Serik ÁÝBÁKİROV, İshki ister mınıstrligi Tótenshe jaǵdaılar komıteti tóraǵasynyń orynbasary, órtke qarsy qyzmet general-maıory:
Qazirgi ýaqytta Tótenshe jaǵdaılar ko­mıteti aýmaqtyq jáne vedimistik ba­ǵynysty bólimshelerin, kúshteri men qu­raldaryn qosa alǵanda 32 myńnan as­tam joǵary bilikti mamandar jumys isteıtin qazirgi zamanǵy qýatty júıege aınaldy. Osy júıedegi adamdar kún­de­likti jumys­ta erlik pen janqıarlyq ta­nytady. TJ ko­mıtetiniń quramyna 418 órt sóndirý bó­limshesi bar 16 órt són­dirý jáne avarıalyq-qutqarý ju­mystary qyzmeti, 16 jedel-qut­qarý jasaǵy, 5 óńirlik aeromobıldi jedel-qutqarý jasaǵy, respýblıkalyq je­del-qutqarý jasaǵy, daǵdarys jaǵdaı­la­ryn­da basqarý ortalyǵy, apattar me­dı­­sınasy ortalyǵy jáne 40 kúre jol­dyq medısınalyq-qutqarý pýnkti, Kók­shetaý tehnıkalyq ınstıtýty, Qazsel­denqorǵaý, qutqarý avıasıasy bar «Qaz­avıaqutqarý», «Órt sóndirýshi» jáne «Apattar medısı­nasynyń te­mir jol gospıtáldary» aksıo­nerlik qo­ǵamdary kiredi. Osy bólimsheler TJ komıteti kúshteriniń negizin qa­laıdy, bul turaqty suranysta jáne táýlik boıy ázirlikte bolatyn kúshter men quraldar. 
Tótenshe jaǵdaılar komıtetiniń basty maqsaty – elimizdiń azamattary men aýma­ǵyn ártúrli tótenshe jaǵ­daı­lardan senim­di qorǵaý. TJ komıtetinde 3 800 órt, ava­rıa­lyq-qutqarý jáne ar­naıy tehnıka bar. 20 jylda 321 412 adam qutqaryldy, 181 050 adam evakýa­sıa­landy, 30 349 adamǵa me­dı­sınalyq kó­mek kórsetildi, 1 025 783 ret ava­rıalyq-qutqarý jumystaryna shyqty. 
Qazirgi tańda eldi mekenderde Órt són­dirý jáne avarıalyq-qutqarý ju­mystary qyzmetteriniń 418 órt sóndirý bólimshesi jumys isteıdi, olardyń ishin­de 6 maman­dandyrylǵan jasaq, 49 ma­man­dandyrylǵan órt sóndirý bólimi, 283 órt sóndirý bólimi jáne 80 órt són­dirý beketi, olardyń ja­raqtanýynda 2661 birlik tehnıka bar. Res­pýblıkanyń órt sóndirý qyzmetteriniń bólimsheleri jyl saıyn órt pen janýǵa 45 myń ret, avarıalyq-qutqarý jumys­ta­ryna 5 myń ret shyǵady, 1,5 myńnan astam adamdy qutqarady jáne 23 myń adamdy eva­kýa­sıalaıdy. Órt sóndirýshiler táýlik ishin­de orta eseppen dabyl boıynsha 140-tan astam ret shyǵady. Táýlik saıyn 2600 órt sóndirýshi-qutqarýshy qyzmet ót­ke­rýdiń táýlik boıy rejıminde bo­lady. Órt qaýiptiliginiń aldyn alý, eldi mekenderdi ot­tan qorǵaý úshin óńirlerde tórt jáne alty shyǵý ornyna arnalǵan qazirgi zamanǵy órt sóndirý depo­lary­nyń biregeı keshenderi salynýda. Soń­ǵy 10 jylda elimizde 12 órt són­dirý deposy paıdalanýǵa berildi, aǵym­daǵy jyly taǵy tórt órt sóndirý deposy­nyń qurylysyn aıaqtaý josparlanǵan. Jańa obektilerdi paıdalanýǵa engizý eldi mekenderde tótenshe jaǵdaılarǵa den qoıý ýaqytyn edáýir qysqartýǵa múmkindik ber­di. Shalǵaı eldi meken­derde jergilikti atqa­rýshy organdar TJ komıtetiniń qatysýymen órt són­dirý beketterin qurýda, olar erikti órt sóndirýshilermen jasaqtalǵan jáne órt sóndirý nemese órt sóndirýge beıim­del­gen tehnıkamen jaraqtalǵan.
