Májilis spıker Erlan Qoshanovtyń tóraǵalyǵymen ótken plenarlyq otyrysta TMD elderinde radıoaktıvti materıaldardy qaýipsiz tasymaldaý týraly kelisimdi ratıfıkasıalady. Bul dostyq qarym-qatynastaǵy elder arasynda júkterdi tasymaldaý kezindegi kidiristerdi qysqartýǵa múmkindik beredi.
Atom energıasy agenttiginiń tóraǵasy Almasadam Sátqalıev zań jobasyn usyna otyryp, qujat Qazaqstannyń atom salasy turaqty ósim kórsetip, álemdik arenada óz rólin nyǵaıtyp jatqan sátte qaralyp jatqanyn atap ótti.
Kelisim quzyretti organdar arasyndaǵy ózara is-qımyl sheńberin kózdeıdi, radıoaktıvti materıaldardy tasymaldaýdy habardar etý jáne kelisý rásimderin, sondaı-aq býyp-túıýge, súıemeldeýge jáne basqalarǵa qoıylatyn talaptardy engizedi.
- Qazaqstan óziniń eksporttyq pozısıasyn nyǵaıtady jáne halyqaralyq áriptesterdiń senimin qalyptastyrady. Biz jetekshi Atom derjavalary sıaqty qatań qaýipsizdik standarttaryna sáıkes kelýge daıyn ekenimizdi kórsetemiz. Bul qadam tek sala úshin ǵana emes, Ulttyq qaýipsizdik, ornyqty ekonomıkalyq damý jáne eldiń halyqaralyq ımıji úshin de mańyzdy, – dep atap ótti Almasadam Sátqalıev.
Kelisim erejelerin iske asyrý memlekettik búdjetten qosymsha shyǵyndardy talap etpeıdi, al baqylaý men ózara is-qımyl qoldanystaǵy memlekettik organdardyń jumysyna engiziletin bolady.
- Mańyzdy másele: júk jóneltýshiler eksport, tranzıt jáne mejeli elderde qajetti ruqsat qujattaryn alýǵa mindetti. Radıoaktıvti materıaldardy fızıkalyq qorǵaýǵa erekshe nazar aýdarylady: ol boıynsha talaptar 1979 jylǵy 26 qazandaǵy ıadrolyq materıal men ıadrolyq qondyrǵylardy fızıkalyq qorǵaý týraly Konvensıada kózdelgen normalardan tómen bolmaýy tıis, - dep túsindirdi Atom energıasy agenttiginiń basshysy.
Kelisim qazaqstandyq zańnamany halyqaralyq talaptarǵa beıimdeıdi. Bul radıoaktıvti materıaldardy tasymaldaý kezinde qaýipsizdikti arttyrýǵa, tasymaldaý kezinde baqylaýǵa, osy kelisimdi ratıfıkasıalaǵan elder arasyndaǵy transshekaralyq tasymaldaý kezinde kidiristerdi azaıtýǵa yqpal etetin bolady.
Depýtat Qaraqat ábden, eger qujatqa sáıkes tasymaldaýshy barlyq tartylǵan elderden – ımport, eksport jáne tranzıt taraptarynan ruqsattar jınaýǵa mindetti bolsa, kidiristerdi barynsha azaıtý qalaı qamtamasyz etiletinin naqtylaýdy surady. Ol sondaı-aq rásimderdi sınhrondaý máselelerin surady: ulttyq organdar aqparat almasýy kerek pe, júk keshiktirilmeýi úshin ruqsat berýdiń shekti merzimi belgilenýi kerek pe.
Almasadam Sátqalıev tranzıtke ruqsat alý qatań rettelgenin – bul qyzmet 15 jumys kúnimen shektelgenin aıtty. Osy merzim sheńberinde tıisti ruqsattar beriletin bolady. Qujat ýákiletti organdar arasyndaǵy ózara is-qımyldyń naqty tártibin aıqyndaýdy bildiredi.
- Júk jóneltýshi ýákiletti organdardan tıisti kelisim alýy tıis. Kelisim, ıaǵnı ruqsat bir jyl merzimge, bir tasymaldaýǵa beriledi. Osy tasymaldaýǵa ruqsat alǵannan keıin birden júk alýshymen jáne júk tasymaldaýshymen tıisti kelisimsharttar jasalady, olardy jaýapty Taraptar, onyń ishinde yqtımal oqıǵalar úshin naqty eskertedi, – dep túsindirdi agenttik basshysy.
Depýtat Ajar Saǵyndyqova "yqtımal oqıǵalar"jaǵdaıynda kim jaýapty bolatyny týraly tolyǵyraq aıtyp berýin ótindi. Almasadam Sátqalıevtiń aıtýynsha, kelisimde naqty jazylǵan: tasymaldaýshy júkterdi tasymaldaý kezinde barlyq qajetti materıaldardyń, Múkámmaldyń, arnaıy kıimniń, arnaıy tehnıkanyń bolýyn qamtamasyz etýi tıis. Yqtımal oqıǵany joıýǵa arnalǵan barlyq shyǵyndardy júk jóneltýshi óteıdi. Ol sondaı-aq Kelisim Taraptary osyndaı jaǵdaılardyń aldyn alý úshin orasan zor jumys atqarǵanyn atap ótti.
Kún tártibine sáıkes Májilis Qazaqstan Respýblıkasy men Túrkimenstan Úkimetteri arasyndaǵy Qylmysqa qarsy kúrestegi yntymaqtastyq týraly kelisimdi ratıfıkasıalady. Qujattyń qorytyndysynda atap ótilgendeı, kelisim qylmystyń 14 túri boıynsha yntymaqtastyq úshin quqyqtyq negizdi kózdeıdi, onyń ishinde uıymdasqan qylmys, terorıstik, ekonomıkalyq qylmystar, esirtki quraldarynyń zańsyz aınalymy, menshikke qarsy qylmystar jáne basqalar. Ózara kelisim boıynsha Taraptar kez kelgen basqa qylmystarmen kúresý boıynsha yntymaqtasa alady.
