قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆ،
ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ ءتوراعاسى ق.ك.توقايەۆ،
ق ر باس پروكۋرورى ا.ق.داۋىلبايەۆ،
ق ر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ۆ.ز.جۇماقانوۆ،
ق ر ىشكى ىستەر ءمينيسترى ق.ن.قاسىموۆ مىرزالارعا!
بىرەۋ ايتسا سەنبەستەي جاعدايدى ءوز باسىمنان كەشتىم...
كەنەتتەن كەزىككەن قىرسىق، توتەننەن جابىسقان جاماندىق: «وسى ءبىز قانداي ەلدە تۇرىپ جاتىرمىز؟» - دەگەن تۇيىق ساۋالعا اكەپ تىرەدى...
بيىلعى جىلدىڭ 11-ناۋرىزى كۇنى تاڭەرتەڭ ءوزىمءنىڭ ورال قالاسىنداعى جەرۇيىمنەن سىرتقا شىقسام، كۇندە اۋلانىڭ كوشە بەتتەگى ەسىگىنىڭ الدىندا تۇراتىن مەرسەدەس كولىگىم ورنىندا ۇشتى-كۇيلى جوق. العاشقى كەلگەن وي: «ۇرىلارعا قولدى بولدى ما ەكەن؟» - دەگەن قورقىنىش ەدى. كوپ ويلانباي، قۇقىعىمىزدى قورعاۋعا ءتيىس پوليسيا بولىمشەسىنە تەلەفون شالدىم.
سويتسەم، كولىگىم ۇرلانباپتى. ءيا، «قامقورشىم» دەگەن پوليسيامدا ەكەن. قۋانىشىم قوينىما سىيماي، سول ساتتە كەزكەلگەن پوليسيا قىزمەتكەرىن كورسەم، باس سالىپ قۇشاقتاپ، العىسىمدى ايتقىم كەلدى...
ءبىراق، پوليسيا بولىمىنەن ەستىگەن اقپارىم اپتىققان كوڭىلىمدى سۋ سەپكەندەي باستى. ماعان ءوزى حابارلاسقان، ۇمىتپاسام، جول-پوليسيا قىزمەتكەرى نەدوپەكين بىلاي دەدى: «كەشە تۇندە ءسىزدىڭ كولىگىڭىزگە «Mitsubishi Pajero» ماركالى كولىگى سوعىپ، كولىك اپاتى بولدى. ءبىز تەكسەرگەندە، «Mitsubishi Pajero»-نى باسقارعان جۇرگىزۋشىدە ەشقانداي قۇجاتتارى جوق بولىپ شىقتى. ءبىز حاتتاما تولتىپ، كىنالى جۇرگىزۋشىنى ۇيىنە بوساتىپ جىبەردىك، ال، سوقتىعىسقان ەكى كولىكتى تاسىمالداۋشىمەن (ەۆاكۋاتور) ايىپ تۇراعىنا (شترافنايا ستويانكا) اپارىپ تاستادىق. كولىگىڭىزدى اقىلى تۇراقتان الاسىز...» - دەدى.
مەڭ-زەڭ بولىپ تۇرىپ قالدىم. جول-پوليسيا قىزمەتكەرىنىڭ «نەدوپەكين» دەگەن نىسپىسى ەسىمە قولايسىز ءبىر جاعدايلاردى ەرىكسىز تۇسىرگەندەي بولدى. ءيا، 2013 جىلى بولۋى كەرەك، ورالدىڭ ت.د.الىبەكوۆ دەگەن تۇرعىنى ق ر ىشكى ىستەر ءمينيسترى ق.ن.قاسىموۆ مىرزاعا ارىز-حات جازىپ، بۇرىن بقو ءىىد سۋ پوليسياسىنىڭ باستىعى، ال سول كەزەڭدە ورال قالاسى ءىىب جول پوليسياسى بولىمشەسىنىڭ باستىعى ولەگ يۆانوۆيچ نەدوپەكيننىڭ زاڭسىز ارەكەتتەرىن قاتتى سىنعا العان بولاتىن. ارىزدانۋشىنىڭ ورىس تىلىندەگى شاعىمىنىڭ قىسقاشا ءماتىنى مىناداي: «زا ۆرەميا رابوتى و.ي.