Qazaqstan Respýblıkasynyń Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi jastardy qoldaýǵa baǵyttalǵan memlekettik saıasatty iske asyryp keledi.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev birneshe ret atap ótkendeı, jas urpaq – Qazaqstandy jańǵyrtýdyń basty qozǵaýshy kúshi ári Ádiletti Qazaqstandy qurýǵa baǵyttalǵan reformalardyń belsendi qatysýshysy bolýy tıis.

Búginde elimizdegi jastar sany respýblıka halqynyń shamamen úshten birin quraıdy – 5 817 339 adam. Osyǵan baılanysty memlekettiń negizgi mindeti – jastardyń bilim alýyna, eńbekke aralasýyna, kásipkerlikpen aınalysýyna, shyǵarmashylyq áleýetin damytýyna jáne qoǵamdyq ómirge belsendi qatysýyna qajetti jaǵdaı jasaý.

Talantty jastardy qoldaýdyń mańyzdy tetigi retinde Memleket basshysynyń bastamasymen 2021 jyly «Táýelsizdik urpaqtary» granty engizildi. Bul grantqa 123 jas qazaqstandyq ıe boldy, jalpy qarjy kólemi 369 mıllıon teńgeni qurady. Atalǵan bastama óńirler tarapynan da qoldaý taýyp, 2024 jyly 308 mıllıon teńge somasyna 216 óńirlik grant berildi. Qarajat bıznes, mádenıet, sport, aqparattyq tehnologıalar, volonterlik jáne ǵylym salasyndaǵy jobalardy júzege asyrýǵa baǵyttaldy.

2022 jyly saılaý partıalyq tizimderinde jáne depýtattyq mandattardy bólý barysynda áıelderge, jastarǵa jáne múgedektigi bar azamattarǵa arnalǵan 30 paıyzdyq kvota engizildi.

2023 jyly Qazaqstanda jastar jasyna qatysty shekti mejeler resmı túrde qaıta qaralyp, 14-ten 35 jasqa deıingi aralyq retinde belgilendi. Osy ózgeris jastarǵa memlekettik qoldaýdyń jeńildikterine keńirek qol jetkizýge múmkindik berdi.

Jastar saıasaty salasyndaǵy mańyzdy oqıǵalardyń biri – 2023–2029 jyldarǵa arnalǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik jastar saıasaty tujyrymdamasynyń Memleket basshysy tarapynan bekitilýi boldy. Bul qujat – jastarmen jumystyń strategıalyq basymdyqtary men jańa tásilderin aıqyndaǵan júıeli baǵdarlama. Tujyrymdamanyń basty qaǵıdasy – «jastar úshin emes, jastarmen birge». Iaǵnı, jastar endi memlekettiń qamqorlyq nysany ǵana emes, sheshim qabyldaý úderisine tikeleı qatysatyn serikteske aınaldy. Olar ózekti máselelerdi belgilep, basymdyqtardy aıqyndap, memlekettik saıasatty qalyptastyrýǵa tikeleı atsalysady.

Bul tásildiń tıimdiligin Prezıdent janyndaǵy Jastar saıasaty jónindegi keńes pen Prezıdenttik jastar kadrlyq rezervi dáleldep otyr. Atalǵan bastamalar jas basqarýshylardyń jańa býynyn qalyptastyrýǵa múmkindik berdi. Qazirgi ýaqytta rezervke alynǵan qatysýshylardyń 80 paıyzy memlekettik organdar men kvazımemlekettik sektor uıymdarynda jemisti eńbek etýde.

Búginde óńirler bul tájirıbeni belsendi túrde engizip jatyr. Oblystarda jastar keńesteri qurylyp, keıbir aımaqtarda jergilikti jastar kadrlyq rezervteri jasaqtaldy.

Jumyspen qamtýǵa járdemdesý jáne kásipkerlik bastamalardy qoldaý da jastar saıasatynyń basym baǵyttary. Sońǵy úsh jylda memlekettik qoldaý sharalarynyń nátıjesinde jas kásipkerlerdiń sany 12,1%-ǵa artty.

Sońǵy bes jyl ishinde jastar arasyndaǵy jumyssyzdyq deńgeıi 0,8%-ǵa tómendep, qazirgi tańda 3,1%-dy quraıdy. Bul – óńirdegi eń tómen kórsetkishterdiń biri. Salystyrý úshin aıtsaq, kórshiles Reseıde bul kórsetkish 7%-dan joǵary, al Ózbekstanda 10%-dan asady.

