqyǵy bar ǵoı» - dedi Dınara Shaıjúnisova.

Sonymen qatar ol osy jobanyń arqasynda 100 otandyq akterdiń «Walt Disney Pictures»-tiń dybys bazasyna engenin,  al qazaq tili «Walt Disney» kompanıasynyń tarıhynda dýblájdaý salasynda túrik tilinen keıingi ekinshi túrki tili bolyp otyrǵanyn jetkizdi.

Onyń sózin Májilis depýtattary Qýanysh Sultanov, Baqytgúl Hamenova, senator Nurtóre Júsip, jazýshy Aldan Smaıyl jáne taǵy da basqa zıaly qaýym ókilderi qýattap, zań jobasy qaıta qaralǵan kezde aıtylǵan usynystardyń nazardan tys qalmaýyna kúsh salatyndaryn aıtty.

Qoǵam qaıratkeri Orazgúl Asanǵazy, belgili ǵalym Dıhan Qamzabekuly ulttyq fılmderdi damytýda kıno salasy boıynsha qazaq tilinde kadr daıarlaý máselesin qozǵap, keıbir otandyq fılmderdegi ultymyzdyń maqtanyshyna aınalǵan birtýar tulǵalar týraly derekterdiń burmalanýyna jol beriletinin synǵa aldy. Al tanymal bloger Órken Kenjebek kıno óndirisi salasyndaǵy sheteldik tájirıbeni mysalǵa keltirip, bizde de onyń tıimdi tustaryn qoldanýǵa bolatynyn jetkizdi.

Sonymen birge jıyn barysynda aıtylǵan telearnalarda ulttyq fılmderdiń kórermenge yńǵaısyz ýaqytqa qoıylatyny, olardy praımtaım ýaqytyna qoıýdy zańnama arqyly mindetteý, gollıvýdtyq fılmderdi kvotalaý, balalarǵa arnalǵan gollıvýdtyq tanymal múltfılmderdi qazaq tiline dýblájdaýǵa memlekettik qoldaý jasaý sekildi usynystar kópshiliktiń qoldaýyna ıe boldy.

Otyrys sońynda «Mıras» respýblıkalyq qoǵamdyq keńesiniń músheleri keleshekte túsiriletin ulttyq fılmderge qatysty álemniń birqatar memleketteriniń osy salany retteý tájirıbesine saı Prezıdent janynda qoǵamdyq keńes deńgeıinde sheshim qabyldaý qajet degen tujyrymǵa keldi.

Basqosýda ortaǵa salynǵan barlyq usynys-pikirlerdi Úkimetke jáne tıisti memlekettik organdarǵa joldaý týraly sheshim qabyldandy.