نەدوپەكين وبلوجيل «دانيۋ» ۆسەح پرەدپرينيماتەلەي، ۆ توم چيسلە ي نەزاكوننو پەرەۆوزياششيح «كراسنۋيۋ رىبۋ» ي چەرنۋيۋ يكرۋ. نا نەگو نەودنوكراتنو پيساليس جالوبى ي زاياۆلەنيا وت گراجدان، كاك و ۆىموگاتەلە ي سوترۋدنيكە زلوۋپوترەبليايۋششيم سلۋجەبنىم پولوجەنيەم. نو ون، پولزۋياس سۆويمي كوررۋپسيوننىمي سۆيازيامي، ۆ توم چيسلە ي س رۋكوۆوديتەليامي پراۆووحرانيتەلنىح ورگانوۆ وبلاستي، ۋحوديل وت وتۆەتستۆەننوستي.» سلۋجبا ۆنۋترەننەي بەزوپاسنوستي دۆد زكو پري پرەجنەم رۋكوۆوديتەلە تاكجە «لويالنو» ك نەمۋ وتنوسيلاس. سو سمەنوي رۋكوۆودستۆا سلۋجبى ۆنۋترەننەي بەزوپاسنوستي ۆ وتنوشەنيي نەدوپەكينا و.ي. بىلو ۆوزبۋجدەنو ۋگولوۆنوە دەلو پو فاكتۋ ۆوزۆراتا كونفيسكوۆاننوي رىبى، ليسام، ۋ كوتورىح ونا بىلا يزياتا، توگدا كاك دولجنا بىلا بىت وبراششەنا ۆ دوحود گوسۋدارستۆا. داننوە ۋگولوۆنوە دەلو بىلو پەرەدانو ۆ دبەكپ پو زكو. نو، نەسموتريا نا ەتو، «نوۆوە» رۋكوۆودستۆو دۆد، نازناچاەت نەدوپەكينا و.ي. رۋكوۆوديتەلەم دوروجنوي پوليسيي ۋۆد گ. ۋرالسكا...»
بۇل حاتتىڭ كەيىنگى تاعدىرىنان حابارسىزبىن، ءبىراق، ماعان قارلىققان داۋىسىمەن ءالى دە كىدىءرىسءسىز بىردەڭەلەردى ايتىپ جاتقان جول-پوليسيا قىزمەتكەرى نەدوپەكين - الگى ارىز-حاتتاعى و.ي.نەدوپەكيننىڭ جاقىنى بولسا، بۇل ىستەن ادىلدىك كۇتىپ، جاقسىلىققا جورۋ - قيىنداۋ سيياقتى كورىندى. ايتقانداي، كەيىنىرەك جول-پوليسيا قىزمەتكەرى نەدوپەكين اتىشۋلى «و.ي.نەدوپەكيننىڭ تۋىسىمىن» دەپتى...
- كەشىرىڭىز، ءسىز جول اپاتىن جاساعان ءارى قۇجاتى جوق ادامدى قالاي بوساتىپ جىبەردىڭىز؟ انشەيىندە ءوز بەتىمەن تەككە كەتىپ بارا جاتقان كىسىلەردى كىدىرتىپ، قۇجاتتارىن تەكسەرەتىندەرىڭىز قالاي؟ بالكىم، ول قاۋiپتi كىلمىسكەر شىعار؟.. - دەپ، قارسى سۇراق قويدىم مەن، نەدوپەكينگە.
پوليسيا قىزمەتكەرىنىڭ مەنىڭ ساۋالىما جاۋابى مەن بارلىق اڭگىمەسىنىڭ تۇپ-توركىنى ءقازىر قازاقستاندا قولدانىستاعى كەزكەلگەن زاڭداردى بەلدەن باسىپ، كەۋدەدەن شانشىعانداي اسەر ەتتى.
- مەن ونى قاماي المايمىن، ول ادام ولتىرگەن جوق قوي؟!. - دەدى ول.
ءماسساعان! سوندا جول اپاتىن جاساعان جول ءتارتىبىن بۇزۋشىنى ((جانە باسقا دا زاڭ تارماقتارىن (مىسالى، جەكە باسىنىڭ جانە جۇرگىزۋشىلىك كۋالىكتەرى مەن كولىكتىڭ تەحنيكالىق قۇجاتتارى جوق)) جاۋاپقا تارتىپ، اق-قاراسىن انىقتاۋعا دەيىن ۋاقىتشا قاماۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە كىسى ءولتىرۋى كەرەك پە؟!.
ول-ول ما، پوليسيا قىزمەتكەرى ماعان: «سەن كولىگىڭىزدى سوققان ادامنان ەشتەڭە دامەتپەي-اق قوي. ونىڭ ساعان بەرەتىن ەشتەڭەسى جوق. سىزدەرگە «سوچۋۆستۆۋيۋ»... - دەيدى.