Sońǵy on jyl ishinde ártúrli maq­sat­taǵy 969, onyń ishinde 453 otandyq óndi­ris­tiń órt sóndirý tehnıkasy satyp alyndy. Bul sısternalary bar qazirgi zamanǵy ma­nevrli mashınalar, kóp fýnk­sıonaldy órt sóndirý avtomo­bılderi, tútin joıý, gaz-sýmen sóndirý jáne gaz-tútinnen qorǵaý qyzmetiniń arnaıy tehnıkasy. Osymen qa­tar joǵary órt sóndirý qabileti bar kóp maqsatty órt sóndirý avtomobılderi, jo­ǵary ótimdi jáne óndiristik órt-sor­ǵysh stansalary jaraqtandyrýǵa kelip tústi. Sonymen qatar sýy bar sıs­ternalarmen jab­dyqtalǵan qurama avtosatylar, tutas jáne shashyrańqy sý aǵysyn qalyptas­ty­rýǵa múmkindik beretin ámbebap órt són­-dirý uńǵylary. Órt sóndirý qyzmeti sy­ǵyl­ǵan aýa bar qazirgi zamanǵy apparattarǵa aýys­ty­ryldy.
Komıtettiń iri ónerkásiptik ká­siporyn­dardyń órt qaýipsizdigin qam­tamasyz etý boıynsha bólimsheleriniń biri 1999 jylǵy sáýirde Qazaqstan Res­pýblıkasynyń Úki­meti qurǵan «Órt sóndirýshi» aksıonerlik qoǵamy bolyp tabylady. Kásiporynnyń fılıaldary elimizdiń barlyq óńirlerinde orna­las­qan. TJ salasynda mamandan­dy­rylǵan ortalyq atqarýshy organyn qurý ke­­zinde Tótenshe jaǵdaılar jónindegi mem­lekettik komıtetinde asa qıyn iz­des­tirý-qutqarý jumystaryn júrgizý úshin 1996 jy­ly Almaty qalasynda or­nalasqan 66 adamy bar Respýblıkalyq jedel-qutqarý jasaǵy quryldy. Al 2000 jyly respýblıka aýmaǵynda Or­talyq, Shyǵys, Batys, Sol­tús­tik jáne Ońtústik óńirlik aeromobıldi jedel-qutqarý jasaqtaryn qurý týraly Qa­zaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń she­shimi qabyldandy. 
Osy jyldary respýblıkanyń ava­rıa­lyq-qutqarý kúshterin nyǵaıtýǵa jergilikti atqarýshy organdar belgili bir úlesin qosty, olar 1994-2004 jyldar aralyǵynda 8 je­del-qutqarý jasaǵyn qurdy. 2005 jyly osy jasaqtar Qa­zaqstan Respýblıkasy Tótenshe jaǵ­daılar mınıstrliginiń quramyna kirdi. Jalpy alǵanda, jeke quramy 432 adam­nan turatyn 14 jedel-qutqarý jasaǵy boldy.
Qoldanystaǵy jedel-qutqarý ja­saq­tary men sýda qutqarý qyzmetterin birik­-tirý jolymen elimizdiń barlyq óńir­lerinde 2015 jyly 16 biryńǵaı qutqarý bólimshesi quryldy. Qazirgi ýaqytta biriktirilgen bó­limshelerdiń jalpy sany 1343 adamdy qu­raıdy. Bul ártúrli avarıalyq-qutqarý ju­mysta­rynyń keń spektrin oryndap, qut­qarý bólimsheleriniń ornalasý aýmaǵyn ke­ńeıtýge múmkindik berdi. Jasaqtar qyz­metiniń negizgi maqsaty avarıalyq-qutqarý jáne kezek kúttirmeıtin, onyń ishinde asa qıyn jáne joǵary qaýipti jumystardy oryn­daý, sondaı-aq res­pýb­lıkanyń sý aıdyn­darynda qaýip­sizdikti qamtamasyz etý bolyp taby­lady. Jedel-qutqarý jasaqtary 945 ar­naıy avtomobılimen, júzý qura­ly­men jáne qarda júretin kóliktermen ja­raqtandyrylǵan. 
Búgingi kúni barlyq jedel-qutqarý ja­saqtarynda jedel-tehnıkalyq jáne ava­rıalyq-qutqarý avtomobılderi, jyl­dam júretin júzý quraldary, súń­gýir jabdyǵy men jaraǵy bar avtomo­bılder bar. Kásibı qyzmeti úshin bar­lyq jaǵdaılar jasalǵan, barlyq qazirgi zamanǵy tehnıkalyq jáne sanıtar­ıa­lyq talaptarǵa jaýap beretin bes sýda qutqarý stansasy salyndy. Sýda qut­qarý júıesi jyl saıyn akvatorıada apat­qa ushyraǵan 1000-nan astam adamdy qutqarýǵa múmkindik beredi. 
Apattar medısınasy ortalyǵy res­pýblıkanyń barlyq ákimshilik-aýmaq­tyq ortalyǵynda qurylǵan jáne ta­bysty qyz­met etýde. 
Ortalyqta jedel kezekshilikte shu­ǵyl den qoıý brıgadalary bar. Olardyń ava­rıalarǵa, órtke, jol-kólik oqıǵa­la­ryna jáne basqa da tótenshe jaǵdaı­larǵa shy­ǵýyna ázirligi 3 mınýttan 5 mı­nýtqa deıin ýaqytty quraıdy. Bar­lyq jumys istep jatqan kezeńde Apat­tar medısınasy or­talyǵy Qazaqstan­da sıaqty shetelderde de 40-tan astam iri tótenshe jaǵdaıdyń medı­sınalyq-sanıtarıalyq saldaryn joıýǵa qa­tys­ty, 13 myńǵa jýyq shyǵý júzege asy­ryl­dy, bul rette 18 myńnan astam zardap shekkenge bilikti medısınalyq kómek kór­setti. 