Jastardyń jumys tabýyna jáne kásibı daǵdylardy meńgerýine járdemdesý maqsatynda «Joltap», «Jumystap», «Mansap Compass» jáne «Skills Enbek» baǵdarlamalary júzege asyrylýda.

Jumyspen qamtý ortalyqtarymen birlese otyryp, jastar resýrstyq ortalyqtary (JRO) tek 2025 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynyń ózinde 205-ten astam bos jumys oryndary jármeńkesin ótkizdi. Bul format jastar arasyndaǵy jumyssyzdyqty tómendetýdiń eń tıimdi quraldarynyń biri bolyp qala beredi.

Sonymen qatar, 2025 jyldyń ekinshi toqsanynda jastar resýrstyq ortalyqtary 265 myńnan astam jeke keńes berip, olardyń basym bóligi jumyspen qamtý máselelerine arnaldy. Konsýltasıalardyń eleýli bóligi aýyldyq jerlerdegi jáne NEET sanatyndaǵy jastarǵa (NEET – bilim almaıtyn, jumys istemeıtin jáne kásiptik daıarlyqtan ótpeıtin 15-24 jas aralyǵyndaǵy jas azamattar) baǵyttaldy.

2025 jylǵy 1 shildedegi jaǵdaı boıynsha, jastardy jumyspen qamtýǵa járdemdesýdiń belsendi sharalaryna 220,6 myń jas qatysty, olardyń ishinde 44,5 myńyn aýyl jastary qurady. Aıta keterligi, 62,4 myń jas turaqty jumysqa ornalastyryldy.

Sonymen qatar jastar «Jumysshy mamandyqtar jyly» aıasynda uıymdastyrylyp jatqan is-sharalarǵa belsendi túrde qatysyp jatyr.

Daryndy jastardy anyqtaý jáne qoldaý maqsatynda Qazaqstanda jyl saıyn «Daryn» memlekettik jastar syılyǵy, sondaı-aq jas jazýshylarǵa, aqyndarǵa jáne aıtyskerlerge arnalǵan arnaıy marapattar tabystalady. Jastardyń qundylyqtyq baǵdarlaryn qalyptastyrýǵa jáne azamattyq jaýapkershiligin arttyrýǵa erekshe nazar aýdarylady. Osy baǵyttaǵy strategıalyq baǵdardy Memleket basshysy bastamashylyq etken «Adal azamat» jáne «Zań men tártip» tujyrymdamalary aıqyndaıdy.

Ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan «Taza Qazaqstan» jobasy qarqyndy túrde júzege asyrylyp keledi. Bul bastamany iske asyrýda «Jasyl El» jastar eńbek jasaqtary mańyzdy ról atqaryp otyr. Bıyl maýsymdyq jumyspen 35,1 myń jas qamtyldy, bul josparlanǵan kórsetkishten 17%-ǵa artyq. Onyń ishinde 39,3%-yn aýyl jastary quraıdy.

Jastardyń densaýlyǵy men salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý – memlekettiń strategıalyq basymdyqtarynyń biri. Bıyl jyl basynan beri «Jastar arasynda nashaqorlyq pen esirtki qylmysynyń aldyn alý» atty uzaq merzimdi granttyq joba iske asyrylyp keledi. Joba aıasynda óńirlerde 20 front-ofıs jáne Astana qalasynda respýblıkalyq front-ofıs quryldy.

Sonymen qatar «MERGEN» júıesiniń kómegimen esirtkige qatysty zańsyz kontenti bar 5 myńnan astam ınternet-resýrs anyqtalyp, buǵattaldy.

Jastardy turǵyn úımen qamtamasyz etý baǵytyndaǵy memlekettik saıasat eldiń 17 óńirinde júzege asyrylyp jatqan óńirlik ıpotekalyq baǵdarlamalardy damytýǵa negizdelgen. Sonymen qatar «Otaý» jáne «Naýryz» baǵdarlamalary da jalǵasyn tabýda, olardyń qatysýshylarynyń 60 paıyzdan astamyn jastar quraıdy.

Jalpy alǵanda, Tujyrymdamany iske asyrýdyń aralyq nátıjeleri jastardy qoldaý júıesiniń kezeń-kezeńimen damyp kele jatqanyn kórsetedi. Elde jastardyń negizgi qajettilikterin – bilim alý, jumyspen qamtý, turǵyn úıge qol jetkizý jáne qoǵamdyq ómirge belsendi aralasý múmkindikterin qamtıtyn jańartylǵan keshendi ekojúıe birtindep qalyptasýda.