Kólik-logıstıkalyq ınfraqurylymdy damytý Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń «Ádiletti Qazaqstan: zań men tártip, ekonomıkalyq ósim, qoǵamdyq optımızm» atty Joldaýyndaǵy basym baǵyttardyń biri. Qazaqstan Eýrazıanyń jetekshi tranzıttik habyna aınalýǵa umtylýda. Bul baǵytta Memleket basshysy avtojoldardy jańǵyrtý, jańa kólik dálizderin salý, logıstıkalyq ortalyqtardy jaqsartý, sondaı-aq kólik úderisterdi ońtaılandyrý boıynsha sıfrlyq sheshimder engizýge qatysty negizgi tapsyrmalar berdi. Búgingi tańda Úkimette elimizdegi ekonomıkalyq ósý men halyqaralyq kólik jelisine yqpaldasýynyń negizin quraıtyn birqatar is-shara qabyldanýda.
Negizgi avtojoldardy rekonstrýksıalaý jumystaryn aıaqtaý jáne sıfrlandyrý
2024 jyldyń naýryz aıynda «Adal adam – Adal eńbek – Adal tabys» Ulttyq quryltaı otyrysynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev keminde 12 myń shaqyrym avtojoldy rekonstrýksıalaý jáne jóndeýden ótkizýdi tapsyrǵan bolatyn.
2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha qoıylǵan mindetterdi oryndaý sheńberinde 12 myń shaqyrym jolǵa qurylys, jóndeý jáne rekonstrýksıalaý jumystary júrgizildi, onyń 7 myń shaqyrymynda negizgi jumystar aıaqtaldy. Jobaǵa 10 myńnan astam tehnıka men 25 myń maman qatysty. Nátıjesinde, respýblıkalyq mańyzy bar joldardyń qalypty jaǵdaıy 93%-ǵa, al jergilikti joldardyń normatıvtik jaǵdaıy 89%-ǵa deıin jaqsardy.
Negizgi basymdyqtardyń biri strategıalyq mańyzy bar tórt avtomobıl jolyn rekonstrýksıalaý jumystaryn aıaqtaý boldy:
«Qaraǵandy – Almaty» (885 km): tórt jolaqty, zamanaýı tosqaýyl qorshaýlary jáne tolyq jaryqtandyrý arqyly birinshi tehnıkalyq sanatqa deıin rekonstrýksıalaý jumysy aıaqtaldy. Joba aıasynda 33 kópir, 48 ótkel salynyp, sondaı-aq 700 sý ótkizgish qubyr ornatyldy.
«Taldyqorǵan – Óskemen» (768 km): jol I–II tehnıkalyq sanatqa deıin qaıta jańartyldy. Qurylys barysynda jańa kópirler, jol aıryqtary men sý ótkizý qurylystary paıda boldy, bul Abaı, Shyǵys Qazaqstan jáne Jetisý oblystary arasyndaǵy qozǵalys qaýipsizdigi men jaılylyǵyn edáýir arttyrdy.
«Atyraý – Astrahan» (212 km): Qazaqstandy Reseı Federasıasymen baılanystyratyn bul mańyzdy kólik baǵyty II sanatqa jańartyldy. Joldyń barlyq uzyndyǵyna 6 kópir, 1 ótpe jol, 60 ótkizý qurylysy jáne demalys oryndary salyndy.
«Aqtóbe – Qandyaǵash» (96 km): rekonstrýksıalaý joldyń tórt qozǵalys jolaǵymen I–II sanatqa deıin jaqsarýyna ákeldi. Jumys aıasynda 700 myń tonnaǵa jýyq asfált-beton qospasy tóselip, 10 kópir, 5 jol ótpesi jáne 3 jol aıryǵy salyndy.
Bıyl qurylys-jóndeý jumystary 13 myń shaqyrymnan astam joldy qamtydy, onyń 7 myń shaqyrymynda ortasha jóndeý jumystary júrgizilýde. «Jezqazǵan – Petropavl», «Muqyr – Qulsary», «Oral – Atyraý» jáne basqa da avtojoldar qamtyldy, «Ortalyq – Batys» avtojolynyń, sondaı-aq «Aqtóbe – Ulǵaısyn», «Qaraǵandy – Jezqazǵan» ýchaskeleriniń, Saryaǵash, Rýdnyı jáne Shymkent aınalma joldarynyń qurylysy bastaldy. «Qalbataý – Maıqapshaǵaı» joly aıaqtalady.
