Áleýmettik jelide zorlanǵan, zorlanǵany vıdeoǵa túsirilgen qyzǵa «aryzyńdy qaıtyp al» dep qysym jasap jatqan polıseıdiń sózi jazylǵan vıdeo tarap ketti.

Iá, Qazaqstanda zorlanǵan, qorlanǵan adamdy áli qorqytyp-úrkitedi, aqshamen aýzyn jappaq. Zań qaıda? Quqyq qorǵaý organdarynan «ádil úkimdi» paraqorlar kútse, qorǵansyzdyń kúni ne bolmaq?

Zorlanǵan, jylaǵan qyz kóshede kólik tosqan túngi kóbelek emes, bir áýlettiń úkilegen qyzy bolar. Bizdiń elde qylmystyń ornyn aqshamen jabýǵa bolady.

Vıdeoda esik syrtynda turyp sóılegen polısıa qyzmetkeri qyzǵa tek eki jol bar ekenin aıtady:

– İs qaı baǵytta ketse de, bizge báribir. Biz bastysy, kúdiktini ustadyq, ary qaraı is tergeýge jiberiledi. İsti osy jerden toqtatý úshin aryzdan bas tartýyń kerek, sebebi sotta dálel keltirýiń qıyn bolady. Ekinshi jolyń, sotqa shaqyrtý alasyń da, advokatyńmen kelesiń. Aryzyńdy qaıtyp alsań, onyń telefonyndaǵy vıdeony óshirip tastaımyz, erteń saǵan qoqan-loqy jasamaıtyndaı, – dep qysym kórsetip jatqany  anyq estiledi. Polıseılerdiń qyzǵa usynyp otyrǵan somasy 10 mln 300 myń teńge.

Polısıaǵa esik ashpaı, shoshynǵan qyzdyń odan beter qorqyp turǵany ańdalady. Adam ádildik izdep, arasha surap barǵan Qazaqstannyń quqyq qorǵaý organynyń usqyny. Qorǵaýdyń ornyna ózi qysym jasaıtyn qylmyskerden qaı jeri kem? Mıtıńke shyqqan adamdardy uryp-soqqanyn, qarttardy súıregenin de kórdik. Adam quqyǵy ábden taptala beretin elmiz áli.

Zorlyq-zombylyq qurbandarynyń quqyǵyn qorǵaýshy Janna Ýrazbahova muny «jyǵylǵanǵa judyryq jumsaıtyn júıe» dep baǵalaıdy.

– Polısıanyń muny statısıkalyq málimetterdi ádeıi tómendetip, aýyr qylmystardy jasyrý úshin isteıtini anyq. Onyń ústine, mundaı isterden olar jaqsy aqsha tabady. Quqyqtyq statısıka komıtetiniń zorlaý faktileri boıynsha tirkelgen resmı málimetteri mynadaı: 2016 jyly – 2000 jaǵdaı, 2017 jyly – 1000 jaǵdaı, 2018 jyly – 965 is, 2019 jyly – 932 jaǵdaı, 2020 jyly – 563 jaǵdaı, 2021 jyly – 546 jaǵdaı, 2022 – 409 jaǵdaı, 2023-tiń on aıynda – 332 is.

Bul – tek resmı tirkelgen zorlaý derekteri. Shyndyǵyn Qudaı biledi. 2020 jyly Qylmystyq kodekske ózgerister engizilip, zorlaý ortasha qylmys sanatynan aýyr qylmys sanatyna aýystyryldy. Sóıtip, jábirlenýshi men zorlaýshynyń tatýlasýy múmkin bolmaı qaldy. Al tergeýshiler isti tatýlastyrýmen toqtatý múmkindiginen aıyryldy. Endi jábirlengenderge qysym kórsetip, qylmysty tirkemeýge tyrysatyn boldy. Dál osyndaı jaǵdaı bizdiń klıentimiz Álıa Omarovanyń basynan ótken. Zorlanǵan soń boıjetken ápkesi arqyly polısıaǵa habarlasty. «Býran» ekıpajy tez jetip, aryz jazdy.

Ol polısıaǵa jetkizilip, odan jaýap alynyp, saraptamaǵa jiberildi. Keshki saǵat 21:00-de onyń úıine eki polısıa qyzmetkeri kelip, aryzynan bas tartyp, zorlaýshymen kelisimge kelýdi talap ete bastaǵan. Áıtpese, ol eshteńe dáleldeı almaıdy jáne advokattarǵa tekke aqsha jumsaıdy-mys. Olar muny últımatým túrinde, dóreki túrde talap etti. Vıdeoda bári bar. Bizge kezekshi prokýrorlardy shaqyrýǵa týra keldi, solardyń aralasýynan keıin ǵana qylmystyq is tirkeldi, – deıdi advokat.

Zańgerdiń aıtýynsha, qylmys faktisin tirkemeý – polısıa qyzmetkerleriniń aýyr qylmysy. Birinshiden, qylmysty jasyrý, QR Qylmystyq kodeksiniń 433-baby. Ekinshiden, bılikti nemese laýazymdyq ókilettigin asyra paıdalaný, QR Qylmystyq kodeksiniń 362-baby.

Jábirlenýshi Almaty qalalyq İİB-nyń jeke kúzet bólimine baryp, qyzmetkerlerdiń ústinen aryz jazǵan. Kelesi kúni prokýratýrada qyzmetkerlerdiń ústinen taǵy da aryz jazylǵan. Biraq zorlyq kórsetken adamdar da, ony qorǵashtaǵan polıseıler de jaýapkershilikke tartylmady.

Ókinishtisi, sońǵy vıdeodaǵy jaǵdaı da jazyqsyzdyń janaıqaıyn sotqa jetkizbeı tyndyrýmen aıaqtalýy múmkin. Óıtkeni bizdiń zań júıemizde ózgeris joq.