- مەنىڭ ۇيالى تەلەفون ءنومىرىم كولىكتىڭ الدىڭعى ماڭدايشا اينەگىنىڭ استىندا بادىرايىپ جازىلىپ تۇر عوي، ماعان دەرەۋ نەگە حابارلاسپادىڭىزدار؟ - دەگەن سۇراعىمدى نەدوپەكين ەستىمەگەن بولىپ، جاۋاپسىز قالدىردى...
...مەن سالىپ ۇرىپ ماي-دىڭ ارنايى ايىپ تۇراعىنا (شترافنايا ستويانكا) باردىم. مەنىڭ كولىگىمنىڭ ارتى سوعىلعان وراسان كۇشتەن مايىرىلىپ، بەسىنشى ەسىگى كۇلپارشا سىنىپ، جارامسىز بولىپ قالىپتى. قاتتى سوققىدان ماشينانىڭ الدىڭعى جاعى دا تەمىر شارباققا سوعىلىپ بىت-شىت بولىپتى. كورەتىن جەرى جوق، بىت-شىت قيراعان كولىككە قاراۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى. جول اپاتىنىڭ ايىپكەرى - «Mitsubishi Pajero» ماركالى كولىگى دە وسىندا تۇر ەكەن...
اقىلى تۇراقتىڭ كۇزەتشىسى: «ماي مەكەمەسىنىڭ رۇقساتىنسىز كولىگىڭىزدى بەرمەيمىز» - دەدى.
ءسويتىپ، تاعى ءبىر كۇنى ايىپپۇل تۇراعىنا كولىگىمءدى قالدىرىپ، ەرتەڭىنە ماي مەكەمەسىنەن رۇقسات الىپ، بارلىعى 9200 تەڭگە (7500 تەنگە ەۆاكۋاتورعا جانە تاۋلىگىنە 900 تەڭگەدەن تۇراققا) تولەپ، كولىگىمدى تۋىستارىمنىڭ كومەگىمەن شترافستويانكادان الدىرىپ، ءۇيىمنىڭ الدىنا اپارتىپ قويدىم.
مەنىڭ قۇقىقتارىمدى قورعاپ، ۇيقىمنىڭ تىنىشتىعىن كۇزەتۋگە ءتيىس (حالىقتىڭ سالىعى ارقىلى ايلىقتارىن الىپ، بالا-شاعالارىن اسىراعان) پوليسيام ەسىگىمنىڭ الدىنداعى كولىگىمدى «قاماپ»، ءوز قاتەلىكتەرى ءۇشىن ماعان ايىپپۇل تولەتتى دە، جول اپاتىنا ناعىز كىنالى قىلمىسكەردى بوساتىپ، ەركىنە جىبەردى...
ماعان ارتىق زاتتىڭ، جات دۇنيەنىڭ قاجەتى جوق. مەن ءتىپتى كولىگىمنىڭ باگاجىنداعى زاتتار مەن ىشىندەگى جەكە زاتتارىمنىڭ تىپ-تيپىل تونالعانىن ايتقىم دا كەلمەيدى. مەنىڭ كولىگىمنىڭ جول اپاتىنىڭ كۋاگەرلەرى ماي مەكەمەسى قىزمەتكەرلەرى مەن جول اپاتىنا ايىپتى ادامنىڭ تەز ارادا ءوزارا شۇيىركەلەسىپ، كەلىسكەندەي بولعانىن ايتادى.
مەنىڭشە، قازاقستاندا اقشالى قىلمىسكەرلەر مەن سىبايلاس مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ زاڭسىز ارەكەتتەرىنە توسقاۋىل قوياتىن ۋاقىت جەتتى. سوندىقتان، حالىققا جاريالاپ، قۇقىق ورىندارىنا قوس تالابىمدى جەتكىزگىم كەلەدى:
بىرىنشىدەن، مەنىڭ ازاماتتىق قۇقىقتارىمدى قورعاۋدىڭ ورنىنا، كەرىسىنشە، تابانعا تاپتاعان باتىس قازاقستان وبلىسى ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ (اراسىندا جول-پوليسيا قىزمەتكەرى نەدوپەكين بار) ءتيىستى قىزمەتكەرلەرى جاۋاپقا تارتىلىپ، مەنىڭ ايىپپۇل تولەگەن شىعىندارىمدى، كولىگىمنىڭ بۇلىنگەن شىعىندارىن جانە مورالدىق شىعىنداردى تولەۋلەرىن تالاپ ەتەمىن!
