...Álqıssa, 2013 jyldyń maýsym aıy bolatyn. Kezekti baspasózge jazylý naýqanyna oraı aýdan-aýyldardy aralap, jergilikti oqyrmandarmen júzdesip, ári aldaǵy ýaqytta gazetke shyǵatyn mate­rıaldarǵa negiz bolar faktiler jınap júrgenbiz.

Úshbý sapar barysynda jer­gilikti jol bastaýshylardyń uıǵarymymen Qaratóbe aýdanynyń aýmaǵyndaǵy mal ósirýge mamandanǵan «Dýman» sharýa qojalyǵyna da at basyn burdyq. Bul qojalyqtyń qazirgi jaılap otyrǵany Jýsandyoı aýyldyq okrýgine qarasty Umtyl qystaǵy bolyp shyqty. Keńes ókimeti kezinde bul mańdy malshylar mekendep, al jazda pishenshiler eńbek dúbirine bólegen eken. Sol kezderi munda elektr jelisi tartylyp, ińir qarańǵy­synan bastap, elektr jaryǵy «alty aıshylyq» jerden menmundalap turǵan. Alaıda kúni keshegi qoǵamdyq formasıa men menshiktik qatynastar da kúrt ózgergen ótpeli kezeń, óliara shaqta elektr symy da, elektr baǵandary da qoldy bolǵan kórinedi. Biz barǵan kezde «Dýman» sharýa qojalyǵynyń basshy-qosshysy úı-jaıyna qosa, qora-qopsysyn da kún batareıalary men jel dıirmen arqyly jarqyratyp otyr eken. Imandaı shynym, osydan eki jyldan asa ýaqyt buryn Batys Qazaqstan oblysynyń ortalyǵy Oral qalasynan 200 shaqyrym, al Qaratóbe aýdanynyń ortalyǵynan 35 shaqyrym qashyq aıdaladaǵy qystaqta balamaly qýat kózin paıdalanýshylardy kórem dep tap sol joly oılamaǵan edim. 
– «EHRO-2017» kórmesi arqyly biz qazir qoldanyp otyrǵan balamaly qýat kózderinen áldeqaıda kúshti qondyrǵy­larǵa qol jetkizerimiz shúbásiz, – degen edi sol joly «Dýman» sharýa qojalyǵynyń qyzmetkerleriniń biri Ersaıyn Qubashev. 

Jańaqala aýdanyndaǵy asyl tuqymdy iri qara ósirýge baǵyt ustanǵan «Musa» sha­rýa qojalyǵy osy jazda orynborlyq kásipkerdiń kómegimen 1 jel generatory men 6 kún taqtaıshasyn (batareıasyn) or­natyp, kúndelikti turmys pen sharýashy­lyq­qa qajetti elektr qýatyn atalmysh qondyrǵylardan alyp otyr. «Musa» SHQ-nyń basshysy Tilegen Mýsınniń málimetine qaraǵanda, ol ornatqan «Maglev» júıe­sindegi jel generatory saǵatyna 100 vatt qýat óndirse, kún batareıasynyń árqaısysy táýligine eń kemi 1,5 kılovat elektr qýatyn beretin kórinedi. Sonda atalmysh 6 kún taqtaıshasy táýligine kemi 9 kılovatt, tipti qajet jaǵdaıda 10-12 kılovatqa deıin qýat óndirýge shamasy jetedi eken. Al elektr qýatynyń táýligine bir úıge orta eseppen qa­jet mólsheri 3-5 kılovatt. Retti jerinde aıta ketelik, «Musa» sharýa qojalyǵy aýdan ortalyǵynan 25 shaqyrym, al oblys orta­ly­ǵynan 300 shaqyrymdaı jyraq qonys­tanǵan. 