«Júk kólikteriniń shamadan tys júktemesin baqylaý úshin 2025 jyldyń aıaǵyna deıin 220 avtomattandyrylǵan ólsheý stansasy ornatylady. Sıfrlandyrýǵa aıryqsha kóńil bólinýde. Elektrondy bıletter, sıfrlyq dıspecher qyzmeti, aldyn ala tehnıkalyq qyzmet kórsetý, ıntellektýaldy kólik júıeleri engizilip jatyr», — dedi kólik vıse-mınıstri Maqsat Qalıaqparov.
Transkaspıı baǵyty Eýrazıalyq logıstıkanyń negizgi býynyna aınalýda: sońǵy 5 jylda júk tasymaly 6 esege artty
Memleket basshysynyń Joldaýynda seriktes elder – Qytaı, Ázerbaıjan, Grýzıa jáne Túrkıamen Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytyn (TMTM) damytý úshin kúsh-jiger birlestirý mindeti qoıyldy. Búginde osy baǵyttaǵy jumys aıtarlyqtaı nátıje berýde.
Seriktestermen birlese otyryp 2027 jylǵa deıin «tuıyq» jerlerdi sınhrondy joıý boıynsha jol kartasy ázirlendi. Onyń aıasynda «Dostyq–Moıynty» temirjol jelisi paıdalanýǵa berildi, Almaty stansasynyń aınalma joly salynýda, port ınfraqurylymy jańǵyrtylýda: Quryq portynyń akvatorıa túbi tereńdetildi, qýattylyǵy 1 mln tonna astyq termınalyjáne Aqtaý portynda konteınerlik hab iske qosyldy.
2023 jyly Qazaqstan, Ázerbaıjan jáne Grýzıanyń qatysýymen Middle Corridor Multimodal Ltd birlesken kásipornynyń qurylýy mańyzdy qadamdardyń biri boldy. Kompanıa «bir tereze» qaǵıdaty boıynsha kepildendirilgen tarıfpen jáne jetkizý merzimimen mýltımodaldy tasymaldy qamtamasyz etedi. Aldaǵy ýaqytta Qytaı temirjoldarynyń enshiles kompanıasy CRCT-nyń birlesken kásiporynǵa qosylýy josparlanyp otyr, tıisti memorandýmǵa 2024 jyldyń qarashasynda qol qoıyldy.
Qazaqstannan tys jerde de port ınfraqurylymy belsendi damyp jatyr. Atap aıtqanda, 2025 jyldyń maýsymynda Grýzıanyń Potı portynda aýmaǵy 8,9 gektar jylyna 120 myń konteıner óńdeýge qaýqarly qazaqstandyq mýltımodaldy termınal iske qosyldy.
Nátıjeler aıtarlyqtaı ósimdi kórsetip otyr: sońǵy bes jylda baǵyt boıynsha júk tasymalynyń kólemi alty esege ulǵaıdy – 2020 jylǵy 0,8 mln tonnadan 2024 jyly 4,5 mln tonnaǵa jetti. Tek byltyrdyń ózinde tasymal kólemi 62%-ǵa artyp, konteınerlik tasymal 2,7 esege kóbeıdi. 2025 jyldyń alǵashqy jartysynda tasymal kólemi 2,3 mln tonnaǵa jetip, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 7%-ǵa artyq boldy.
Sonymen qatar konteınerlik tasymaldardyń aıtarlyqtaı artýyna kedendik rásimderdi avtomattandyrý da yqpal etti: endi bir konteınerlik poıyzdy rásimdeýge nebári 30 mınýt ketedi, buryn bul proses úsh saǵatqa deıin sozylatyn edi.
«Jýyrda qytaı tarapymen birlesip Aqtaý portynda konteınerlyq termınal iske qosyldy. Sıan qalasynda bizdiń qurǵaq port tabysty jumys istep tur. Selátıno, Svısloch jáne Býdapesht mańynda jańa termınaldar salynýda», — dedi Maqsat Qalıaqparov.
Transkaspıı baǵyty boıynsha qytaı avtopoıyzdarynyń qozǵalysynyń bastalýy da mańyzdy oqıǵalardyń biri boldy: 2024 jyly Quryq porty arqyly 3,5 myńǵa jýyq júk kóligi ótti, al 2025 jyldyń alǵashqy jartysynda olardyń sany myńnan asty.
Bul sharalardyń barlyǵy Transkaspıı baǵytyn Eýrazıalyq logıstıkanyń negizgi býyny retinde qarastyrýǵa múmkindik beredi, bul elimizdiń halyqaralyq saýda men tranzıttegi pozısıasyn kúsheıtedi.
