Qazaqstanda endi eski kólikterdi paıdalanýǵa tyıym salynbaq degen qaýeset tarady. Bul zańǵa baǵynbaı, eski kóligin tastamaı júrgenderdiń memlekettik nómiri tárkilenip, 1 mln 400 myń teńge aıyppul salynady-mys.

Qazaqstan úkimetin ekologıanyń lastanýy qatty mazalaı bastapty. Bul ekologıany basqadan buryn eski kólikter eken ońdyrmaı lastap júrgen. Sondyqtan osyndaı zańdy amalsyz engizbek eken. Bul pılottyq joba Almatydan bastalady deıdi uzynqulaq.

Jalpy, qazirgi halqy kedeı Qazaqstanda eski kólikpen júrýge tyıym salýdyń qandaı da bir qısyny bar ma? Qarjyger Sábıt Rysbaev eski kólikterge tyıym salynýy úshin aldymen halyqtyń jaǵdaıy jasalýy tıis deıdi.

«Jalpy, eski kólikterdi júrgizbeýdi qoldar edim. Ras, eski kólikterde adam ólimi kóbirek bolady. Biraq biz qazir ondaı jaǵdaıda júrgen joqpyz. Iaǵnı, bizde kólik arzan bolsa, jaǵdaıdy túsinýge bolar edi. Biraq bizde kóliktiń baǵasy ýdaı ǵoı. Bizde turǵan qytaıdyń kóligi Qytaıdyń ózinde eki ese arzan. Kedendik odaq, Eýrazıalyq odaqtyń ishinde de Qazaqstanda kóliktiń baǵasy bárinen qymbat. Óıtkeni bizde kólikke salynatyn alym-salyqtar óte kóp. Anaý ýtılalym salyǵy 2016 jyly engizildi. Ondaǵy maqsat kólik parkin jańartý bolatyn. Arada 8 jyl ótken soń kerisinshe, avtopark qatty eskirip ketti. Baǵa esirip ketken soń halyq amal joq, eski kóliktermen júrýge májbúr. Shataspasam, 2022 jyly amortızasıany 50 paıyzǵa túsirgenimizben de kólik baǵasy arzandamady. Jyldan jylǵa MRP men basqa da salyqtar ósýde.

Aıyppul máselesi onsyz da halyqtyń ashý-yzasyna tıip otyr. Eshkim erikkennen eski kólik aıdamaıdy. Múmkindigi bolsa, jańa kólik alyp, eskimen eshkim ózin-ózi qınaǵysy kelmeıdi ǵoı? Amal joqtan, jańaǵa jaǵdaıy jetpegennen eski kólikti minýge májbúr. Osyny bizdiń bılik, úkimet túsinýi kerek. Sondyqtan, eger jańa kóliktiń baǵasy qoljetimdi bolsa, onda eski kólikterdi júrgizýge tyıym salýdy qoldar edim», deıdi sarapshy.

Eski kólikterge tyıym salǵan durys, dep qosady ekolog Azamathan Ámirtaı. Biraq dál qazirgi halyq qoldaýǵa zárý kezeńde oǵan tyıym sala almaıdy.

«Ekologıany aıalaýǵa kelsek, eski kólikke tyıym salýdan basqa da sheshimderdi qarastyrýǵa bolady. Mysaly, halyqty shaǵyn, jeńil kólikke úıretý kerek. Birinshiden, halyqtyń qaltasy kóteredi, ekinshiden, barlyq jaǵynan shyǵyny da, zıany da az. Eýropa halqy sondaı joldy tańdaǵan» deıdi ekolog.