ەكىنشىدەن، «Mitsubishi Pajero» ماركالى كولىگىنىڭ يەسى (ءقازىر ورالدا مەملەكەتتىك ءنومىرى 037 Lexus ءمىنىپ ءجۇر) جانىبەك ەسىمدى ازامات (بىزگە «كولىگىمدى ەكى كۇن بۇرىن جۋۋعا تاستاپ كەتتىم» دەپ، پوليسياعا «كولىگىمدى ۇرلاپ كەتتى» دەپ، كەيىنگى داتامەن ارىز جازعان) قازاقستاننىڭ قولدانىستاعى زاڭدارىنا سايكەس جاۋاپقا تارتىلىپ، مەنىڭ كولىگىمدى تولىق قالپىنا كەلتىرىپ، جوندەۋ شىعىندارى جانە مورالدىق شىعىنداردى تولەۋگە ءتيىس!..
...مەنىڭ جۇبايىم، بەلسەندى قوعام قايراتكەرى، «قازاق ەلى» حالىقتىق قوزعالىسىنىڭ ءتوراعاسى، «قازاق ەلى» رەسپۋبليكالىق گازەتى مەن ايماقتىق «جۇماداعى جۇزدەسۋ» اپتالىعىنىڭ باس رەداكتورى قاجىمۇقان عابدوللا ون بەس جىلدان استام ۋاقىت بويى قازاقتىڭ قايعىسى مەن قاسىرەتىن قورعاپ-قولداپ، مۇددەسى مەن مۇقتاجىن اششى تىلمەن اشىق ايتىپ كەلەدى. تالاي مارتە ادەيى قاستاندىقتى، قورقىتىپ-ۇركiءتۋدى، شوشىتۋدى، ءوش الۋدى، سوتقا سۇيرەۋلەردى باسىنان كەشتى. بالا-شاعاسىنىڭ اماندىعىن تىلەيتىن انا رەتىندە مەن جۇبايىما تالاي رەت: «تىنىش جۇرسەڭشى! جالعىز ءوزىڭ قوعامدى تۇزەتە المايسىڭ عوي، ءبىزدى ويلاساڭشى!» - دەپ، رەنجيتىن ەدىم. سويتسەم، مەن قاتتى قاتەلەسكەن ەكەنمىن.
قازىرگى قازاق قوعامىندا يمان مەن مەيىرىمدى بىلاي قويعاندا، ادامنىڭ ءھام ازاماتتىڭ قاراپايىم قۇقىقتارى اياق استىندا تابانعا تاپتالىپ جاتىر ەكەن. بايلىعى بار بالپاڭ باسىپ، قىزمەتى بار قىبىن تابادى ەكەن. جاي ادام، قارا قازاق قارنىنىڭ اشقانىنا ەمەس، ءقادىرىنىڭ قاشقانىنا كۇيىنەدى ەكەن.
مەن ءۇش بالانىڭ اناسىمىن - ەلىمنىڭ قورعاۋشىسىن وسىرگەن انامىن!
مەن كىشكەنتاي كاسىبى بار سالىق تولەۋشىمىن - ەلىمنىڭ ىرىزدىعىنا ۇلەس قوسقان ازاماتشامىن!
مەن ەلىمنىڭ كۇنگەيلى كەلەشەگىنە ءۇمىت قىلىپ، ەلباسىما تاڭداۋ جاساعان سايلاۋشىمىن!
ەشبىر ادام، ەشبىر لاۋازىم يەسى مەنىڭ انالىق، ازاماتتىق ءھام سايلاۋشىلىق قۇقىقتارىما ءتىل دە، قول دا تيگىزە الماۋعا ءتيىس! سول سەبەپتى، جوعارعى بيلىكتەگى ەركەكتىك نامىسى مەن لاۋازىمدىق مىندەتىن ۇمىتپاعان ازاماتتاردىڭ ءۇنسىز قالماسىنا سەنەمىن!
بايلىعى كوپ بۇرا تارتقان، بيلىگى زور جۇلا تارتقان ەلدىڭ بولاشاعى بار ما؟ ءبىز قانداي ەلدە تۇرىپ جاتىرمىز، مىرزالار؟..
قىمبات وتەگەنوۆا،
ورال قالاسى،
باتىس قازاقستان وبلىسى.
پىكىر قالدىرۋ