Batys Qazaqstan oblysynyń ortalyǵy Oral qalasynan 250 shaqyrym qashyq Shyńǵyrlaý aýdanyndaǵy «Ǵaını» sharýa qojalyǵynyń turmys pen sharýashylyq múddesi úshin kún men jeldiń qýatyn tuty­nyp otyrǵandyǵyn bıylǵy maýsym aıynda ózim arnaıy baryp kórdim. Atalmysh sha­-rýa qojalyǵynyń jetekshisi Jasqaırat Aısıev­tiń kún men jeldiń qýatyna qatysty iske qosqan qural-jabdyǵy býdan, ıakı gıbrıdti qondyrǵy. Olaı deıtin sebebimiz, «Basis Group KZ» JSHS «Ǵaını» sharýa­shylyǵyna ornatqan jel generatory jáne 10 kún taqtaıshasynyń jalpy qýaty – 10 kılovatt. «Basis Group KZ» JSHS-nyń basshysy, aqtóbelik azamat Estaı Ibra­gımovtyń málimetine qaraǵanda, úshbý qondyrǵylar 5 kılovatty kúnnen, 2 kılo­vat­ty jelden alyp, túptep kelgende, aıny­maly tokty turaqty tokqa aınaldyratyn ınvertor elektr qýatyn 10 kılovatt jet­ki­zetin kórinedi. «Ǵaını» SHQ ıgiligin kórip otyrǵan elektr qýatyn óndiretin keshen Germanıadan jetkizilgen. Bul qondyrǵy-keshenniń ár quramdas bóliginiń óz aldyna derbes sertıfıkaty bar bolyp shyqty. Tilge tıek, sózge ózek bolyp otyrǵan bý­dan qondyrǵynyń búkil jumys júıesi avtomat­tandyrylǵan. Sol sebepti qosymsha adam kúshin, jumys qolyn qajetsinbeıdi. Ári ózi onsha kirpıaz emes kórinedi, eger qadirin bilip, kútip ustasa, nemisterdiń týra osy kesheni 15-20 jyl «jasaıtyn» kórinedi. Aty aıtyp turǵandaı jel generatorynyń «jany» – jel, al kún batareıalary bultty kúnderi de elektr qýatyn óndirýge qabiletti. Ras, bulyńǵyr kúnderi kún taqtaı­shala­rynyń óndiristik «qarym-qabileti» 20 pa­ıyzǵa báseńdegenimen, elektr qýatyn ón­dirý úzdiksiz jalǵasa beredi. Mine, osylaısha «Ǵaını» sharýa qojalyǵynda ádeıi bel­gi­lengen oryndaǵy 20 akýmýlátorǵa sho­ǵyr­lanǵan elektr qýaty úı-jaıǵa qosa, qora-qopsyǵa jaryq berýge, turmystyq tehnıka ataýlyny emin-erkin tutynýǵa, tórt túlikti sýarý úshin qudyqtan sý tartýǵa, tipti qus fer­masyn da jaryqpen jarylqaýǵa jarap tur. 
Árıne, bizdiń oblys ortalyǵynyń ózine qosa, Oral qalasynyń mańyndaǵy eldi me­kender de «jasyl ekonomıkaǵa» negizdelgen ınovasıalyq ilgerileýdiń kórinisteri bar­shylyq. Biraq meniń bul jolǵy maqsatym, adam oı-qıalynyń ushqyrlyǵy jasam­­paz jobalar retinde saltanat quratyn «EKSPO – 2017» halyqaralyq kórmesiniń keń-baı­taq qazaq dalasyndaǵy alys aýdan, shalǵaı aýyl­daryna deıin qazirdiń ózinde shýaǵy túsip, shapaǵaty tıe bastaǵandyǵyn naqty mysaldarmen aıshyqtaý edi. Olaı bol­sa, jańa tehnologıa ataýly men jasam­paz jo­balaýdyń jaqsylyǵy jappaı ju­ǵysty bol­ǵaı, áleýmet! 
Derekkóz: Aıqyn-aqparat