Memleket basshysy N.Á.Nazarbaevtyń tapsyrmasy boıynsha TJ komıteti kóliktegi medısınany damytýǵa baǵyt­talǵan 2011-2015 jyldarǵa arnalǵan «Sa­la­matty Qazaqstan» memlekettik baǵdarla­masyn iske asyrýda. Tek sonyń sheńberinde 40 kúre joldyq medısı­nalyq-qutqarý pýnkti qurylyp jáne tabysty jumys is­teýde. Olardyń ke­zekshi brıgadalary res­pýblıkalyq mańyzy bar avtojoldarda TJ kezinde zardap shekkenderge shuǵyl medı­sı­­nalyq kómek kórsetedi. Kúre joldyq pýnkt­­terdi qurǵan sátten bastap 3,5 myńnan astam shyǵý júzege asyryldy, 10 myńnan astam zardap shekkenge bilikti kómek kór­se­tildi. 
Sondaı-aq 2010 jyldan bastap kólik medısınasyn damytý sheńberinde ha­lyqqa «Salamatty Qazaqstan», «Den­saýlyq» jáne «Járdem» úsh konsýl­tatıvtik-dıagnos­tı­kalyq poıyz qyz­met kórsetýde. Medısı­na­lyq poıyz­dar barlyq qajetti dıagnos­tı­kalyq aparatýramen jabdyqtalǵan, TJ ko­mıtetiniń «Apattar medısınasynyń te­mir jol gospıtáldary» AQ joǵary bilikti medısınalyq personalmen ja­saqtalǵan. Poıyzdar shalǵaıdaǵy stan­salar men ra­zez­derge barady. Ondaǵy jumys isteıtin dárigerler tym shal­ǵaıdaǵy eldi mekender men aýyldyq ok­rýgtardaǵy turǵyndardy tekseredi. 2010 jyldan bastap úsh konsýl­tatıv­tik-dıagnostıkalyq poıyzdyń me­dısına qyzmetkerleriniń kúshimen res­­pýblıkanyń barlyq oblys­taryn­daǵy 916 stan­sanyń 263 myń turǵyny tek­serildi. 1 mln dıagnostıkalyq prose­dýra, 2,7 myń shaǵyn ambýlatorıalyq ope­rasıa, 19 tele­me­dısınalyq kon­sýltasıa júrgizildi. 
Qutqarý avıasıasynyń qoldaýymen shuǵyl den qoıý kúshterine erekshe nazar qo­ıyldy. «Qazavıaqutqarý» AQ qutqarý avıasıasynyń arqasynda gý­manıtarlyq júkterdi jetkizý jáne TJ bolǵan jerler­den bizdiń azamat­tardy evakýasıalaý bo­ıynsha halyqa­ralyq operasıalar júrgi­ziledi. Qazirgi ýaqytta «Qazavıaqutqarý» aksıoner­lik qoǵamynyń avıasıalyq parki­­ne 30 áýe kemesi kiredi, bul 4 ushaq jáne 26 tik­ushaq, olardyń arasynda alys qa­shyqtyqtarǵa júkterdi jáne adamdar­dy tasymaldaýǵa, sondaı-aq landshaf­ty da bıik ǵımarattarda da órtti són­­dirýdi júzege asyrýǵa múmkindik beretin aýyr jáne asa aýyr tikushaqtar túrleri bar. «Salamatty Qazaqstan» memle­ket­tik baǵdarlamasy sheń­berinde qutqarý avıasıasyna Qazaqstan Respýblıka­synyń kásiporyndarynda ja­salǵan ES-145 (Evrokopter) 18 tikushaǵy kir­gen. 
Avıasıa tótenshe jaǵdaılar aıma­ǵyna qutqarý quraldarymen birge qutqarýshy­lardy jedel túsirý, sondaı-aq joǵalǵan aza­mattardy izdeý jáne órtti sóndirý bo­ıynsha izdeý-qutqarý jumys­taryn júzege asyrady. 
Qazaqstan tótenshe jaǵdaılardyń qaýip-qaterin azaıtýdyń jáne onyń sal­da­ryn barlyq Ortalyq Azıa óńi­rin­de azaı­týdyń tıimdi tetigin qamtamasyz etýge ar­nal­ǵan Tótenshe jaǵdaılar já­ne dúleı zil­zala qaýip-qaterin azaıtý jónindegi or­talyqty Almaty qalasynda qurýǵa basta­mashy boldy. 20 jylǵa taıaý jáne alys shetelderdiń 31 eline resmı gýmanıtarlyq kómek kórsetildi.
Aldymyzda áli kóp mindetter bar jáne olardyń barlyǵy eldegi qaýipsiz ómirdi qam­tamasyz etýge baǵyttalǵan.

Derekkóz: Aıqyn-aqparat